historia i ja: H. Sienkiewicz

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą H. Sienkiewicz. Pokaż wszystkie posty

wtorek, sierpnia 12, 2025

Czytamy "Potop" - cz. II - bitwa pod Szkłowem - 12 VIII 1654 r.

To pisanie jest skutkiem mojego dochodzenia do zdrowia po operacji, która nastąpiła po zawale serca. Mozolny czas, to świetna (według wielu) okazja, aby sięgnąć po książkę jedną, drugą, trzecią i... Tylko, że w samym szpitalu, a i czas jakiś w domu marzenie nie do zrealizowania. Po prostu trzymanie książki w pozycji leżącej męczyło. Na szczęście na takim YT bardzo wiele książek, klasyki do wysłuchania, a i w domu na CD kilka wybornych tytułów. Był m. in. czas na "Nędzników" i "Cesarza" (w wykonaniu Z. Zapasiewicza), "Następnego do raju" (czytanego przez A. Seweryna). Znalazł się też "Potop" (w interpretacji M. Voita). No i doszliśmy do sensu tego pisania.

Aż się wierzyć nie chce, ale część 1 tego cyklu pojawiła się na blogu... 24 lipca 2015 r. Wtedy przypadała rocznica sromotnej klęski i zdrady, jakiej dopuściło się pospolite ruszenie wielkopolskie, kiedy to szwedzkie wojsko ruszyło na Rzeczpospolitą Obojga Narodów całą swa potencją. Niestety, wojewoda poznański Krzysztof Opaliński (1609-1655) nie udźwignął ciężaru prowadzenia walki z przeciwnikiem tak doborowym, jak wojska Karola X Gustawa (1654-1660). Musiało minąć lat osiem, abym napisał część 2? Już teraz dziwi kogoś portret, dzieło Daniela Schultza? I to kogo? Zdrajcy z Kiejdan? Po to jest to pisanie, aby zdziwienie dopełnić wiedzą.

Daniel Schultz portret Janusza Radziwiłła - domena publiczna

poniedziałek, kwietnia 01, 2024

Uśmiechnięta Klio, czyli łyk historii w anegdocie... (04)

No i zbliża się nam 1 kwietnia! Znowu! Nieomal z urzędu trzeba się śmiać, różne krotochwile uprawiać, odstawiać szwagra z wiatrem ku uciesze rodzinnej gawiedzi. Mus, to mus - jak mawiał imć Roch Kowalski, co Korab miał w herbie. Tym razem poszedłem w nowoczesność i postanowiłem podpatrzeć, co tam cytuje się na facebookowej stronie, która nazywa się: "Anegdoty o sławnych Polakach". Czy to będą odkrywcze ułowienia? Nie wszystkie, ale nawet jeśli z innego źródła (czytaj: książek) je wcześniej pozyskałem, to nic to. Dobry żart tynfa wart - zostało nam chyba z epoki saskiej to cenne powiedzenie. Jak widzimy uwolnić się od historii nawet w tak promienny dzień (bez względu na aurę za oknem) nie da się.

Zatem odkopuję tytuł sprzed lat, a może z czasem zredukuję go tylko do "Łyk historii w anegdocie"? Byłoby to nawiązanie do tytułu historycznej gazetki szkolnej, jaką przez lata wydawałem w Zespole Szkół nr 12 (SP 22, G 12) w Bydgoszczy. Zatem wspierając się cytatem znanym choćby ze strony tytułowej "Szpilek", a mianowicie "Prawdziwa cnoty krytyk się nie boi" abp. I. Krasickiego spójrzmy na zacnych i szacownych jak ich życie malowało. Tytuły, to już moja fantazja.

1. Hrabia Tarnowski, Matejko i... Rejtan

Kiedy malarz Jan Matejko ukończył pracę nad obrazem „Rejtan na sejmie”, zaprosił do jej obejrzenia hrabiego Stanisława Tarnowskiego. Wśród sportretowanych targowiczan zobaczył Tarnowski swoich arystokratycznych krewnych i powinowatych, wśród nich Adama Ponińskiego, generała Szczęsnego Potockiego, hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego, Karola Stanisława Radziwiłła „Panie Kochanku”, Michała Fryderyka Czartoryskiego. Opuszczając pracownię zauważył więc chłodno, że wobec panującej w kraju biedy, wątpi czy znajdzie się w kraju amator, którego by stać było na kupno tego obrazu.

- Ale – dodał – powinien go kupić car.

- Słusznie by uczynił – odpowiedział Matejko – skoro swego czasu kupił oryginały, powinien teraz dla kompletu nabyć kopie.

Jan Matejko - autoportret (fragment) - 1892 - domena publiczna

2. Zapobiegliwy Władysław Żeleński...

Żona kompozytora Władysława Żeleńskiego (ojca Tadeusza Boya Żeleńskiego) przeziębiła się, a lekarz na wszelki wypadek kazał pozostać jej w łóżku. Po jego wyjściu Żeleński zaczął nerwowo czegoś szukać.

- Czego szukasz? - spytała żona

- Kluczy do naszego rodzinnego grobowca – odparł.

- A na co ci one? – zawołała.

- Ty zawsze wszystko zostawiasz na ostatnią chwilę.

3. Weteran

Rysownik Franciszek Kostrzewski spotkał w Warszawie starca, weterana wojny z 1831 r., którego chciał narysować:

- Słuchajcie, dostaniecie rubla, nic nie będziecie robili, tylko posiedzicie parę godzin, nie ruszając się.

- Nie chcę - odpowiedział weteran.

- Dlaczego?

- Bo musi to być coś złego, żeby nic nie robić i dostać rubla.

4. Durak

Znakomity malarz Józef Pankiewicz, a było to jeszcze w czasach carskich, poszedł załatwić sprawę w urzędzie.

- Wasza familia? – zapytał urzędnik.

- Pankiewicz – przedstawił się malarz.

- Dobrze, dobrze, wiemy, że każdy Polak to pan. Piszy: Kiewicz – zwrócił się do kancelisty.

5. Samoocena prof. A. Brückner

Historyk literatury i językoznawca, profesor Aleksander Brückner chciał rozpocząć artykuł naukowy zdaniem: „Pewien idiota powiedział kiedyś…”. Gdy redakcja pisma, w której artykuł miał się ukazać nalegała na zmianę, zdziwiony uczony zapytał: „Ale dlaczego, przecież ten idiota to ja”.

6. Sienkiewicz nie-Rosjanin...

Nagroda Nobla rozsławiła i tak już znanego na świecie Henryka Sienkiewicza, jednak we Francji pisano o nim jako o Rosjaninie. Gdy prezydent Republiki Francuskiej Raymond Poincare zwrócił się do Sienkiewicza: „Witam przedstawiciela wielkiego narodu rosyjskiego”, autor Krzyżaków zazgrzytał zębami i odpowiedział: „A ja witam prezydenta Wielkiej Brytanii”. Zdziwiony prezydent Poincare wyjaśnił, że nie jest prezydentem Zjednoczonego Królestwa. Na to Sienkiewicz odparł: „A ja nie jestem przedstawicielem narodu rosyjskiego, tylko Polakiem i pisarzem Polskim”.

7. Ę...

Jan Karłowicz, etnograf, językoznawca, członek Akademii Umiejętności, ojciec kompozytora Mieczysława, był niezmiernie wrażliwy na prawidłową wymowę. Nie znosił niedbalstwa i reagował natychmiast. Któregoś dnia pracował w swoim gabinecie, gdy na podwórzu rozległo się wołanie:

- Szmaty kupuje, szmaty kupuje, stare garderobe, dobrze płace, szmaty kupuje, szmaty kupuje!

Karłowicz wyjrzał przez okno.

- Panie kochany - zawołał - tak się nie mówi: kupuje, płace, garderobe. Trzeba wyraźnie wymawiać literę "ę": płacę, kupuję, garderobę.

Handlarz spojrzał do góry.

- Pan profesor ma jakie garderobe do sprzedania? Kupie, dobrze zapłace.

- Człowieku - zirytował się Karłowicz - Przecież mówiłem, że trzeba wyraźnie wymawiać: kupię, zapłacę, a nie: kupie, zapłace.

Gdy zamknął okno usłyszał:

- Kiedy pan profesor taki mondry, to nich mnie w dupe pocałuje.

Karłowicz nie wytrzymał. Otworzył okno i na całe podwórko zawołał:

- Nie w dupe, panie kochany, nie w dupe. Całuje się w dupę, przez "ę", wyraźnie: w dupę, w dupę!

8. Mistrz Wojciech i taksówkarz

Wysiadając z taksówki malarz Wojciech Kossak dał szoferowi pięć złotych napiwku.

- Córka pana profesora dała mi wczoraj dziesięć złotych – mruknął szofer.

A na to Kossak:

- Ona może. Ma bogatego ojca. A ja jestem sierotą.

Pragnę tylko dodać, że nazwisko słynnego historyka literatury i językoznawcy, autora m. in. "Mitologii słowiańskiej" czy "Starożytnej Litwy..." brzmiało Brückner, a nie Bruckner! Nie wiem czy to tylko zwykła literówka czy językowe niechlujstwo. Zauważyłem jednak swoistą nonszalancję, kiedy używa się zwrotów niemieckich. Kolegę, wybitnego znawcę Holokaustu, nie mogę nauczyć poprawnej wymowy miejsca konferencji z Wannsee. W przypadku języka angielskiego zaraz wybucha śmiech, gdy ktoś czyta niepoprawnie. Zatem moja prośba: skoro cytujesz coś z języka Goethego czyń to językowo nienagannie! Bo Brückner, to wcale nie to samo, co Bruckner. Dwa różne nazwiska, jak Jakubowski i Jakóbowski. Wylazł ze mnie stary belfer? Musiałem jednak to napisać.

„Nienawidzę nieoświeconego tłumu i unikam go”

- wers z Horacego

środa, kwietnia 05, 2023

Przeczytania - 468 - Aleksander Krawczuk "Spotkania z Petroniuszem" (Wydawnictwo Iskry)

Za każdym razem, kiedy siadam do książek opisywania czy jak kto woli recenzowania, to szukam klucza doń. Tak, odpowiedniego cytatu. Logicznie byłoby wrzucić tu i teraz (jak ja nie lubię tego określenia) coś z Petroniusza. A ja robię unik? I wrzucam z samego Autora, prof. Aleksandra Krawczuka (1922-2023): "...miałbym prawo napisać książkę «Opowieści antykwaryczne». Choćby o niezwykłych przypadkach, graniczących niemal z cudem, podsuwania mi pewnych książek jakby przez duchy. Popełniłem w życiu bezmiar błędów. Do tych jednakże, nad którymi najbardziej boleję, zaliczam to, że tyle skarbów bibliofilskich miałem w ręku - i pozostawiłem je z braku rozeznania; choć jeszcze częstszą przyczyną była pusta kieszeń". To swoiste braterstwo dusz. Moje chodzenie po bydgoskich antykwariatach, to zaledwie 45. lat, ale odczucia i porażki takich wizyt mam za sobą i ja. No i nagle dociera do mnie, że tak zacny i szanowany Autor, który odegrał przeogromną rolę w moim rozumieniu antyczności (ze wskazaniem na Rzym bez dwóch, trzech i miliona zdań) nie był wolny od antykwarycznych porażek, co i ja, szary magister od historii. Super! Brawo! To naprawdę dodaje blasku przybladłemu ego...

środa, stycznia 11, 2023

Przeczytania (462) ksiądz Piotr Pawlukiewicz "Szczęście jest bliżej, niż myślisz" (Wydawnictwo Znak)

"Ksiądz Piotr Pawlukiewicz każe nam spojrzeć na szczęście zupełnie inaczej. W mocnych, trafiających do serca słowach zwraca uwagę na to, co w życiu najważniejsze, jak zwykle nie stroniąc od charakterystycznego dla siebie humoru" - zapewnia Wydawnictwo Znak na okładce książki "Szczęście jest bliżej, niż myślisz". Po raz drugi w tym cyklu książka tego samego Autora (patrz odcinek 352 tego cyklu). Staranne edytorsko wydanie sprawia, że bierzemy książkę z przyjemnością. Wykorzystanie zielonej czcionki łagodzi odbiór? Nie czarujmy się, w chwili, kiedy Kościół stoi na rozdrożu, wprost przeciwko narastającej laicyzacji, sięganie po tytuł autorstwa księdza katolickiego może być dość ryzykowne.

środa, grudnia 07, 2022

Spotkanie z Pegazem - 189 - Jacek Kaczmarski "Warchoł" ("Sarmatia")

Brnę w sarmackiego ducha z pełną konsekwencją? I po raz kolejny sięgam po poezję/twórczość Jacka Kaczmarskiego. Takie moje wybory, upodobanie i fantazja. Jest coś w onej szlachetczyźnie jakoś miłej oku i chwytającej za duszę i serce? Mój Syn, od lat żyjący na emigracyjnym chlebie, kiedyś swoim znajomym pokazał adaptację m. in. "Potopu". Nastąpiło totalne oczarowanie i zachwyt, połączony z zaskoczeniem. Nikt tam nawet nie przypuszczał, jak barwna i groźna była historia Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII w. Dla synów Albionu (i nie tylko) było to, jak lądowanie na... Planecie Małp lub innym Marsie czy obcej galaktyce.

Znowu wracam do płyty "Sarmatia". Nie, nie wiem czy to otwieranie cyklu w cyklu. Nie sądzę, aby każdy włączał rzeczoną płytę i spał z tomem poezji/piosenek Jacka Kaczmarskiego pod poduchą. Po raz kolejny proponuję chwilę przemyśleń nad czasem przeszłym dokonanym, ale i współczesnością. Bo nie czarujmy się: wiele z tego, co nam Jacek Kaczmarski wyśpiewywał, to o NAS!

wtorek, października 11, 2022

Spotkanie z Pegazem - 186 - Jacek Kaczmarski "Rokosz" ("Sarmatia")

Aż dziw, że tyle pisząc o Jacku Kaczmarski i z Jacka Kaczmarskiego nie zajrzałem dla potrzeb tego cyklu do płyt "Sarmatia". Powinienem podziękować H. Sienkiewiczowi? To pisząc o wymieraniu miłośników "Trylogii" wróciłem do twórczości JK. Na chwilę, bez cytowania. Chciałem pójść za ciosem i wrzucić tu teksty pieśni o chorążym orszańskim A. Kmicicu i pułkowniku dragonów J. M. Wołodyjowskim. Ale widać Opatrzność chciała inaczej, kiedy YT podsunął mi (przypomniał) o płycie "Sarmatia". I jak tu z niej wybrać? Co przypomnieć lub w ogóle objawić? Nie, nie spotkałem pośród roczników XXI w., aby ktoś zawtórował mi na lekcji frazę, ba! mam problem, kiedy wyświetlam zdjęcia barda, to zapada niezmącona niczym cisza. N i k t z moich nastolatków nie wie kim jest ten z gitarą, okularach i porośniętą zarostem brodą.

wtorek, maja 31, 2022

Onufry Zagłoba i tak dalej...

"Czy ci się rozum pomieszał? Wsadźże łeb w wiadro, mówię ci! Masz już krew, rozlałeś ją, i to niewinnie. Już ten nieszczęsny wyrostek nie dyszy. Diabeł cię opętał - alboś sam diabeł z ostatkiem, Opamiętajże się, a nie, to jechał cię sęk, pogański synu!" - nie będę stawiał konia z rzędem, aliści gdybym przeczytał ten fragment w miejscu publicznym (np. w szkole), to próżno by czekać odpowiedzi na pytanie: kto do kogo i o czym mówi? W czasach, kiedy jakieś fragmenty omawia się na lekcjach języka polskiego marne są widoki, aby ten czy ów poznał źródło mego cytowania. Tu sytuacja jest inna, bo tytuł podpowiada z kim mamy sprawę.

poniedziałek, lutego 15, 2021

Spotkanie z Pegazem (173) Andrzej Czekalski "Ballada stepowa"

Jerzy Hoffman rozpoczął ekranizację "Trylogii" od "Pana Wołodyjowskiego". Takie wymogi cenzury. Dopiero później był "Potop", a na koniec "Ogniem i mieczem". I to w pierwszej adaptacji H. Sienkiewicza pojawia się pewna klimatyczna ballada. Wykonuje ją nieodżałowanej pamięci Gustaw Lutkiewicz (1924-2017). W kinowej wersji wcielił się w postać wachmistrza Zydora Luśni (w serialu TVP zastąpił go Ludwik Benoit). Słyszymy w chreptiowskim chutorze "Balladę stepową". Przez lata byłem przekonany, że to utwór z epoki. Dumka z XVII w.? Nic bardziej mylnego.

czwartek, lutego 11, 2021

...na 180-tą rocznicę urodzin Józefa Brandta - 11 II 1841 r.

Nie zmieniam zdania: malarstwo Józefa Brandta (1841-1915) jest cały czas w cieniu zapomnienia. Staram się, jak mogę popularyzować tę niezwykłą twórczość, która stała się inspiracją dla twórczości Henryka Sienkiewicza (1846-1916). Obaj mieli ogromny wkład w budzeniu ducha narodowego i historycznego w Narodzie, który nie miał państwa. Obaj też nie doczekali końca wielkiej wojny i odzyskania przez Polskę niepodległości. Darowane im było rozczarowanie?

środa, lutego 03, 2021

Paleta (LII) Kazimierz Pochwalski

"Paleta" była pomyślana, jako cykl, który ma przypominać dzieła wielkich mistrzów, wracać do obrazów mniej popularnych lub takich, które gdzieś żyją swoim życiem, ale zapominamy kto tak misternie kładł farbę na zagruntowanym płótnie. Coraz jednak częściej cykl ten staje się dla mnie samego odkrywaniem malarzy, o których istnieniu nie miałem fioletowego pojęcia. Tak jest też z Kazimierzem Pochwalskim. Nawet gdybyście kilka dni temu zapytali mnie, kiedy żył, jakiej fascynacji artystycznej uległ, to wzruszyłbym ramionami i nie odpowiedziałbym na żadne pytanie. Gdzież tu dopiero, aby wymieniać jakieś dokonanie artystyczne. Szybko jednak dociera do mnie, że choć jedno z nich znane mi jest, ba! umiejętna kopia tegoż wisi w sali mego kolegi polonisty. Chodzi o portret Henryka Sienkiewicza.

niedziela, października 18, 2020

Zapomniana victoria (7) - bitwa pod Prostkami 1656 r.

"Krzyki oficerskie: «Naprzód!» i «Gott mit uns!», zagrzmiały jak burza i stał się cudny widok. Na rozległej gródzi pędził bezładny i pomieszany czambuł wprost do zsypywanego kulami brodu i rwał, jakby go skrzydła niosły. Każdy ordyniec przyległ był do konia, rozpłaszczył się, pochował w grzywie i karku, tak iż gdyby nie chmura strzał lecących ku rajtarii, rzekłbyś, iż same konie bez jeźdźców biegną; za nimi z hukiem, krzykiem i tętentem biegł lud olbrzymi, migocąc wniesionymi w prawicy mieczami" - a owóż to opis, jaki gdzie znajdziemy? Nie, nie żaden wojenny diariusz. A szkoda. Fabuła największego lotu, bo spod pióra mistrza Henryka Sienkiewicza*. Bo ja z tych ostatnich, co w poważaniu mają, jak ów kreślił ku serc pokrzepieniu swą heroiczną opowieść. "Potop"! To z niego biorę cytaty. To z niego i natchnienie. Ale i... ostrzeżenie. Ale po porządku!

wtorek, kwietnia 28, 2020

Lektury sprzed lat - odcinek 5 - Barbara Wachowicz "Filmowe przygody małego rycerza" (Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1973)

Ostatni odcinek tego cyklu ukazał się na blogu... 23 II 2017 r. Dawno. Minęły III lata? Ano minęły. Zaniedbanie cyklu nie da się niczym wytłumaczyć? Na bieżąco nie daję rady z czytaniem każdego tytułu, jaki powinien ukazać się w "Przeczytaniach...", to gdzie tu cofać się do lat minionych?

piątek, listopada 15, 2019

...na 50-tą rocznicę premiery serialu "Przygody pana Michała" - 14 XI 1969 r.

Oszczędzę widoku mnie z 1969 r. A może bardziej sobie? Krótko mówiąc: miałem wtedy 6 lat, chodziłem do przedszkola, do najstarszej grupy (tzw. starszaki). Zatem byłem w wieku, w jakim obecnie jest mój starszy wnuk Jerzyk. Nie wiem czy odważę mu się pokazać ten serial. Raczej zostaniemy przy "Epoce Lodowcowej" lub "Psim patrolu". Jak się zatem stało, że sześciolatek zasiadał przed ekranem "Aladyna" (jeszcze w kamienicy przy ul. Śniadeckich 25/9 w Bydgoszczy)? Nie wiem. Mój śp. Ojciec był raczej dość stanowczy we wspólnym oglądaniu. Nie pomnę o której była projekcja, bo po "Dobranocce" - było spanie i szlus.

sobota, sierpnia 17, 2019

...na 390 rocznicę urodzin JKM Jana III Sobieskiego - 17 VIII 1629 r.

"Był to mąż ogromny, wspaniałej tuszy i postawy, twarz miał rzymskiego cezara, w niej potęgę, a zarazem iście monarszą dobroć i łaskawość. Zgoła był inny od tych wszystkich żołnierzy, niezmiernie większy, i stał wobec nich jakoby król ptaków, orzeł, stanął wobec jastrzębi, rarogów, kobuzów..." - dodać jeszcze wypadałoby: marsowego lica. I jak trza po ślachecku łeb podstrzyżony, w kontuszu, żupanie i przy szabli. Przepraszam mistrza Henryka Sienkiewicza, że ośmieliłem się dopełnić ten zapis. Cny czytelnik wie skąd-że wzięty został ów fragment. Oczywiście, to "Pan Wołodyjowski"*, pan hetman wielki koronny wpleciony w finał fortelu, jaki zastosował imć Onufry Zagłoba, coby pana Michała (rycerza nad rycerzów, najgodniejszej szabli całej Rzeczypospolitej) wyrwać z marazmu odrętwienia po śmierci ukochanej Anuli i zakonu kamedułów.

środa, lipca 17, 2019

...na 620 rocznicę śmierci króla Jadwigi Andegaweńskiej - 17 VII 1399 r.

...powinienem napisać świętej króla Jadwigi Andegaweńskiej.

Wiem.

Wszak 8 czerwca 1997 r. papież św. Jan Paweł II dokonał aktu kanonizacji niezwykłej monarchini. Kiedy pada prośba o wymienienie polskich władczyń można z cała pewnością założyć, że pierwszą będzie właśnie JADWIGA. Potem dopiero zapytani przypomną sobie Marysieńkę, Bonę - i często na tym wyczerpują kanon królewskich małżonek. Tu, jak pamiętamy, mamy wypadek wyjątkowy: 10-cio-, 11-letnia dziewczynka została wyniesiona do godności KRÓLA.

piątek, marca 22, 2019

...na 410-tą rocznicę urodzin JKM Jana II Kazimierza - 22 III 1609 r.

JKM Jan II Kazimierz Waza (1648-1668) nie pozostawił po sobie zbyt dobrej prasy! Pamięta się Królowi przede wszystkim "potop szwedzki", którego był sprawcą. I to nie za sprawą tytularnego panowania nad Szwedami, Gotami i Wandalami. Raczej chodziłoby o wdzięki pani Hieronimowej Radziejowskiej. Ech te kobiety. Coś na ten delikatny temat poniżej...

Nie, nie mam zamiaru pisać tu biografii JKM, z naciskiem na dwie dekady panowania. Odeślę do biografii, którą powinien w swoich zbiorach posiadać każdy miłośnik Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a już zainteresowany osobą ostatniego Wazy i ostatniego Jagiellona (chociaż po kądzieli) na tronie w Warszawie.

niedziela, czerwca 18, 2017

Przeczytania... (219) Monika Piątkowska "Prus. Śledztwo biograficzne" (Wydawnictwo Znak)

"Duszy powieści Ogniem i mieczem stanowczo brak cech wielkich i nowych, nade wszystko zaś jest ona koślawą, gdyż nieprawdziwą" - zdecydowana negacja! Tak miażdżył swą dziennikarską krytyką najnowsze dzieło Henryka Sienkiewicza dziennikarskim piórem Aleksander Głowacki. Pozytywizm, to między innymi starcie tych dwóch Mistrzów, niemal rówieśników (Henryk - 1846, Aleksander/Bolesław - 1847). Głowacki atakował jeszcze inną narodową świętość (bo w takich kategoriach trzeba traktować i rozumieć twórczość Tytanów XIX w.), a w biografii czytamy: "...występując zarówno przeciwko Matejce, jak i Sienkiewiczowi, wydawał się kimś, kto nie rozumie świata, w którym żyje; jego postawa zdawała się wynikać z osobistych powodów i siłą rzeczy nie mogła budzić aprobaty". Będę miał problem z książką, która mnie wciąga, gdyż uwielbiam twórczość Bolesław Prusa (1847-1912) i cenię "Trylogię", jako narrację (mitologizację?) Henryka Sienkiewicza (1846-1916). Pani Monika Piątkowska napisała biografię genialnego pisarza: "Prus. Śledztwo biograficzne" (Wydawnictwo Znak). Już samo sformułowanie "śledztwo" wprowadza nas w pewną orbitę niesamowitości, nieprzewidywalności. Mamy poznać życie wspaniałego obserwatora życia Warszawy w XIX w., autora nowel, opowiadań, bez którego powieści ("Faraon", "Lalka" czy "Emancypantki") nasze inteligencnienie byłoby nie pełne, puste, bezbarwne! Będę miał problem z książką, bo ja po prostu kocham "Lalkę"! I gdybym miał zabrać ze sobą dziesięć książek na bezludną wyspę, to była by to przede wszystkim "LALKA" BOLESŁAWA PRUSA!...

środa, listopada 16, 2016

Przeczytania... (174) Jan Chryzostom Pasek "Pamiętniki" (Wydawnictwo Iksry)

"Żadna tedy chorągiew nie była jeszcze u lądu, kiedy Szwedzi przypadli. Strzelać tedy poczęli; chorągiew też, która wyszła z wody, to zaraz na nieprzyjaciela skoczy. Szwedzi widząc, że choć dopiero z wody, a przecię strzelba nie zamokła, ale strzela i zabija, w nogi; owych też, co ich przybywało na pomoc, przerznęli końmi, dopieroż w nich jako w dym. Powiedzieli zaś więźniowie, «żeśmy rozumieli na was, żeście dyjabli, nie ludzie»" - kocham narrację Jana Chryzostoma Paska (1636-1701). Tak pisał o roku 1659. Obawiam się, że w myśl tego, co już tu napisałem wykluczam się z kręgu obiektywnych odbiorców "Pamiętników".

Pewnie, że sobie nie wyobrażam nikogo, komu duch sarmacki bliskie i szlacheckie serducho bije pod koszulą, kamizelką, marynarką, kurtką, boć nie rodowym ryngrafem - nie może nie znać tego klasycznego dzieła! Gdzie mi tam z moim pisaniem startować wobec takiej literatury. Mogę tylko kołpakiem zamieść podłogę przed siłą, sugestią i barwą przekazu z XVII w.

wtorek, listopada 15, 2016

Setna rocznica śmierci Henryka Sienkiewicza - 15 XI 1916 r.

Wielka wojna trwała już trzeci rok. Nic nie zapowiadało zmiany. Na frontach ginęli Polacy w obcych sobie mundurach, za obcą sprawę. Pewnie nie wszyscy tak pojmowali zawiłości losu. Była mobilizacja, wcielono ich do armii ich cesarza lub cara - i to było normalne. Ilu z nich realnie myślało o wybijanie się na niepodległość? Trudno dociec. Było coś, co wielu zapewne łączyło: znajomość literatury. Bożyszczem literackim przełomu XIX i XX wieku był ON - Henryk Sienkiewicz! 15 listopada 1916 r. miało go zabraknąć. Nie dane mu było zobaczyć Jutrzenki swobody!... On do Ziemi Obiecanej nie wszedł.

Różne ciężkie działa wyciąga się przeciwko Autorowi "Trylogii". Bije się z nich nie na wiwat, ale w Niego! Znieważa się Jego wizerunek, wyszydza poziom pióra, nieomal odmawia praw do zajmowanego miejsca? Smutne. To o Herodocie pisano, że to "ojciec historii" lub "kłamca historii". Podobne zarzuty stawia się Henrykowi Sienkiewiczowi. Że zniekształcał dzieje! Że zatruł umysły swoich czytelników swymi wizjami! Że zaśmiecił świadomość narodową różnymi swymi fantazjami!

poniedziałek, września 05, 2016

Myśli wygrzebane (67) Henryk Sienkiewicz

3 września cała Polska czytała "Quo vadis"? Nie brałem udziału w akcji. Rok temu wyeliminowała mnie choroba, w tym nikt mnie nie zapraszał do wzięcia udziału. Zostało mi usiąść na balkonie, wyjąć swój egzemplarz i oddać się fantazji mistrza Henryka Sienkiewicza (1846-1916). Takie Narodowe czytanie, to ciekawa inicjatywa. A mnie trochę... smuci. "Perce?" - zapyta ktoś nad Tybrem. To, żeby obudzić w Narodzie chęć czytania trzeba zwoływać ogólnopolskie pospolite ruszenie czytelnicze?! Jakżeż ma to nie smucić? Mam potrzebę, to albo sięgam do półki, albo gnam do biblioteki lub porywam się do księgarni (czy antykwariatu) i obcuję z Wielką Literaturą. W końcu chodzi o n a s z e g o Noblistę! Gdzie duma narodowa - o której teraz tak głośno na łamach, kanałach, audycjach?! Literatura budowała (szczególnie w mrocznym okresie XIX w.) tożsamość, nie pozwalał sczeznąć umysłowo i duchowo. A dziś prawnuki i praprawnuki tamtego pokolenie potrzebują aż akcji, której patronuje kolejny prezydent Najjaśniejszej Rzeczypospolitej?

Strony