historia i ja: "Potop"

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą "Potop". Pokaż wszystkie posty

środa, stycznia 11, 2023

Przeczytania (462) ksiądz Piotr Pawlukiewicz "Szczęście jest bliżej, niż myślisz" (Wydawnictwo Znak)

"Ksiądz Piotr Pawlukiewicz każe nam spojrzeć na szczęście zupełnie inaczej. W mocnych, trafiających do serca słowach zwraca uwagę na to, co w życiu najważniejsze, jak zwykle nie stroniąc od charakterystycznego dla siebie humoru" - zapewnia Wydawnictwo Znak na okładce książki "Szczęście jest bliżej, niż myślisz". Po raz drugi w tym cyklu książka tego samego Autora (patrz odcinek 352 tego cyklu). Staranne edytorsko wydanie sprawia, że bierzemy książkę z przyjemnością. Wykorzystanie zielonej czcionki łagodzi odbiór? Nie czarujmy się, w chwili, kiedy Kościół stoi na rozdrożu, wprost przeciwko narastającej laicyzacji, sięganie po tytuł autorstwa księdza katolickiego może być dość ryzykowne.

środa, grudnia 07, 2022

Spotkanie z Pegazem - 189 - Jacek Kaczmarski "Warchoł" ("Sarmatia")

Brnę w sarmackiego ducha z pełną konsekwencją? I po raz kolejny sięgam po poezję/twórczość Jacka Kaczmarskiego. Takie moje wybory, upodobanie i fantazja. Jest coś w onej szlachetczyźnie jakoś miłej oku i chwytającej za duszę i serce? Mój Syn, od lat żyjący na emigracyjnym chlebie, kiedyś swoim znajomym pokazał adaptację m. in. "Potopu". Nastąpiło totalne oczarowanie i zachwyt, połączony z zaskoczeniem. Nikt tam nawet nie przypuszczał, jak barwna i groźna była historia Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII w. Dla synów Albionu (i nie tylko) było to, jak lądowanie na... Planecie Małp lub innym Marsie czy obcej galaktyce.

Znowu wracam do płyty "Sarmatia". Nie, nie wiem czy to otwieranie cyklu w cyklu. Nie sądzę, aby każdy włączał rzeczoną płytę i spał z tomem poezji/piosenek Jacka Kaczmarskiego pod poduchą. Po raz kolejny proponuję chwilę przemyśleń nad czasem przeszłym dokonanym, ale i współczesnością. Bo nie czarujmy się: wiele z tego, co nam Jacek Kaczmarski wyśpiewywał, to o NAS!

wtorek, września 20, 2022

Henryk Sienkiewicz ma głos?...

Jestem zdania, że tego głosu już n i e m a ! Siła, rola, znaczenie "Trylogii" umarła. Nie wiem kiedy. Ale jej nie ma. Pewnie z końcem XX w. Pewnie z pojawieniem się pokolenia moich dzieci (roczniki 1988 i 1993). Ktoś powie: "Sam pan jesteś sobie winny!". I pokiwa paluszkiem nie bez satysfakcji. Otóż nie! Nie mam sobie nic do zarzucenia, w szczególności, jeśli idzie o moją męska latorośl. Słuchał pieśni Jacka Kaczmarskiego ("Pan Podbipięta", "Pan Kmicic", "Pan Wołodyjowski"), oglądał ekranizację J. Hoffmana. Sam czytałem mu "Ogniem i mieczem" nim przekroczyliśmy próg kina "Orzeł" w lutym 1999 r. Mało tego: nim opuścił kraj rodzimy zabrał mnie, ojca swego, na nową wersję burzliwych dziejów chorążego orszańskiego Adama Kmicica, pt. "Potop-Redivivus". A całe wydanie (PIW-owskie 1972, z ilustracjami Dolabelli) stoi na mojej wileńskiej półce, obok tego, co o Wielkim Księstwie Litewskim, Wilnie czy poezji Wł. Syrokomli. Nikt poza mną do niego nie zagląda. Po prostu Sienkiewicz przegrał z Tolkienem.

niedziela, października 18, 2020

Zapomniana victoria (7) - bitwa pod Prostkami 1656 r.

"Krzyki oficerskie: «Naprzód!» i «Gott mit uns!», zagrzmiały jak burza i stał się cudny widok. Na rozległej gródzi pędził bezładny i pomieszany czambuł wprost do zsypywanego kulami brodu i rwał, jakby go skrzydła niosły. Każdy ordyniec przyległ był do konia, rozpłaszczył się, pochował w grzywie i karku, tak iż gdyby nie chmura strzał lecących ku rajtarii, rzekłbyś, iż same konie bez jeźdźców biegną; za nimi z hukiem, krzykiem i tętentem biegł lud olbrzymi, migocąc wniesionymi w prawicy mieczami" - a owóż to opis, jaki gdzie znajdziemy? Nie, nie żaden wojenny diariusz. A szkoda. Fabuła największego lotu, bo spod pióra mistrza Henryka Sienkiewicza*. Bo ja z tych ostatnich, co w poważaniu mają, jak ów kreślił ku serc pokrzepieniu swą heroiczną opowieść. "Potop"! To z niego biorę cytaty. To z niego i natchnienie. Ale i... ostrzeżenie. Ale po porządku!

środa, sierpnia 03, 2016

Przeczytania... (153) Władysław Łoziński "Życie polskie w dawnych wiekach" (Wydawnictwo Iskry)

"Zamki i rezydencje wielkopańskie rozpadły się w gruzy; tylko mała ich cząstka zachowała się do naszych czasów w całości i ze śladami pierwotnego splendoru. Na gruzach ich urosła legendarna tradycja, poetyczniejsza i chlubniejsza od prawdy" - odnoszę ten cytat do całego szlacheckiego świata. O ile ktoś lubuję się w sarmatyzmie, stroi w piórka karmazyna, na siłę chce ubarwić swe chamskie drzewo genealogiczne (choć już samo brzmienie nazwiska zdradza plebejski rodowód) - powinien przeczytać tę książkę. Wyjątkową książkę. W przyszłym roku minie 110. lat od jej pierwszego wydania! klasyk gatunku! Powinien znaleźć się w innym cyklu? Ale takiego nie ma, choć mógłby nazywać się "Lektury sprzed stu laty" lub "Z księgozbioru prapradziadka Onufrego". Imię wypadło nie przypadkowo, albowiem nawiązuje do "Trylogii". A ponoć wydanie tej książki było nie mniejszą sensacją wydawniczą, niż druk losów Skrzetuskiego, Kmicica czy Wołodyjowskiego. No i oczywiście imć Onufrego Zagłoby herbu Wczele. "Życie polskie w dawnych wiekach" Władysława Łozińskiego, ze wstępem i w opracowaniu śp. prof. Janusza Tazbira (Wydawnictwa Iskry). Cymes! Perła! "Archaizm!" - wtrąca pan w dresie. Cud, że zna pan takie słowo. Nie zgadzam się, albo jeszcze lepiej: veto! Takie dzieło, co to ma już 109 lat, to jak stare wino. Je się konsumuje, delektuje, ale można też szklanicami lub antałkiem opróżniać. Bo czeka nas prawdziwa, sarmacka przygoda.

wtorek, stycznia 12, 2016

Herbowe opowieści... - odc. 5 - Korab

"- Jakże godność, proszę?

- A waści co do mojej godności?

- Bo mam wielu krewnych na Litwie i miło wiedzieć, z kim się ma do czynienia.

- Nie pora sobie świadczyć, ale kiep ten, kto się swego nazwiska wstydzi... Jestem Roch Kowalski, jeśli waćpan chcesz wiedzieć.

- Zacna to rodzina! Mężowie dobrzy żołnierze, niewiasty cnotliwe. Moja babka była Kowalska, ale osierociła mnie, nimem na świat przyszedł... A waćpan z Wieruszów czyli z Korabiów Kowalskich?

- Co mnie tu waść będziesz po nocy indagował!

- Boś mi pewno krewniak, gdyż i struktura w nas jednaka. Grube masz waćpan kości i bary zupełnie jak moje, a ja właśnie po babce urodę odziedziczyłem.

- No, to się w drodze wywiedziemy... Mamy czas!" - ech ta niechętna wielu "Trylogia". Zapewne wielu wyjdzie z przekonaniem, że świata poza nią nie widzę? To nie moja wina, że Henryk Sienkiewicz pozostawił nam tak cudownie "skrojone" dialogi. A te bardzo ochoczo tu wykorzystuję, bo warte są tego. Jest i inny powód. Jakiś czas temu pan reaktor Tadeusz Sznuk w bardzo znanym w TVP2 teleturnieju pochwalił się (nie po raz pierwszy zresztą) swoją... niewiedzą historyczną. Tym razem z zakresu i heraldyki, i właśnie bohaterów "Trylogii"! Pytanie dotyczyło herbu "Wczele" Imć Onufrego Zagłoby. Pan redaktor dorzucił do prawidłowej odpowiedzi swój komentarz jakoby tym samym herbem pisał się... Jerzy Michał Wołodyjowski! Przyszły "Hektor Kamieniecki" używał "Korczaka", a na pewno nie "Wczele".

piątek, lipca 24, 2015

Czytamy "Potop" - cz. I - Ujście - 24-25 lipca 1655 r

"...wiosna 1655 roku nie przyniosła zwykłej pociechy dla strapionych w Rzeczypospolitej ludzi. Cała jej wschodnia granica, od północy aż po Dzikie Pola na południu, była opasana jakby wstęgą ognistą i wiosenne ulewy nie mogły pogasić pożaru, owszem, wstęga owa stawała się coraz szerszą i coraz rozleglejsze zajmowała kraje. A oprócz tego na niebie pojawiły się znaki złej wróżby zwiastujące większe jeszcze klęski i nieszczęścia. Raz wraz z chmur przelatujących niebiosa tworzyły się jakoby wieże wysokie, jakoby flanki forteczne, które następnie zawalały się z łoskotem. Pioruny biły w ziemię, jeszcze śniegiem pokrytą, lasy sosnowe żółkły, a gałęzie drzew skręcały się w dziwne, chorobliwe kształty; zwierzęta i ptaki padały od jakiejś nieznanej choroby. Na koniec dostrzeżono i na słońcu plamy niezwyczajne, mające kształt ręki jabłko trzymającej, serca przebitego i krzyża. Umysły trwożyły się coraz bardziej, a zakonnicy gubili się w dociekaniach, co by owe znaki mogły znaczyć. Dziwna jakaś niespokojność ogarniała wszystkie serca" - jak nie lubić tych "meteorologicznych wstępów" Henryka Sienkiewicza?

Krzysztof Opaliński (1611-1655) - domena publiczna Wikipedia

Strony