historia i ja: I. Krasicki

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą I. Krasicki. Pokaż wszystkie posty

poniedziałek, lipca 08, 2024

Przeczytania - 502 - Wisława Szymborska "Poczta literacka czyli jak zostać (lub nie zostać) pisarzem" (Wydawnictwo Znak)

"Pragnienie autora, aby to, co pisze, wywarło na czytelniku niezapomniane wrażenie, jest zupełnie normalne. Czasem tylko jest bieda z doborem środków stylistycznych, które mają to wrażenie wywołać" - celne, trafne, godne zapamiętania i zastosowania. Rada godna utrwalenia. I nie chodzi tylko o to, że sama pani Wisława Szymborska (1923-2012). Wydawnictwo Znak proponuje książkę z wielu spojrzeń wyjątkową. Że adresowaną do... przeszłości? Bo chodzi o odpowiedzi na zapytania czytelników, co do ich talentu, chęci lub nie kontynuacji dalszego pisania. "Poczta literacka czyli jak zostać (lub ie zostać) pisarzem", to powrót do rubryki pod tym samym tytułem, tj. "Poczta literacka", jaką zamieszczano w "Życiu Literackim". "Zawsze była potrzeba, żeby odpowiadać niektórym autorom, zwłaszcza początkującym, nie pisząc do nich listów" - powiedziała w przytoczonym wywiadzie, jakiego pani Wisława udzieliła Teresie Walas. No i zrodziły się uzasadnienia dla tych odważnych, którzy nie tylko pytali, ale wysyłali próbki swej twórczości.

czwartek, maja 02, 2024

...na 233-cią rocznicę ogłoszenia Konstytucji 3 maja - 3 V 1791 r.

"Weźmiesz ślepego przewodnika czy głupiego doradcę - efekt ten sam" - Isokrates (436-338 p.n.e.). A ten, co tu robi?! - z niedowierzaniem spogląda któś na motto ku czci majowej Konstytucji. A mi się od razu skojarzyła myśl wielkiego attyckiego mówcy z tym, co w XVIII w. wieku napisał biskup wśród poetów i poeta wśród biskupów, Ignacy Krasicki (1735-1801). Tak, przy okazji powinniśmy chyba napisać "prymas", bo taką dzierżył w Kościele władzę, kiedy umierał w Berlinie 14 marca 1801 r. Skojarzenie miałem z jedną z bajek Wielkiego Poety: "Kulawy i ślepy". Uważam, że kolejne rocznicowanie 3 maja 1791 r., to słuszna okazja, aby przypomnieć, dać tu, odsłonić kilka rymujących się strof. Nie sądzę, aby ktoś rozsądny obruszał się, że może lepiej byłoby to przesunąć na 1 czerwca, bo wtedy Dzień Dziecka. Wiadoma to, jak mniemam, sprawa, że tych bajek nie drukowano ku ucieszy ówczesnych milusińskich, że były oddźwiękiem na ówczesną rujnującą Rzeczpospolitą Obojga Narodów sytuację.

Per Krafft zw. starszym - portret biskupa I. Krasickiego - domena publiczna

poniedziałek, kwietnia 01, 2024

Uśmiechnięta Klio, czyli łyk historii w anegdocie... (04)

No i zbliża się nam 1 kwietnia! Znowu! Nieomal z urzędu trzeba się śmiać, różne krotochwile uprawiać, odstawiać szwagra z wiatrem ku uciesze rodzinnej gawiedzi. Mus, to mus - jak mawiał imć Roch Kowalski, co Korab miał w herbie. Tym razem poszedłem w nowoczesność i postanowiłem podpatrzeć, co tam cytuje się na facebookowej stronie, która nazywa się: "Anegdoty o sławnych Polakach". Czy to będą odkrywcze ułowienia? Nie wszystkie, ale nawet jeśli z innego źródła (czytaj: książek) je wcześniej pozyskałem, to nic to. Dobry żart tynfa wart - zostało nam chyba z epoki saskiej to cenne powiedzenie. Jak widzimy uwolnić się od historii nawet w tak promienny dzień (bez względu na aurę za oknem) nie da się.

Zatem odkopuję tytuł sprzed lat, a może z czasem zredukuję go tylko do "Łyk historii w anegdocie"? Byłoby to nawiązanie do tytułu historycznej gazetki szkolnej, jaką przez lata wydawałem w Zespole Szkół nr 12 (SP 22, G 12) w Bydgoszczy. Zatem wspierając się cytatem znanym choćby ze strony tytułowej "Szpilek", a mianowicie "Prawdziwa cnoty krytyk się nie boi" abp. I. Krasickiego spójrzmy na zacnych i szacownych jak ich życie malowało. Tytuły, to już moja fantazja.

1. Hrabia Tarnowski, Matejko i... Rejtan

Kiedy malarz Jan Matejko ukończył pracę nad obrazem „Rejtan na sejmie”, zaprosił do jej obejrzenia hrabiego Stanisława Tarnowskiego. Wśród sportretowanych targowiczan zobaczył Tarnowski swoich arystokratycznych krewnych i powinowatych, wśród nich Adama Ponińskiego, generała Szczęsnego Potockiego, hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego, Karola Stanisława Radziwiłła „Panie Kochanku”, Michała Fryderyka Czartoryskiego. Opuszczając pracownię zauważył więc chłodno, że wobec panującej w kraju biedy, wątpi czy znajdzie się w kraju amator, którego by stać było na kupno tego obrazu.

- Ale – dodał – powinien go kupić car.

- Słusznie by uczynił – odpowiedział Matejko – skoro swego czasu kupił oryginały, powinien teraz dla kompletu nabyć kopie.

Jan Matejko - autoportret (fragment) - 1892 - domena publiczna

2. Zapobiegliwy Władysław Żeleński...

Żona kompozytora Władysława Żeleńskiego (ojca Tadeusza Boya Żeleńskiego) przeziębiła się, a lekarz na wszelki wypadek kazał pozostać jej w łóżku. Po jego wyjściu Żeleński zaczął nerwowo czegoś szukać.

- Czego szukasz? - spytała żona

- Kluczy do naszego rodzinnego grobowca – odparł.

- A na co ci one? – zawołała.

- Ty zawsze wszystko zostawiasz na ostatnią chwilę.

3. Weteran

Rysownik Franciszek Kostrzewski spotkał w Warszawie starca, weterana wojny z 1831 r., którego chciał narysować:

- Słuchajcie, dostaniecie rubla, nic nie będziecie robili, tylko posiedzicie parę godzin, nie ruszając się.

- Nie chcę - odpowiedział weteran.

- Dlaczego?

- Bo musi to być coś złego, żeby nic nie robić i dostać rubla.

4. Durak

Znakomity malarz Józef Pankiewicz, a było to jeszcze w czasach carskich, poszedł załatwić sprawę w urzędzie.

- Wasza familia? – zapytał urzędnik.

- Pankiewicz – przedstawił się malarz.

- Dobrze, dobrze, wiemy, że każdy Polak to pan. Piszy: Kiewicz – zwrócił się do kancelisty.

5. Samoocena prof. A. Brückner

Historyk literatury i językoznawca, profesor Aleksander Brückner chciał rozpocząć artykuł naukowy zdaniem: „Pewien idiota powiedział kiedyś…”. Gdy redakcja pisma, w której artykuł miał się ukazać nalegała na zmianę, zdziwiony uczony zapytał: „Ale dlaczego, przecież ten idiota to ja”.

6. Sienkiewicz nie-Rosjanin...

Nagroda Nobla rozsławiła i tak już znanego na świecie Henryka Sienkiewicza, jednak we Francji pisano o nim jako o Rosjaninie. Gdy prezydent Republiki Francuskiej Raymond Poincare zwrócił się do Sienkiewicza: „Witam przedstawiciela wielkiego narodu rosyjskiego”, autor Krzyżaków zazgrzytał zębami i odpowiedział: „A ja witam prezydenta Wielkiej Brytanii”. Zdziwiony prezydent Poincare wyjaśnił, że nie jest prezydentem Zjednoczonego Królestwa. Na to Sienkiewicz odparł: „A ja nie jestem przedstawicielem narodu rosyjskiego, tylko Polakiem i pisarzem Polskim”.

7. Ę...

Jan Karłowicz, etnograf, językoznawca, członek Akademii Umiejętności, ojciec kompozytora Mieczysława, był niezmiernie wrażliwy na prawidłową wymowę. Nie znosił niedbalstwa i reagował natychmiast. Któregoś dnia pracował w swoim gabinecie, gdy na podwórzu rozległo się wołanie:

- Szmaty kupuje, szmaty kupuje, stare garderobe, dobrze płace, szmaty kupuje, szmaty kupuje!

Karłowicz wyjrzał przez okno.

- Panie kochany - zawołał - tak się nie mówi: kupuje, płace, garderobe. Trzeba wyraźnie wymawiać literę "ę": płacę, kupuję, garderobę.

Handlarz spojrzał do góry.

- Pan profesor ma jakie garderobe do sprzedania? Kupie, dobrze zapłace.

- Człowieku - zirytował się Karłowicz - Przecież mówiłem, że trzeba wyraźnie wymawiać: kupię, zapłacę, a nie: kupie, zapłace.

Gdy zamknął okno usłyszał:

- Kiedy pan profesor taki mondry, to nich mnie w dupe pocałuje.

Karłowicz nie wytrzymał. Otworzył okno i na całe podwórko zawołał:

- Nie w dupe, panie kochany, nie w dupe. Całuje się w dupę, przez "ę", wyraźnie: w dupę, w dupę!

8. Mistrz Wojciech i taksówkarz

Wysiadając z taksówki malarz Wojciech Kossak dał szoferowi pięć złotych napiwku.

- Córka pana profesora dała mi wczoraj dziesięć złotych – mruknął szofer.

A na to Kossak:

- Ona może. Ma bogatego ojca. A ja jestem sierotą.

Pragnę tylko dodać, że nazwisko słynnego historyka literatury i językoznawcy, autora m. in. "Mitologii słowiańskiej" czy "Starożytnej Litwy..." brzmiało Brückner, a nie Bruckner! Nie wiem czy to tylko zwykła literówka czy językowe niechlujstwo. Zauważyłem jednak swoistą nonszalancję, kiedy używa się zwrotów niemieckich. Kolegę, wybitnego znawcę Holokaustu, nie mogę nauczyć poprawnej wymowy miejsca konferencji z Wannsee. W przypadku języka angielskiego zaraz wybucha śmiech, gdy ktoś czyta niepoprawnie. Zatem moja prośba: skoro cytujesz coś z języka Goethego czyń to językowo nienagannie! Bo Brückner, to wcale nie to samo, co Bruckner. Dwa różne nazwiska, jak Jakubowski i Jakóbowski. Wylazł ze mnie stary belfer? Musiałem jednak to napisać.

„Nienawidzę nieoświeconego tłumu i unikam go”

- wers z Horacego

poniedziałek, listopada 16, 2020

Spotkanie z Pegazem (170) N. N. "To nie ja byłem Ewą"

To się nazywało kiedyś... poezją ulotną? Tchnie ironią! Tchnie złośliwością? Oto siła chwili! Za kilka lat przyjdzie okładać utwór przypisami. Współcześni nie mają z tym problemu. Współcześni wiedzą. Współcześni rozumieją. Współcześni zastanawiają się dlaczego znowu zostaliśmy skazani na spektakl: nic nie widziałem, nic nie słyszałem? Ale przecież nie chodzi o doskonałą komedię A. Hillera, w której popis kunsztu aktorskiego ukazał niezapominany duet: R. Pryor & G. Wilder. Aha! dorzucamy jeszcze jedno: nic nie wiem!

poniedziałek, kwietnia 29, 2019

...na 100-tną rocznicę ustanowienie świętem narodowym dzień 3 maja - 29 IV 1919 r.

"Dzień trzeciego maja, jako rocznica Konstytucji 1791 roku, ustanawia się w całe Rzeczypospolitej Polskiej jako uroczyste święto po wieczne czasy" - tak brzmi pierwszy (z trzech) artykułów ustawy z dnia 29 kwietnia 1919 r. W Dzienniku Ustaw pod pozycją 281*. Podpisali się marszałek Sejmu Wojciech Trąmpczyński i w zastępstwie premiera Stanisław Wojciechowski.

poniedziałek, lutego 19, 2018

Spotkanie z Pegazem (115) - Kornel Filipowicz "Niewola"

Żadnego rozumnego i czującego człowieka 10 kwietnia 2010 r. nie pozostawił obojętnym. To był dramat Narodu, Suwerena, a nie wybrańców, wyselekcjonowanych 100% pewnych i 100% oddanych jednej ideologii. Na śmierci 96 ludzi zbudowano całą spirale nienawiści! Jeden poseł drze się w Sejmie i lży innych posłów. Inwektywy wypełniają usta, umysł i dusze wiernych pretorian, mini-ludków, którzy daliby się pokroić za insynuację, kryją swe frustracje za tarczą żałoby, która umiejętnie podsycana nie może wygasnąć... Krok po kroku, krok po kroczku dorasta na naszych oczach groźny demon: TOTALITARYZM! KULT JEDNOSTKI! KULT JEDNOSTEK!...

Strony