historia i ja: gen. Wł. Anders

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą gen. Wł. Anders. Pokaż wszystkie posty

niedziela, września 29, 2019

Kiedy się wypełniły dni i przyszło zginąć latem... (10)

"Zmieniło się już wielu dowódców obrony tej twierdzy. Dowódca armii «Modlin», gen. Przedzimierski, miał tutaj miejsce postoju całego swego sztabu - specjalnie urządziłem dla niego schron z wszelkimi środkami łączności, a on nawet nie dojechał do Modlina i schron stoi pusty. Po nim przemknęli generałowie: Anders, Zulauf, Małachowski, pułkownicy: Furgalski, Lawicz i dużo innych - każdy brał z magazynów, co się dało, i wiał. Resztę zrabowali i rabują żołnierze, a ja nie mam sił do zabezpieczenia, bowiem nadal przepływa jedna za drugą fala rozbitych oddziałów, a za nimi bady dezerterów" - tak cytował generał Wiktor Thommée (1881-1962) pułkownika Wacława Młodzianowskiego (1891-1965), gdy 13 IX 1939 r. przekroczył próg twierdzy, której miał bronić do 29 dnia tragicznego miesiąca*.

środa, sierpnia 28, 2019

Przeczytania... (318) E. Marat, S. ARONSON, M. Wójcik "Wojna nadejdzie jutro. Żołnierz legendarnego Kedywu AK ostrzega" (Znak Litera Nova)

...i oto kolejna książka z wojną w tle. Emil Marat i Michał Wójcik przeprowadzili wywiad ze Stanisławem Aronsonem. Tak powstała książka "Wojna nadejdzie jutro. Żołnierz legendarnego Kedywu AK ostrzega" (Znak Litera Nova). "Wasz świat może runąć tak jak kiedyś mój – ostrzega Aronson. Jednocześnie wierzy, że najważniejsze jest to, co ludzi łączy, i jeśli nie damy się zwieść historii opartej na kłamstwie, wciąż mamy szansę na Polskę ludzi wolnych, myślących i dobrych dla innych" - to jeden z cytatów, jaki znajdziemy na okładce. Znajdziemy tam również pytania, które dla wielu mogą stać się bolesne, niewygodne, obrazoburcze? " Oto one: 1. Dlaczego Polskie Państwo Podziemne nie stanęło w obronie swoich żydowskich obywateli?; 2. Po co tworzy się mit „żołnierzy wyklętych” ze szkodą dla wspaniałej tradycji AK?; 3. Dlaczego manipuluje się historią i umacnia podziały? Już widzę, jak krzywią się niektóre twarze. Trudno dźwignąć wszystkie zarzuty, jakie postawił Stanisław Aronson (konspiracyjny pseudonim "Rysiek"). Tak, należy się przygotować na lekturę bardzo chwilami trudną, żeby nie rzec roszczeniową, oskarżającą.

niedziela, maja 19, 2019

Monte Cassino (02)

Padnie nas wielu w pięknej Italii,
żywi umarłych grzebmy i liczmy,
potem pójdziemy dalej i dalej
stawiać, przestawiać słupy graniczne.

O zaciętości walk może świadczyć relacja Piotra Medyny: „Obie strony prawie nie brały jeńców. Z zapamiętaniem niszczono się wzajemni. W pierwszym i drugim natarciu wzięto do niewoli zaledwie kilkudziesięciu Niemców”. Wiem, to są okruch spod Monte Cassino. Bardzo subiektywne wyjmowanie ze wspomnień tego, co mną poruszyło. Ale dopiero dopełniając obraz heroicznej walki takimi kadrami mamy logiczny ciąg zdarzeń. O polskich jeńcach w tych samych wspomnieniach znajdziemy m. in. to: „…radio niemieckie z Rzymu mówiło zaledwie o paru jeńcach polskich, a jeden z nich, kapral, nawet przemawiał do nas, namawiając do dezercji, ale bez skutku. Gdyby mieli więcej jeńców, na pewno nie omieszkaliby pochwalić się tym”. Nie zapominajmy, że Niemcy stworzyli radio „Wandę”, z którego płynął propagandowy jad mający zmiękczyć chęć walki żołnierzy 2 Korpusu, ba! stanowił dodatek do ulotek, jakie zrzucano nad polskimi pozycjami. „Strome urwisko, opadające prawie pionowo tuż za murkiem nie pozwala dopaść jednym skokiem stanowisk niemieckich i zmusza do zimnego, bezlitosnego opanowania się w walce tak bezpośredniej, że ma się wrażeniem jakby to stracie śmiertelne toczyło się obyczajem sprzed wielu tysięcy lat – na kły i pazury” – wspominał jeden z uczestników walk.

sobota, maja 18, 2019

Monte Cassino (01)

Nasze granice naszli znienacka,
słupy graniczne zewsząd zrąbali...
Idzie Kresowa, idzie Karpacka
w dymie eksplozji, w huku batalii.

To było w Toruniu. W latach 80-tych XX w. W punkcie tzw. małej gastronomii. W kolejce po zapiekankę stał starszy pan z wnukiem. W klapie miniaturki brytyjskich odznaczeń i emblemat: biało-czerwone barwy z zieloną choinką. Kolega upierał się, że to żołnierz Kresowej, ja że Karpackiej. „5 KDP nosiła żubra” – powtarzałem z miną znawcy, a kolega swoje... Najprościej było zapytać. Zdobyliśmy się na odwagę. Zapytaliśmy. Wyszło na moje. Jaka by to nie była formacja, stał przed nami jeden z bohaterów, żołnierzy 2 Korpusu Polskiego, zdobywca Monte Cassino! To była krótka rozmowa. Miałem przy sobie książeczkę „Były fiordy…” i po chwili na stronie, gdzie znajduje się zdjęcie podpisane „Zatknięcie flagi na gruzach klasztoru – 19 maja 1944 r.” pojawił się zapis, to jego fragment: „Szwedowski Władys Jastrowie 3 DSK Duch”.

czwartek, sierpnia 02, 2018

Powstanie warszawskie w dokumentach - 3 - w wojennej potrzebie?

"Byłem całkowicie zaskoczony wybuchem powstania w Warszawie. Uważam to za największe nieszczęście w naszej obecnej sytuacji. Nie miało ono najmniejszych szans powodzenia, a naraziło nie tylko naszą stolicę, ale i tę część Kraju, będącą pod okupacją niemiecką, na nowe straszliwe represje. (…) Chyba nikt uczciwy i nieślepy nie miał jednak złudzeń, że stanie się to, co się stało, to jest, że Sowiety nie tylko nie pomogą naszej ukochanej, bohaterskiej Warszawie, ale z największym zadowoleniem i radością będą czekać, aż się wyleje do dna najlepsza krew Narodu Polskiego" - to wypowiedź bohatera spod Monte Cassino, generała Władysława Andersa*. Ocena bardzo odważna i chyba surowa. Czy oskarżająca? Sami odpowiedzmy sobie na to pytanie. Jedno jest pewne: już w 1944 r. nie było jednego frontu w ocenie sensu wydania rozkazu dla walki w Warszawie. Zdaję sobie sprawę, że ta wypowiedź może być dla wielu takim zimnym kubłem wody na rozpalone głowy. Nie chcę stawiać nikogo przed narodowym pręgierzem. Chyba nikt nigdy głośno nie odezwie się, aby osądzić odpowiedzialność za śmierć tysięcy warszawiaków i powstańców, zagładę młodej (i obiecującej) inteligencji, niemal całkowite zrównanie z ziemią Warszawy.

poniedziałek, stycznia 15, 2018

Historia przyszła do mnie sama - 10 - skarby od Agaty

Nowy Rok, to nowe rozdania.

Nowy Rok, to nowe odkrywania.

Takich, jak to nie da się zaplanować. Po prostu przychodzi licealistka Agata i przynosi pakunek. O jakichś medalach wspominała ostatnio. Bez żadnych szczegółów. Zostawia mi foliowy worek z kilkoma medalowymi pudełkami. Pradziadka. Znaki zapytania. Nie mogę nawet zerknąć, jakie skarby kryje. Dyżur. Nie wolno z niego zejść. Gdyby, co nie daj Panie, stałoby się pod nieobecność dyżurnego, to pierwsze pytanie prokuratora brzmiałoby: kto miał dyżur?

czwartek, października 12, 2017

Historia przyszła do mnie sama - otwarcie 8 - "pradziadek od Andersa" (cz. 1)

Od 21 grudnia roku minionego ani jednego wpisu w tym cyklu. Czyżby boska Klio omijała mnie łukiem, niczym zadżumionego? Nic bardziej mylnego. Wydarzeniem kończącego się roku szkolnego pozostanie dla mnie, oprócz spotkania z panem Michałem Gąsiorem (rocznik 1930), to co odsłoniła z rodzinnej historii uczennica Natalia.

(...)

I tak urwało się moje pisanie z 16 czerwca tego roku. Lenistwo? Zniechęcenie? A może jakaś wewnętrzna przezorność? Trudno, abym usprawiedliwiał w tak uczniowski sposób. Miałem wakacje, aby wrócić do tematu. Nie wróciłem. I jestem z tego kontent.
Co ja mogłem napisać tych kilka miesięcy temu? Że bohater "od Andersa" żył w latach 1902-1998. Że był więźniem Starobielska. Że opuścił z gen. Wł. Andersem nieludzką ziemię, bił się pod Monte Cassino i wrócił do kraju. Tego zdjęcia bym tu nie umieścił, bo bym go po prostu nie miał.

niedziela, października 08, 2017

Przeczytania... (237) Maria Nurowska "Anders" (Wydawnictwo Prószyński i S-ka)

"Niniejsza opowieść opiera się na faktach i relacjach świadków. Jednak tam, gdzie dokumenty i świadectwa przedstawiają różne wersje wydarzeń lub milczą, prawdę historyczną uzupełnia pisarska wyobraźnia" - ta deklaracja może wielu zniechęcić do czytania? Maria Nurowska nie jest historykiem. Książkę, jak rozumiem, zrodziła potrzeba serca. Mamy zatem popularne ujęcie biografii jednej ze znaczących postaci czasów nie tylko II wojny światowej. Generał Anders wpisał się na karty XX-wiecznej historii Polski. Pewnie, że dla większości z nas, to żołnierz kampanii polskiej 1939 r., więzień sowieckich łagrów, dowódca II Korpusu Polskiego. Po 1944 r. jedni nad Wisłą żyli nadzieją, że wróci na siwym koniu, drudzy straszyli tym powrotem. Dla jednych był bohaterem, dla drugich niebezpiecznym rewizjonistą! Jednego ci drudzy (polscy sowietyści spod chorągwi m. in. PZPR-u) zrobić nie mogli: wydrzeć z pamięci rodaków kogoś takiego, jak generał broni Władysław Anders (1892-1970).

poniedziałek, marca 27, 2017

Przeczytania... (204) Dagmara Dworak "Kromka chleba. Poruszające wspomnienia z syberyjskiego zesłania. Podróż po 70 latach na miejsce zsyłki" (Wydawnictwo Rebis)

Jako wnuk Kresów (tych wileńskich) mam od dawien dawna ugruntowany pogląd na temat, jaką podjęła w swojej książce pani Dagmara Dworak. W wileńskiej części mej rodziny (czyli równe 50%) od zawsze żywe były tradycje i pamięć o zsyłkach, jakie Sowieci (w ramach eksterminacji narodu polskiego) zaczęli przeprowadzać od lutego 1940 r. Nie da się zapomnieć, jak w szkole średniej moja polonistka (trzeba to podkreślić: bardzo anty- nastawiona do systemu komunistycznego) wyartykułowała zdanie, które mnę wstrząsnęło: "17 września 1939 r. był błogosławieństwem dla Polski i Polaków". Szlag mnie mało nie poraził. Najłagodniejsze z moich zdań, jakie zaległo w mej uczniowskiej części mózgu brzmiało: "Ładne mi błogosławieństwo, gdybym urodził się na Kamczatce!". Moja rodzina (zamieszkała wtedy w zaścianku Trepałowo, województwo wileńskie) nie została wywieziona. Dotknęło to rodzinę siostry mego Dziadka, ciotki Jadwigi Ostrowskiej. Powód. Wujek, Jan Ostrowski, był osadnikiem wojennym. Wcześniej żołnierz cara Mikołaja II, potem J. Piłsudskiego, by na koniec razem z gen. Lucjanem Żeligowskim zdobywać w październiku 1920 r. Wilno. Zasłużył na zsyłkę? Według sowieckiego oprawcy/okupanta - TAK. Wydawnictwo Rebis, dla takich jak ja (zainteresowanych martyrologią Kresów) wydali książkę pt. "Kromka chleba. Poruszające wspomnienia z syberyjskiego zesłania. Podróż po 70 latach na miejsce zsyłki", której autorką jest pani Dagmara Dworak. Zaskoczeniem na sam początek kontaktu z tą książką jest zdjęcie na jednym ze skrzydeł okładki... aktorki pani Joanny Brodzik. Okazuje się, że z tejże okładki patrzą na nas przodkowie pani Joanny! Tak, to opowieść o babci, jej rodzicach i rodzeństwie. Mogę czuć się zaskoczony.

piątek, sierpnia 12, 2016

Przeczytania... (157) Maryna Miklaszewska "Wojtek z Armii Andersa" (Wydawnictwo Zysk i S-ka)

"Byliśmy armią więźniów dowodzoną przez więźnia" - to jedno z mott, autorstwa samego Gustawa Herling-Grudzińskiego, które otwierają wyjątkową powieść. Leży przede mną powieść, której autorką jest Maryna Miklaszewska: "Wojtek z Armii Andersa" (Wydawnictwa Zysk i S-ka). Jak czytamy na tylnej stronie okładki: "Autorka korzystała z dziesiątków wspomnień, pamiętników i dzienników żołnierzy. Powieść tę napisała, chcąc podziękować żyjącym i oddać cześć poległym, w nadziei, że książka przyczyni się do utrwalenia pamięci o nich". Wcześniej dygresja o samej książce: "Wojtek w Armii Andersa to pasjonująca powieść osnuta wokół rzeczywistych wydarzeń związanych z dramatycznym losem żołnierzy Drugiego Korpusu Polskiego". Syryjski niedźwiedź / Ursus arctos syriacus stał się symbolem, stał się maskotką, stał się legendą 2 Korpusu Polskiego jeszcze w czasach, które zostały opisane na blisko pięciuset stronach. Powinienem sobie darować podobne liczby? Że to odstrasza potencjalnego Czytelnika? A ja jestem zdania, że to jeden z ważkich argumentów, że to nie jakieś opowiadanko na kilka minut. Mamy do pokonania przygodę, która nie jest wymysłem, nie jest fabułą. "WOJTEK", to fakt historyczny, a nie jakieś myszy, które zjadły Popiela! Kwestionować JEGO istnienie, to byłoby jak obdzieranie żołnierzy generała Wł. Andersa z godności!... Więc nie pozostaje nam nic innego, jak tylko przeczytać "Wojtka z Armii Andersa". Obowiązkowo!...

środa, listopada 25, 2015

Przeczytania (88) Anuradha Bhattacharjee "Druga Ojczyzna. Polskie dzieci tułacze w Indiach" (Wydawnictwo POZNAŃSKIE)

"Pamiętaj, Niusiek, że musisz się uczyć, a zwłaszcza angielskiego. nigdy nie wiadomo, co przyniesie przyszłość, więc jeśli masz okazję, ucz się. Tadek" - powiecie: banalnie zaczynam. O! wychodzi z niego belfer. Tylko: ucz się, ucz się itd.? Tylko, że te zdania nabierają innego wymiaru, jeśli dotrze do nas, że pisano je w Szkole St. Mary's High School w Abu, to Zachodnie Indie. A rok 1943 (dokładnie 28 sierpnia)! Tak, oto przed nami książka niezwykła. Kiedy czytam imię i nazwisko autorki "Anuradha Bhattacharjee" myślę, że zaraz w pokoju pojawi się jakiś hinduski maharadża, może na swej trąbie zawyje indyjski słoń? Nic takiego nie nastąpi. Bo to nie opowieść rodem z Tadź Mahal / ताज महल. O nie. Anuradha Bhattacharjee jest autorką książki "Druga Ojczyzna. Polskie dzieci tułacze w Indiach" (Wydawnictwa Poznańskiego) w tłumaczeniu Krzysztofa Mazurka. I jest podtytuł (?): "i pamiętnik Franka Herzoga". To obowiązkowa lektura dla każdego komu bliski jest "tułaczy los" naszego Narodu. Jako wnuk wileńskich Kresów, krewny tych, których antypolska polityka okupanta sowieckiego skazała na syberyjską poniewierkę musiałem do tej książki dotrzeć. I mówić o niej. Nawet, jeśli nie znajdowałem uznania lub odbioru? Bo kogo TO jeszcze dziś obchodzi? Należy się jednak obawiać, że coraz mniej naszych Rodaków. Czy tak powinno być?

poniedziałek, października 12, 2015

12 X 1943 r. - niechciana rocznica

Smutne. Ta cisza. Nad tamtymi grobami. Nad losem tych, co przeszli morderczy szlak - aż do Berlina. Trudno jednoznacznie ocenić tego, który rzucił do walki nieprzygotowanego żołnierza. Tak, wczoraj jeszcze zesłańca, katorżnika, "polskiego bandytę"! Kiedy ma się w pamięci wspomnienia rotmistrza Narcyza Łopianowskiego, to Zygmunta Berlinga należałoby postawić przed sądem wojennym! Proszę poszukać, co pisał o nim Józef Czapski. Żadna z tych relacji nie przynosi dumy pamięci tego oficera (?). Zdegradowany przez generała Wł. Andersa pozostał "na nieludzkiej ziemi" i za zgodą Stalina rozpoczął formowanie 1 Dywizji Piechoty. Aż dziw, że za patrona wzięto sobie Naczelnika. Tadeusz Kościuszko, syn kresowej ziemi chyba nie pasował do sowieckiego myślenia choćby o kształcie nowej (ludowej?) Polski. Ojcowizna bohatera "dwóch Narodów" pozostała po białoruskiej stronie... Jak wiele innych miast, miasteczek, zaścianków, okolic szlacheckich, wsi.

sobota, kwietnia 13, 2013

K A T Y Ń

„...Groby, groby. Przepaść na trupy. Rozkład. (...) Aby obraz owej katyńskiej wizyty był pełny, dodam, że nie byłem pytany, czy chcę jechać...

...Na drugi dzień wieczorem byliśmy na pożegnalnej kolacji u dowodzącego frontem. Pozory zupełnej normy. Elegancko, skromnie, ale jaki w tym poziom! Generał wzniósł toast, „aby w tym tragicznym dla Polaków miejscu otwarły się ich oczy na fakt, że nieubłagane prawo historii nakazuje im iść we wspólnym froncie europejskim”. Odpowiedziałem, że nikt spośród społeczeństwa polskiego nie uczynił mnie delegatem, że dzieli nas takie morze łez, że nie wiem, czy wystarczy tego zwału trupów poległych z sowieckiej ręki, aby je – tamto morze – zasypać”.

Wiem, to dość długi cytat, ale muszę jeszcze dopisać jedną scenę. Niech mi będzie darowane:

„- ...sądzi pan, że jednak Goetel ma tu rację?

- Z czym?

- No, z tym Katyniem.