historia i ja: J. Cyrankiewicz

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą J. Cyrankiewicz. Pokaż wszystkie posty

poniedziałek, lipca 22, 2024

...na 80-tą rocznicę ogłoszenia Manifestu P.K.W.N. - 22 VII 1944 r.

"Mój stosunek do komunizmu jest prostym wynikiem mego życia w komunizmie. W ciągu tych lat nauczyłem się nienawidzić komunizmu za zawarte w nim zło. A także bać się go ze względu na jego metafizyczną zdolność do zawierania w sobie coraz więcej i coraz więcej, i coraz więcej zła" - tak swą relację ze słusznie minionym ustrojem określił Leopold Tyrmand (1920-1985) w książce "Cywilizacja komunizmu" [1] Przewrotny wybór cytatu, jak na rocznicę ogłoszenia znamiennego Manifestu. Przewrotny i celowy. Bo chcę spojrzeniem jednego pisarza pokazać ocenę tego, co zgotowano Polsce po 22 VII 1944 r. Wielu z nas pamięta czas, kiedy ów dzień podniesiono do rangi święta państwowego. O 11 XI 1918 r. Naród miał zapomnieć, bo zastąpiono go właśnie 22 VII 1944 r. I tak idealizowanie kolejnego wobec Moskwy zniewolenia Rzeczypospolitej (jaka by ona nie była) podniesiono do rangi Narodowego Święta Odrodzenia Polski!

Zdjęcie czytającego plakat Manifestu PKWN - domena publiczna

sobota, kwietnia 01, 2023

Prima Aprilis z Marianem Załuckim, czyli 1 kwitnia...

Oj napisało mi się: 1 kwitnia! Zaraz skrzywiła się mina, że jakoś nie po polsku, nie po narodowemu, a nawet nie po wioskowemu. Bo we mnie też drzemie kawał chłopa i chama, tego spod Kaczanowa, Gierłatowa, Bagrowa czy innego Mąkowarska i Komorzy Wielkiej. A może, to mego wypisywania... kwitnia? Czyli kwita, a może i... kita. Szukać mi księdza na podorędzie? Nie wiem. Wiem, że nam się kwartał pierwszy zamknął, jak to każdego roku 31 marca, bez galicyjskiego smacznego (za-)grzańca? No to sobie pomyślałem, że warto w ten pierwszy dzień kwitniowy wejść z przytupem i dobrym humorem. Tak, nie ukrywam, rzecz by to była stracona, olśniony jestem jakby nade mną jasność jakaś powstała, bo odkryłem czym jest humor Mariana Załuckiego (1920-1979). Nie tylko w piśmie (patrz zbiorek/tomik "A nie mówiłem?"), ale i w mowie, bo... słucham na YT i pełno go w mojej dotąd pustej głowie.

poniedziałek, grudnia 14, 2020

Był grudzień...

"Autentyczny dialog społeczny był wszak obcy praktyce realnego socjalizmu. Nie po raz pierwszy, i niestety, nie ostatni w dziejach PRL łatwiej było przeciwko robotnikom posłać milicję i wojsko niż podjąć z nimi poważne rozmowy" - tak oceniał zaangażowanie władz w rozładowanie napięć społecznych w Grudniu 1970 prof. J. Eisler*. Brutalne przemoc! Siła! Konfrontacja! Zabić! A władzy raz wziętej nie oddać. Sowietyści z KC PZPR już pokazywali kły i pazury w Poznaniu w 1956 r., na ulicach Warszawy w 1968 r. Stoczniowcy "od Lenina" zostali zaatakowani już 14 grudnia. W ruch poszedł wtedy gaz łzawiący i petardy. Przedsmak tego, co przyniosły kolejne dni, z tragicznym czarnym czwartkiem.

czwartek, czerwca 27, 2019

Spotkanie z Pegazem (149) Zbigniew Herbert "Ze szczytu schodów"

Jutro 28 VI.

W 1956 roku centrum Poznania stało się miejscem narodowego dramatu. Polscy sowietyści odpowiedzieli poznańskim robotnikom, jak rozumieją czym jest państwo robotnicze-chłopskie, czyli Polska Rzeczpospolita Ludowa. Kiedy robotnicy z "Cegielskiego" (stan ówczesny: Zakłady Metalowe im. Józefa Stalina) wykrzyczeli swoje: "CHLEBA I WOLNOŚCI!". Niestety, wyszli na ulice miasta. "Rankiem 28 czerwca przerwali pracę. Ponieważ nikt z dyrekcji ani z organizacji partyjnej nie miał im nic konkretnego do zaoferowania poza sloganami i wezwaniami do powrotu do pracy, o godzinie 6.20 sformowali pochód i bez agresji i gwałtów wyszli na ulice, kierując się w stronę znajdujących się w centrum miasta i sąsiadujących ze sobą gmachów Komitetu wojewódzkiego PZPR oraz Miejskiej Rady Narodowej" - cytuję za prof. Jerzym Eislerem*.

wtorek, marca 20, 2018

Marzec '68 - odc. 3 - wróg?

"Nietrudno domyślić się, kto łoży na organizowanie awantur w Warszawie i kraju. Są to ci sami zawiedzeni wrogowie Polski Ludowej, których życie nie nauczyło rozumu, którzy przy każdej okazji dają o sobie znać, różni pogrobowcy starego ustroju, rewizjoniści, syjoniści, sługusi imperializmu. Chcę z tego miejsca stwierdzić, że śląska woda nie była i nigdy nie będzie woda na ich młyn. I jeśli co niektórzy będą nadal próbowali zawracać nurt naszego życia z obranej przez naród drogi, to śląska woda pogruchocze im kości" - grzmiał na ówczesnym palcu Dzierżyńskiego w Katowicach I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, towarzysz Edward Gierek (1913-2001)*. Retoryka przypominająca tę z czerwca '56. Na szczęście aktyw katowicki PZPR, wspominane w dalszych słowach tego wystąpienia 270 000 towarzyszy, nie ruszył na Warszawę. Nie było narodowej ubijatki. Na szczęście. Po latach w wywiadzie udzielonym ten sam Gierek kajał się: "No ja się po prostu wstydzę, tego że to powiedziałem. A powiedziałem to po prostu w takim ferworze powiedzmy mówcy, który nie zawsze kontroluje powiedzmy to, co mówi". Mijał się jednak z prawdą. Jaki to był ferwor mówcy, skoro towarzysz sekretarz czytał z kartki? Trudno nazwać takie wystąpienie spontanicznym, kiedy było wydrukowane, co ma powiedzieć. I powiedział. I wygrażał!...

niedziela, lutego 11, 2018

Przeczytania (250) Angelika Kuźniak, Ewelina Karpacz-Oboładze "Krótka historia o długiej miłości" (Wydawncitwo Znak)

"Walentynki to doskonała okazja, by przypomnieć historię dwojga ludzi, których uczucie zaskoczyło w najmniej oczekiwanym momencie i miejscu - w stalinowskim więzieniu. Tam poznali się o pobrali Wiesława i Jerzy Śmiechowscy" - taką rekomendację mogliśmy przeczytać w mailu i dołączonym do książki liście od pani Aleksandry Parzyszek. Dalej czytamy m. in.: "Pierwszy raz – bez krat, siatek i zasuw – zobaczyli się na swoim ślubie. Mała i Ju to pseudonimy konspiracyjne Wiesławy Pajdak i Jerzego Śmiechowskiego – dwojga żołnierzy Polski Podziemnej walczących z niemieckim okupantem. Za działalność niepodległościową po II wojnie światowej zostali skazani na lata stalinowskiego więzienia. Tam właśnie się w sobie zakochali". To chyba stosowna rekomendacja, aby sięgnąć po książkę duetu pisarskiego Angelika Kuźniak i Ewelina Karpacz-Obołodze "Krótka historia o długiej miłości" (Wydawnictwa Znak). W księgarniach premiera 14 lutego, w moich rękach już od kilku dni. Nie ukrywam, że bardzo jestem z tego powodu zadowolony.

poniedziałek, lipca 10, 2017

Przeczytania... (223) Karol Modzelewski i Andrzej Werblan "Polska Ludowa" (Wydawnictwo Iskry)

Gdyby mi ktoś -dziesiąt lat temu, np. w 1978 r., powiedział: "za jedenaście lat system komunistyczny się w Polsce wykopyrtnie, skończy się dominacja PZPR-u", to powiedziałbym, że to wariat. Jestem zdania, że znaczenie homilii z 2 VI 1979 r., św. Jana Pawła II (1978-2005) wyolbrzymia się z perspektywy czasu. Wszystko z perspektywy czasu nabiera innego znaczenia. Słyszałem tylko o jednym, kto realnie twierdził, że to wszystko rozleci się za naszego pokolenia: Leszek Moczulski.

Gdyby mi ktoś -dziesiąt lat temu, np. w 1982 r., powiedział: "będziesz czytał książki, gdzie filar PRL-u będzie polemizował z zajadłym przeciwnikiem systemu", to powiedziałbym, że to bajka. Sam fakt, że miałbym możliwość wejścia do księgarni i kupienia poza drugim obiegiem Karola Modzelewskiego - to już by była herezja! A tu mamy naprawdę niezwykłą rozmowę. Tym bardziej, że prof. K. Modzelewski chwilami stawia pytania swemu adwersarzowi prof. A. Werblanowi, a tym samym zdobywa dla nas bezcenną wiedzę od człowieka, który był w jądrze partyjnych decyzji!

poniedziałek, stycznia 30, 2017

Przeczytania... (188) Piotr Lipiński "Cyrankiewicz. Wieczny premier" (Wydawnictwo Czarne)

Zgadzam się z Piotrem Lipińskim: "Rok 1956 zapisał się w pamięci Polaków jako ten, kiedy powróciły nadzieje na lepsze życie. Ale w biografii Cyrankiewicza to najgorszy moment. A wszystko za sprawą czterdziestu dziewięciu słów" - podejrzewam, że wielu z nas (szczególnie 50+ i starsi) zna dokładnie ich sens. Nawet jeśli sprowadzić go do kilku słów: odrąbywanie rąk, dla tych którzy podniosą je przeciwko władzy ludowej. P. Lipiński oczywiście cytuje owe słowa: "Każdy prowokator czy szaleniec, który odważy się podnieść rękę przeciw władzy ludowej, niech będzie pewny, że mu tę rękę władza ludowa odrąbie w interesie klasy robotniczej, w interesie chłopstwa pracującego i inteligencji, w interesie walki o podnoszenie stopy życiowej ludności, w interesie dalszej demokratyzacji naszego życia, w interesie naszej ojczyzny". Jestem zdania, że nikogo komu bliska jest historia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (sprawdźcie na własny użytek, jak dzisiejsza młodzież rozczytuje skot "PRL" - będzie poruszające doświadczenie, gwarantuję) nie trzeba zachęcać do wzięcia do ręki książki właśnie autorstwa Piotra Lipińskiego pt. "Cyrankiewicz. Wieczny premier", którą Wydawnictwo Czarne udostępniło nam Czytelnikom w doskonałej serii "Reportaż". Starczy wnikliwie prześledzić zapisy moich "Przeczytań", aby się przekonać, że to nie pierwszy tytuł z tego cyklu.

sobota, lipca 02, 2016

Przeczytania... (145) Piotr Nesterowicz "Każdy został człowiekiem" (Wydawnictwo Czarne)

"Marian nie ma wątpliwości, że selekcja jest niezbędna.

- ZMP ma być organizacją masową, ale nie można dopuszczać do niej elementów niepożądanych - powtarza za przywódcami szkolnej organizacji. - W końcu wykuwamy tu nowego, socjalistycznego człowieka" - podejrzewam, że gdybyśmy trafili na tę książkę "za komuny", to dosuwalibyśmy ją od siebie, jak od zadżumionego? Bo już pierwsze strony, pierwsze pozwane życiorysy, to byłby argument, że to niskich lotów sowietyzujący pedagogizm. Prosty! Prymitywny! Nachalny! "Każdy został człowiekiem" byłby odbierany jako kolejną opowieść, jak cham stawał się panem? Już patrząc na okładkę ja z pokolenia 50+ mam kilka skojarzeń: Służba Polsce! pieśń "To idzie młodość" z głośnego filmowego panegiryku czasów stalinowskich "Przygoda na Mariensztacie" (z niezapomnianymi: L. Korsakówną i T. Schmidtem)! fałsz i obłuda! Trudno nie dostrzec propagandowego wymiaru fotografii na okładce. Dla wielu będzie to powrót do lat dorastania? Dla wielu będzie to przypomnienie historii, którą wypieramy ze swej świadomości. Dla wielu będzie to odkrywanie świata, którego nie znają. Obawiam się, że dla najmłodszego pokolenie (powiedzmy 20+), to zupełny... kosmos? Równie dobrze mogliby zgłębiać poziom zasiewów w czasach Popiela.

sobota, czerwca 27, 2015

Przeczytania... (45) Iwona Kienzler "Słynni playboye PRL" (Wydawnictwo BELLONA)

Ostatnimi czasy na rynku księgarskim pojawiają się książki, które pozwalają nam zerknąć przez codzienność w zakamarki wielkiej historii? No i sypią się tytuły o pięknych i zakochanych, wspaniałych i dumnych, śmieją się do nas oczy wielkich gwiazd i polityków? Takie popularne bajdurzenie, do którego już rasowy student historii nie powinien przyznawać się, że czytał. Tak za mego studiowania było choćby z popularną twórczością prof. A. Krawczuka, a wcześniej nawet z P. Jasienicą.
Oto mam przed sobą książkę pani Iwony Kienzler pt. "Słynni playboye PRL". Szacowne Wydawnictwo BELLONA włączyło się w ten bardzo popularny nurt? I dobrze! To chyba dobra droga ku popularyzacji historii.

Strony