historia i ja: historia XX w.

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą historia XX w.. Pokaż wszystkie posty

środa, września 28, 2016

Przeczytania... (167) John Steinbeck "Dziennik z podróży do Rosji" (Wydawnictwo Prószyński i S-ka)

"Wróciliśmy do Moskwy spragnieni kontaktu z rodakami i ojczystym językiem. Byliśmy mimo wszystko obcy na Ukrainie, choć jej mieszkańcy ugościli nas tak szczodrze. Teraz cieszyliśmy się z możliwości porozumienia z osobami, które wiedziały, kim są Superman i Louis Armstrong" - trudno podejść do książki kogoś tak ważnego dla mnie, jak John Steinbeck (1902-1968). Wiele lat temu mój św. pamięci kolega (B. N.) pożyczył mi książkę. "To taki western" - podpowiedział. Byłem już trochę wyrośnięty na "kombojskie powieści", ale... wziąłem ją. Tak podbiła mnie powieść "Na wschód od Edenu"! Zaliczam ją (obok "Nędzników" V. Hugo i "Lalki" B. Prusa!) do najważniejszych książek życia mego powszedniego. Potem przyszedł czas na kolejne powieści: "Grona gniewu" (a jakże pomny cudownej filmowej kreacji H. Fondy), "Krótkie panowanie Pepina IV" i "Podróże z Charleyem". Teraz trzymam w ręku "Dziennik z podróży do Rosji", w tłumaczeniu pani Magdaleny Rychlik, Wydawnictwa Prószyński i S-ka. Jak dowiadujemy się już z okładki "ze zdjęciami Roberta Capy". W czym zatem problem? Obawiam się, że moje opisanie tego klasycznego dzieła może tylko zamienić się w kolejną cegiełkę do wielkiego monumentu, jakim jest podziw dla prozy Johna Steinbecka. Nierzemienny od tylu lat.

poniedziałek, lipca 18, 2016

Przeczytania... (149) Jerzy S. Łątka "Atatürk. Twórca nowoczesnej Turcji" (Wydawnictwo Poznańskie)

Śmieszy mnie, kiedy ktoś między Bugiem, a Odrą, Bałtykiem a Tarami i Karpatami - obrusza się, że ktoś tam (tu wpisujemy narodowość lub państwo?) nic nie wie o wkładzie Lechitów w europejską historię? I zaczyna się wyliczanie błędów, przeinaczeń, niewiedzy itd. No to teraz zróbmy eksperyment na samych sobie: co my wiemy o historii Turcji z lat 1881-1938? Skąd ta cezura czasowa? W tych latach żył bohater książki, którą mam przed sobą: Jerzy S. Łątka "Atatürk. Twórca nowoczesnej Turcji" (Wydawnictwa Poznańskiego). W moim księgozbiorze dwie pozycje tegoż Autora: "Oskarżam arcyksięcia Rudolfa" (Kraków 1983) oraz "Boże coś Polskę - Jego Cesarsko-królewska Mość Aleksander I" (Kraków 1997). W obu przypadkach mamy do czynienia z literaturą popularną i raczej zachęcającą do poznawania historii, niż odstraszającą swoją narracją. Jak jest z "Atatürkiem..."? Ale wracając do wcześniejszego pytania o historii Turcji. to, co wieMY? Jakiś procent wie o maskarze Ormian, jakiś procent słyszał nazwisko Atatürk (może kojarzy z nazwą lotnika?), ale gro odpowie zgodnie z prawdą: NIC! I nie ma, co panikować i bić głową w mur. Rzecz nie dotyczy tylko Turcji - pocieszę. Choć i tak NASZA wiedza historyczna jest o wiele bogatsza, niż przeciętnego (statystycznego Francuza, Anglika, Włocha)

sobota, marca 12, 2016

Smakowanie Bydgoszczy... (33) - kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Dziwnie plotły się dzieje katolickich parafii w Bydgoszczy. Tym bardziej, kiedy to był jeszcze Bromberg, czyli do 1920 r. Władze pruskie/niemieckie wyraziły zgodę, aby Polacy mogli sobie nad Brdą zbudować swój katolicki kościół (zaledwie... drugi, po farze, w mieście!), ale w zamian zaczęto prace nad katolickim kościołem, ale dla tutejszych Niemców! Nie zapominajmy: 100 lat temu to Polacy nad Brdą byli mniejszością. I to wcale nie taką liczną. Ci z nas, którzy wiedzą, jak wygląda kościół (i cały kompleks) parafii pw. Świętej Trójcy - przyznają, że był to niesamowity wysiłek wznieść TO wszystko. I to z datków społecznych (mój bydgoski pradziad miał swój udział w tej budowie!). Kościół na ówczesnym placu Elżbiety / Elisabethmarkt, pw. Serca Jezusowego, powstawał głównie z dotacji rządowych (pruskich / niemieckich). Proszę na ten fakt spojrzeć, jak na jeden z przejawów utrwalania niemczyzny nad Brdą / Brahe.

wtorek, lutego 23, 2016

Przeczytania... (118) Lech Kowalski "Cze.Kiszczak. Biografia gen. broni Czesława Kiszczaka" (Wydawnictwo ZYSK I S-KA)

"Wyłonienie wśród kadr, pracowników cywilnych i rodzin osób sklerykalizowanych i objęcie ich kontrolą operacyjną przy pomocy «TW» [...]. Zapewnienie dopływu informacji o nastrojach i podejmowanych próbach oddziaływania elementu sklerykalizowanego na środowisko wojskowe [...]. Zbieranie informacji o sytuacji w otoczeniu i podejmowanych zamierzeniach przez kler i grupy antysocjalistyczne" - cóż za język, cóż za styl, jaki poziom inteligencji. Oto reakcja towarzysza-generała Czesława Kiszczaka na to, co mogła przynieść wizyta papieża Jana Pawła II w 1979 r. w Polsce w szeregach Ludowego Wojska Polskiego? Duch "sklerykalizowania" hulał pomiędzy tych wiernych, którzy składali przysięgę m. in. na wierność sojuszniczej Armii Czerwonej? Szybko zapominamy, jak bardzo bano się "klerykalizacji" własnych szeregów! jak łamano niepokornych! jak potajemnie mundurowi chrzcili swoje dzieci, ba! potajemnie brali kościelne śluby! Jeśli ktoś, kto pamięta PRL, próbuje dziś gloryfikować tzw. komunę, to albo ma wyjątkowo ścisłe klapy na oczach, cierpi na historyczną amnezję lub po prostu był trybikiem tamtego systemu, żeby nie nazwać go jego sługusem i beneficjentem! Pewnie, że gro z nas nie było "u boku" decydentów tamtych mroków władzy! Pewnie, że poza sprzeciwem (bierną lub czynną opozycją) świat różnych Kiszczaków, to dla nas taka sama abstrakcja, jak żywot Torquemady czy Ryszarda Lwie Serce. Tym bardziej warto jest usiąść na dłużej nad książką Lecha Kowalskiego "Cze.Kiszczak. Biografia gen. broni Czesława Kiszczaka", którą zawdzięczamy Wydawnictwu ZYSK I S-KA.

sobota, lutego 06, 2016

Przeczytania... (116) Aleksandra Ziółkowska-Boehm "Druga bitwa o Monte Cassino i inne opowieści" (Wydawnictwo ISKRY)

"Był listopad. Alzatczyk zobaczył na stoliku fotografię, a przy niej bukiecik kwiatów, więc się zainteresował, kogo przedstawia. Halina powiedziała, że to marszałek Józef Piłsudski, a 11 listopada jest świętem narodowym. Dla udowodnienia swego patriotyzm żołnierz pobiegł po mundur i pokazał, jak sobie izoluje hitlerowską «wronę» od serca. Z wewnętrznej kieszonki odpiął kawałek materiału i zaczął rozwijać. Miał tam trzy papierki, a w nich schowane oddzielne kawałeczki wstążek: białej, czerwonej i niebieskiej, oraz igłę i nitkę. Wytłumaczył, że gdy nadejdzie odpowiedni moment, naszyje to na mundurze, żeby każdy wiedział, że jest Francuzem" - dlaczego zaczynam tym cytatem? Bo jest różny od innych? Bo uświadamia nam, że żołnierz Wehrmachtu też był człowiekiem, niekoniecznie hitlerowcem? W każdym, rodzinnym wspomnieniu z II wojny światowej znajdziemy opowieść o... dobrym Niemcu? U moich wileńskich Dziadków, w zaścianku Trepałowo, rozklejał się Austriak. Ciekawe, że właśnie oni wracają w tych epizodach? Ta opowieść (o wiele dłuższa i zaskakująca) po raz kolejny uświadamia nam, że nie ma historii tylko białej i tylko czarnej. Zaczerpnąłem ją z książki Aleksandry Ziółkowskiej-Boehm "Druga bitwa o Monte Cassino i inne opowieści" (Wydawnictwa Iskry).

sobota, stycznia 30, 2016

Przeczytania... (115) Katrin Himmler, Michael Wildt "Himmler. Listy ludobójcy" (Wydawnictwo PRÓSZYŃSKI i S-ka)

"Jeśli ma Pan do czynienia tylko z ludźmi nieprzyzwoitymi wewnętrznie, może się Pan cieszyć. Są jeszcze zupełnie inne indywidua, o których nie da się powiedzieć, że są ludźmi. Byłabym wdzięczna losowi, gdyby stawiał na mojej drodze tylko tych nielicznych, których życie ma treść. Dzięki którym samemu można dojść do wniosku, że życie ma coś do zaoferowania, że ma zadanie, ma cel" - tak pisała z Berlina 4 listopada 1927 r. Margarete (Marga) Siegroth (1893-1967). Wkrótce żona Heinricha Himmlera, Reichsführera-SS. Jestem po lekturze książki bardzo trudnej do... oswojenia. Katarina Himmler und Michael Wildt przygotowali, opracowali i poskładali książkę "Himmler. Listy ludobójcy", którą dla nas przełożył Sławomir Kupisz, a wydało Wydawnictwo Prószyński i S-ka. Odkładam ją z bardzo mieszanymi uczuciami. Smaku publikacji osobistej korespondencji bez wątpienia dodaj fakt, że współautorką jest stryjeczna wnuczka H. H.

piątek, maja 29, 2015

Pieśni barykad -1905 - "Warszawianka 1905"

"Chcąc uczynić z Rosji państwo demokratyczne, zapominano, że Rosja nie jest jeszcze państwem demokratycznym, w którym zmiany polityczne zależą od zmian w opinii publicznej" - czyja to opinia, na jakich łamach prasowych do odnalezienia? Ano chodzi o "Trybunę", ale nie tą postkomunistyczną (czytaj: dawną "Trybunę Ludu"), ale o miesięcznik, który wychodził w latach 1906-1907. Jej głównym redaktorem był Artur Śliwiński (1877-1953). Autorem artykułu "Polityka walki czynnej" towarzysz "Wiktor", czy jak kto woli Józef Piłsudski (1867-1935). Rzecz ukazała się w 1906 r. - i jak z treści (i przesłania) wynika jest cały czas aktualny. Przedrukowany dziś nic nie stracił ze swego przesłania. I to jest straszne. I to jest zastanawiające.

Strony