historia i ja: J. Moraczewski

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą J. Moraczewski. Pokaż wszystkie posty

czwartek, stycznia 03, 2019

Warszawa - 4/5 I 1919 r. - zamach Januszajtisa i Sapiehy

"Więc już zamachy... Rozmyślał, w jak znacznym stopniu droga wielkiego człowieka podobna jest do utraty formuły powieści kryminalnych. Ty «na nich», oni «na ciebie» - oto wszystko... Zszedł jeszcze na dół, upewnić się, czy przybyła już nowa zmiana podoficerska... W razie zamachu miał ją alarmować potrójnym dzwonkiem do loży portiera. Zresztą był przekonany, że sam sobie poradzi" - to cytat z powieści "Generał Barcz" Juliusza Kaden-Bandrowskiego*. Literacki rys wydarzeń, które rozegrały się równe 100 lat temu: 4/5 stycznia 1919 r. Warszawa stała się widownią zamachu Januszajtisa/Sapiehy. Tej rocznicy chyba nikt nie będzie obchodził. Skrajni wybrańcy prawicy? Wątpię. To niewygodne dla tego środowisko 100-lecie nie powinno ginąć w tle innych ważnych wydarzeń rodzącej się niepodległości II Rzeczypospolitej. Obraz byłby nie pełny. Oto młodziutkie, budujące się z ruin państwo, musiało zmóc zamach stanu! Nie można go bagatelizować. Nie stać nas na to. Nie urodziliśmy się Piłsudskim. Zresztą Tymczasowy Naczelnik Państwa miał swoje powody, aby wyśmiać spiskowców. Nigdy się wszak nie dowiemy na ile na serio bagatelizował, to co mogło zmienić bieg wydarzeń zapoczątkowanych 10 XI 1918 r.

niedziela, grudnia 09, 2018

Przeczytanie... (284) Włodzimierz Lewandowski "Udział Wielkopolski w odbudowie Rzeczypospolitej w latach 1918-1919" (Zysk i S-ka Wydawnictwo)

Zysk i S-ka Wydawnictwo w ciekawy sposób włączyło się w nurt 100-lecia obchodzenia odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Przypomniano książkę Włodzimierza Lewandowskiego "Udział Wielkopolski w odbudowie Rzeczypospolitej w latach 1918-1919". Z biogramu Autora dowiadujemy się m. in. że jest pierwszą próbą syntetycznego ujęcia udziału Wielkopolski w walkach o kształt II Rzeczypospolitej. To nie jest jakieś opasłe tomisko. Raptem 184 stron.

Kiedy myślę "Wielkopolska" mam bardzo wiele skojarzeń. Od czysto rodzinnych (stąd m. in. mój ród, historia nieprzerwanie pisana od XV do XIX w. - i dalej tam tworzona przez coraz to dalszych krewnych) po wielce historyczne (powstania: 1794, 1806, 1848, 1918). Za kilkanaście dni minie setna rocznica wybuchu powstania wielkopolskiego, przez wielu uważanych za jedyną zwycięską insurekcję w historii państwa polskiego, co nie jest prawdą. Proponuję zerknąć choćby do pracy Marka Rezlera*, aby się o tym przekonać i przestać odbierać Wielkopolanom prawa do chwały nie tylko za rok 1918 i 1919.

wtorek, listopada 13, 2018

Polonia Restituta - XIX - Jędrzeja Moraczewskiego spojrzenie na jesień niepodległości

"Żołnierz zmęczony wojną, stęskniony do rodziny, szczęśliwy, że wyniósł życie z otchłani wojny i pogromu, gnał z żywiołową siłą do siebie, do domu. Jedyną karną siłę zbrojną tworzyły pułki formowane z legionistów i peowiaków. Ale były to pułki tylko z nazwy, najczęściej nie większe od regularnego batalionu" - tak opisywał jesień niepodległości Jędrzej Moraczewski (1870-1944). Śmiem twierdzić, że postać pierwszego premiera niepodległej już Polski ginie gdzieś w głębokim cieniu nie-pamięci i nie-wiedzy. Na wielu banerach, montażach fotograficznych widzimy nieomal kanon: Piłsudski, Dmowski, Paderewski, Witos, Daszyński, Korfanty. Jakoś w tej wyliczance brak miejsca dla tego, który wziął ster władzy u boku Tymczasowego Naczelnika Państwa. Nie dość na tym: ściągnął na siebie nienawiść środowisk prawicowych! I to do takiego stanu histerii, że nie powstrzymano się przed zamachem na Jego rząd (4/5 stycznia 1919 r.). Czy ta rocznica również pojawi się na liście obchodów 100-lecia dochodzenia do niepodległości? Wątpię.

poniedziałek, listopada 12, 2018

Polonia Restituta - XVIII - Leopold Staff "1914-1917"

Przed laty, w 2013 r., mistrz Leopold Staff (1878-1957) otwierał ten cykl. Nie trzeba było nakazów, rocznic - po prostu było jasne, że skoro obchodziłem nie istniejące Święto 11 XI już w 1985 r., to nie mogłem o nim nie pisać na moim blogu. Rok 2018 musiał być wyjątkowy, bo to wszak 100 rocznica. Rzeczpospolita z mozołem i ogromną daniną krwi rozpoczęła drogę do odzyskiwania niepodległości. Jesienią 1918 r. przyszła do Krakowa, Lublina czy Warszawy, ale pozostawała w sferze marzeń dla Rodaków z innych dzielnic dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wielu (o czym zapominamy) nigdy się jej nie doczekało. Poza granicami pozostało bardzo wielu Polaków i tych, którym bliskie było dziedzictwo państwa wymazanego z mapy Europy pod koniec XVIII w.

niedziela, listopada 11, 2018

Mój Broniewski - XIII - Warszawa - listopad 1918

"Na pożegnanie zostałem obdarzony serdecznym moim przyjacielem i mistrzem - Norwidem; naturalnie na czas krótki. Wróciłem około pierwszej, a pomimo to długo jeszcze nie mogłem się oderwać od czytania «czynu Testamentu»" - tak wracamy do "Pamiętnika", wydania krytycznego z 2013 r. Tego bez wtrąceń cenzury. Mój Broniewski wraca? Musiał wrócić. Wertuję blog i nie wierzę, że nie ma w nim cytatu z pamiętnego 11 XI 1918 r.? Mea culpa! Dlatego teraz wrzucam jeszcze kilka innych zapisów z tego pamiętnego miesiąca, kiedy Polska jęła wybuchać!...

Strony