historia i ja

czwartek, maja 02, 2024

...na 233-cią rocznicę ogłoszenia Konstytucji 3 maja - 3 V 1791 r.

"Weźmiesz ślepego przewodnika czy głupiego doradcę - efekt ten sam" - Isokrates (436-338 p.n.e.). A ten, co tu robi?! - z niedowierzaniem spogląda któś na motto ku czci majowej Konstytucji. A mi się od razu skojarzyła myśl wielkiego attyckiego mówcy z tym, co w XVIII w. wieku napisał biskup wśród poetów i poeta wśród biskupów, Ignacy Krasicki (1735-1801). Tak, przy okazji powinniśmy chyba napisać "prymas", bo taką dzierżył w Kościele władzę, kiedy umierał w Berlinie 14 marca 1801 r. Skojarzenie miałem z jedną z bajek Wielkiego Poety: "Kulawy i ślepy". Uważam, że kolejne rocznicowanie 3 maja 1791 r., to słuszna okazja, aby przypomnieć, dać tu, odsłonić kilka rymujących się strof. Nie sądzę, aby ktoś rozsądny obruszał się, że może lepiej byłoby to przesunąć na 1 czerwca, bo wtedy Dzień Dziecka. Wiadoma to, jak mniemam, sprawa, że tych bajek nie drukowano ku ucieszy ówczesnych milusińskich, że były oddźwiękiem na ówczesną rujnującą Rzeczpospolitą Obojga Narodów sytuację.

Per Krafft zw. starszym - portret biskupa I. Krasickiego - domena publiczna

wtorek, kwietnia 30, 2024

Pewniaki...

"Aha... - mówił dziwnym głosem. - W czwartek jesteś bałwan... A w sobotę będziesz geniusz... Czy kpisz młodzieńcze?" - pamiętamy? Jak nie z książki, to choć z filmu, w reżyserii Marii Kaniewskiej? Tu jedna dygresja: odpytywani uczniowie w ekranizacji kinowej na pewno nie nazywają się Kaczanowski i Ostrowicki. Lekcja historii u profesora Gąsowskiego! [1] Widzę, że w wielu oczach tli się iskierka przypomnienia, a może łezka potoczy się na wspomnienie swoich belfrów, albo na wspomnienie własnych szkolnych błazeństw. Nie ukrywam, że mistrzowski duet Stanisław Milski (prof. Gąsowski) i Józef Skwark (Adaś Cisowski) zapadają w serduchu każdego kinowego oglądacza, sam należę do tego grona, które lubi wracać do filmu z 1960 r.

Sofokles - popiersi antyczne - domena publiczna

niedziela, kwietnia 28, 2024

Myśli wygrzebane - 146 - Janusz Gaudyn

...i znowu kartka z kalendarza? Yes! Taki ślepy traf. Miałem wyrzucić, bo ile tego można zbierać (ja to szumnie nazywam: archiwizować), ale znowu potrzeba wpisania czegoś nowego w oknie "Parole, parole, parole" (tu oczywiście ukłon w kierunku znanej francuskiej piosenki i wielkiej Dalidy) sprawiła, że sięgnąłem do szuflady biurka i znalazłem kartkę z 6 lipca 2023 r. Nie skupiłem się na Autorze zdania, ale na nim samym, tj. zdaniu. Jak-że zabrzmiało aktualnie, choć Autora nie ma z nami równe czterdzieści lat: "NIE BĘDZIESZ SZANOWAŁ IMIENIA WROGA TWEGO NADAREMNO".

Janusz Gaudyn (1935-1984) - lekarz, satyryk

środa, kwietnia 24, 2024

Przeczytania - 495 - Matthew Parker "Monte Cassino" (Dom Wydawniczy Rebis)

"Ich motywy były równie oczywiste, co proste. Chcieli tylko zabijać Niemców i w ogóle nie zawracali sobie głowy typowymi udoskonaleniami, gdy przejmowali nasze stanowiska. Po prostu weszli z bronią i to wszystko" - to opinia jednego z brytyjskich żołnierzy o Polakach. Leży przede mną książka, której autorem jest Matthew Parker, to ceniony w Wielkiej Brytanii historyk. "Regularnie wygłasza wykłady na uniwersytetach na całym świecie, często bierze udział w programach telewizyjnych i radiowych. Za swoje prace historyczne został przyjęty do prestiżowego Royal Historical Society" - czytamy na portalu Domu Wydawniczego Rebis, który właśnie raz jeszcze wznowił książkę "Monte Cassino", w przekładzie Roberta Bartolda. Dla jednych z nas może to być powrót do tej monografii, dla innych okazja, aby poznać nowsze spojrzenie na to, jak potoczyła się bitwa narodów II wojny światowej (taki dopisek na okładce).

Zdjęcie Facebook - Dom Wydawniczy Rebis

sobota, kwietnia 20, 2024

Przeczytania - 494 - Owidiusz "Sztuka kochania" (Wydawnictwo Iskry)

Jeżeli ktoś z was, Rzymianie,

nie wie, co miłości sztuka

dokazać jest dzisiaj w stanie,

niech w tej książce wiedzy szuka.

Tymi słowy zaczyna się "Księga I" dzieła wielkiego Owidiusza (43 r.p.n.e.-17 lub 18 n.e.), pt. "Sztuka kochania", czyli "Ars amandi", którą Wydawnictwo Iskry przypomina w wolnym przekładzie Juliana Ejsmonda. To nic, że Walentynki za nami, kolejne już za kilka miesięcy. Ale w życiu jest tyle innych okazji, aby pisać o miłości, czynić miłość. Czasy mijają, miłość kwitnie, obumiera, znowu wybucha - tak było przed Owidiuszem i tak jest nieustannie po Owidiuszu. Nie ma lekarstwa na strzał Amora! Jedni za nią tęsknią, drudzy w niej kwitną, a jeszcze inni przeklinają. Jest-że wdzięczniejszy temat w literaturze (pisanej poezją czy prozą) i życiu? Kochajmy i bądźmy kochani! - jak wielu z nas powtarza ten okrzyk. Przypomnijmy sobie w ilu z nas obudził się nawet... poeta! Nic, to że do szuflady, że grafomaństwo, ale bez tego impulsu - smutna żałość i gorzkość w gębie pozostałaby nam na szare, smutne dni.

czwartek, kwietnia 18, 2024

...na 81-wszą rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim - 19 IV 1943 r.

"Polacy, Obywatele, Żołnierze Wolności.

Wśród huku armat, z których armia niemiecka wali do naszych domów, do mieszkań naszych matek, dzieci i żon;

Wśród turkotu karabinów maszynowych, które zdobywamy w walce na tchórzliwych żandarmach i SS-owcach;

Wśród dymu pożarów i kurzu krwi mordowanego getta Warszawy - my - więźniowie getta - ślemy Wam bratnie, serdeczne pozdrowienia" - tak zaczynała się odezwa do warszawiaków, jaką wydała Żydowska Organizacja Bojowa i 23 kwietnia 1943 r. rozlepiono po aryjskiej stronie miasta [1] Jutro przypada LXXXI rocznica wybuchu walk w getcie. Dziś przypominanie jest naszym obowiązkiem. Tym bardziej, że antysemityzm ma się bardzo dobrze tu nad Wisłą. A przypadki zachowań i poglądów, jakie pozwala sobie demonstrować choćby poseł Grzegorz Braun nie są li tylko wybrykiem roznamiętnionego prawicowca. Nie zapominamy, że żyjemy w państwie, w którym wygrywa się wybory najwyższej wagi głosząc ksenofobiczne czy szowinistyczne hasła. Na szczęście w mej rodzimej Bydgoszczy (onegdaj ostoi endecji) wyborów prezydenckich nie wygrał zdeklarowany w swoich nienawistnych i cynicznych poglądach kandydat. Swoją drogą ciekawe, że ten pan nie odważył się startować na miejski urząd władzy wykonawczej z logiem swej jedynie prawej i jedynie sprawiedliwej partii! Miałem okazję rzucić mu to prosto w twarz, kiedy przed 7 kwietnia zaczepił mnie na... rynku. Oczwyiście agitował sobą i jakąś kandydatką do władz miejskich.

Jürgen Stroop w czasie tłumienia powstania w getcie warszawskim, 1943 r., domena publiczna

wtorek, kwietnia 16, 2024

Kartki z podróży - XI - Jerozolima

Folder, po który sięgnąłem powstał w... 2016 r. Autorką wszystkich zdjęć była moja ówczesna uczennica XV LO w Bydgoszczy, Sandra. Niestety, nasz kontakt urwał się po maturze. Nawet zatarło mi się, kiedy odbył się ten egzamin dojrzałości. Wstyd? Mój zmęczony belferski umysł wypiera już pewne szczegóły? Znam nazwisko Autorki zdjęć, zerknąłem na Facebooka, ale nie mam pewności co do tego czy osoba, którą tam odnalazłem jest tą samą Sandrą P., która wykonała te zdjęcia. O ile ktoś mi pomoże dotrzeć do Autorki tych cennych kadrów i uzyskam zgodę na upublicznienie nazwiska, to wtedy dopiszę je tu. Choć zapraszam do Jerozolimy, to kładę tu wymowne zdjęcie z Betlejem, które większość z nas kojarzy z narodzinami Jezusa.

Betlejem - mural Banksy'ego - "Gołąb pokoju w kamizelce kuloodpornej"

niedziela, kwietnia 14, 2024

...na 135-tą rocznicę urodzin Arnolda Josepha Toynbee'a - 14 IV 1889 r.

Dziś ktoś wyjątkowy. Arnold Joseph Toynbee (1889-1975). Autor "Studium historii / A study of History", z którego to dzieła (dwunastotomowego) Albert Vann Fowler (1904-1968) dokonał wyboru i tak powstała "Wojna i cywilizacja", która ukazała się w serii "Arcydzieła Wielkich Myślicieli". [1] Raptem niespełna dwieście stron licząca. Dla większości z nas pierwsza i jedyna okazja, aby poznać opinie na interesujący nas temat wybitnego historiozofa. Jeszcze nikt taki tu nie zagościł. Dla mnie nie bez znaczenia jest fakt, że ten ceniony uczony urodził się w Londynie 14 kwietnia 1889 r. I, co z tego? - odzywa się malkontent doskonały i 100 %. A choćby to, że dwa dni później w tym samym Londynie urodził się Charles Chaplin, a sześć dni później w austriackim Braunau in Inn niejaki Adolf Hitler. Robi się ciekawie? Mam nadzieję, że mimo wszystko t a k ! Tym bardziej, że za dni kilka przypadnie LXXXIV rocznica wybuchu wojny, jaką rozpętał ten austriacki przybłęda...

piątek, kwietnia 12, 2024

Myśli wygrzebane - 144 - Tadeusz Kościuszko

"...wzbudzić potrzeba miłość kraju w tych, którzy dotąd nie wiedzieli nawet, że Ojczyznę mają" - tak pisał w liście do Franciszka Sapiehy Tadeusz Kościuszko (1746-1817), w maju 1794 r. [1] Będziemy dziś czytać tylko to, co Naczelnik pisał i mówił, co zanotowali współcześni. Nie sposób wykorzystać wszystkiego. Literatura przedmiotu (jakkolwiek brzmi to dziwnowato) jest ogromna. Sam mam przed sobą dość pokaźny stosik dotyczący wydarzeń z 1794 r. I zaczynam się gubić, co gdzie szukać? Na szczęście tak źle ze mną jeszcze nie jest. Ogarniam, a dla uspokojenia skupiam się na dwóch pozycjach, obie wymienione w przypisie. Zachęcam do ich poznania, przeczytania, czy nawet porównania (to się fachowo nazywa: analizą porównawczą).

Portret Tadeusza Kościuszki - autor nie określony - Facebook

środa, kwietnia 10, 2024

...na 20-tą rocznicę śmierci Jacka Kaczmarskiego - 10 IV 2004 r.

"W tej sytuacji najgroźniejsze w skutkach bywa złudzenie, że dobro musi zatriumfować konkretnie nad złem, z samej swej istoty, bo jest dobrem. Istnieje taka piosenka «A mury runą, runą, runą...». Nic podobnego! Żadne mury Jerycha już nie runą na skutek najpobożniejszych choćby śpiewów. Nie łudźmy się, nie te czasy. Szatan jest jest już za blisko - bo w nas samych" - pisał na łamach "Tygodnika Powszechnego" 11 XII 1983 r. Stefan Kisielewski (1911-1991). [1] Na szczęście Kisiel się omylił! Mury runęły! I to zaledwie sześć lat po napisaniu tych kilku zdań. Nie dość na tym: pieśń, na której cytowanie się porwał stała się symbolem rozsadzania onych murów. Stan wojenne dopiero, co został zniesiony (tj. 22 lipca 1983 r., taki podarek od rodzimych sowietysów na ówczesne tzw. Święto Ludowe) i beznadzieja, marazm, brak perspektyw dewastował pokolenie. I trudno było uwierzyć, że świt niepodległości kryje się za drzwiami? Tak patrząc na słowa publicysty, muzyka, rozsądnego głosu - to nie powinniśmy się dziwić sceptycyzmowi, jaki wyraził w "TK".

Jacek Kaczmarski (1992) - domena publiczna

Strony