Tryptyk gettysburski - część 2 - Gettysburg National Military Park

niedziela, lipca 02, 2023

Tryptyk gettysburski - część 2 - Gettysburg National Military Park

Ta  k a r t k a  od innych inna! Inspiracją nie jest niczyje wsparcie, przesłane pliki fotograficzne, ale... Facebook. Oczywiście również rocznica: 1-3 lipca 1863 r. Równe 160-ąt lat temu w czasie wojny secesyjnej / civil war stoczona została bitwa pod Gettysburgiem. Armia Północnej Wirginii generała Roberta E. Lee stoczyła krwawą i bratobójczą walkę z Armią Potomaku, którą dowodził generał George G. Meade.  I tym razem spojrzymy na krwawą rzeź za sprawą (bo trudno napisać: oczami) postawionych w Gettysburg National Military Park pomników. 

Pomocy szukałem, zerkając na strony takie, jak: Battle of Gettysburg, Gettysburg Battlefield Bus Tours, Superb Survival: Winfield Scott Hancock at Gettysburg - author MJ Henion, Gettysburg Photography by Bob czy  26th North Carolina Regiment i foto Jima Fredlunda. I z nich pozyskałem tych kilka tu udostępnionych i upublicznionych fotografii. Podaję źródła pochodzenia kadrów. Postaram się opatrzyć je stosownym komentarzem. 

 

 

Częściowo oparłem swoją wiedzę na podstawie strony, którą podaję pod tekstem. Oczywiście starałem się idąc jej tropem podłożyć treść pod odpowiedni obraz. Wiele cenności zawiera FB Gettysburg Battlefield Bus Tours. W końcu jej treści skierowane są do ewentualnych turystów. I ochoczo skorzystałem z tej wiedzy. Pewnie, że zazdroszczę Autorom możliwości osobistego wykonania zdjęć. Otworzyłem tę wyjątkową galerię pamięci fotografią MJ Henion. Warto dodać, że na polu bitwy (w różnych okresach) stanęło 1400 pomników i posągów. Aż do 1886 r. nie było odpowiedniego klimatu i porozumienia, aby oprócz żołnierzy gen. G. G. Meade mogli być uczczeni ci, którzy walczyli pod rozkazami gen. R. E. Lee. Jednym z ostatnich pomników generałów CSA miał być ten, który poświęcono gen. J. Longstreetowi. Sami konfederaci mają ogromny problem z oceną "Old Pete". Odsyłam do tego, co pisałem kilka lat temu na blogu.

1. Pennsylvania State Memorial

 

Pomnik przede wszystkim upamiętnia blisko 40 000 żołnierzy z Pensylwanii, którzy walczyli pod Gettysburgiem. Okazuje się być największym z pomników-budowli wzniesionych na dawnym polu bitwy. Stanął  w Gettysburg National Military Park w 1914 r. 

2. Alabama State Monument, ale również jako Alabama State Memorial

Pomnik od 1933 r. czci pamięć żołnierzy z Alabamy. Okazuje się jednak, że kobieta, która skupia naszą uwagę, to personifikacja zbuntowanego Południa (Dixi). Widzimy postacie dwóch żołnierzy konfederackich (CSA): jeden z nich jest ranny, gdy drugi szykuje się do strzału. Autorem pomnika był Joseph Urner. Jeśli automatyczny tłumacz wiernie przetłumaczył napis, to na jego odpowiedzialność podaję: "WASZE IMIONA SĄ ZAPISANE NA NIEŚMIERTELNYM ZWOJU SŁAWY". [0]

3. Friend to Friend Masonic Memorial

 

To będzie jeden z najbardziej poruszających pomników. Ci, którzy oglądali film "Gettysburg" pamiętają moment, kiedy został śmiertelnie postrzelony konfederacki generał  Lewis A. Armistead. Niestety film rządzi się swoimi prawami i po jego obejrzeniu zostajemy z przekonaniem, że rannego odnalazł i rozmawiał z nim Thomas Chamberlain, brat pułkownika Joshua Chamberlaina. Twórca filmu minął się z historią, czyli prawdą. Tym kimś był w rzeczywistości jankeski kapitan Henry H. Bingham. Proszę zwrócić uwagę na nazwę tego poruszającego pomnika i symbolikę masońską. I tym razem muszę dopisać: "niestety". Widoczny z innej perspektywy symbol jest jasny i czytelny.

4. The monument to the general George Meade (USA)

 

Niestety na punkcie 3 kończy się moje zerkanie na jeden z portali, który był oszczędnie pomocny. Na temat kolejnych prezentowanych tu pomników nie mogę  n i c  znaleźć, poza ich fotografiami (i to często darmowymi). Zatem dopełnieniem będą mini-biografie uczestników, dowódców. Nic dziwnego, że gen. G. G. Meade jako pierwszy. W końcu to on pokonał "babcię Lee". A ile znajdzie podstawowych informacji o Generale ktoś kto korzysta tylko z Wikipedii? Okazuje się, że bardzo niewiele. Chyba jedną z najbardziej zaskakujących jest ta, że objął dowództwo nad Armią Potomaku na dwa dni przed bitwą, 28 VI 1863 r. Tu uwieczniony na grzbiecie "Old Baldy".

 

5.  The monument to the general Robert E. Lee (CSA) / The Virginia State monument

 

Wielki przegrany, generał Robert Edward Lee. Pomnik, który robi wrażenie. Nie tyle statyczną pozą wodza, bo tą możemy  podpatrzeć na każdym pomniku. Na mnie robi szczególne wrażenie grupa konfederackich żołnierzy.

 

6. The Gettysburg Civil War Women’s Memorial

 

Nie wiem czy dobrze tytułuję ten odcinek oglądania, ale przepisałem tytuł jednej z tablic, które umieszczono nieopodal pomnika. Tak, zaskoczyło mnie owo kobiece upamiętnienie. Nie mogłem początkowo znaleźć odpowiedzi kim była utrwalona dla potomności woman z łopatą. Czy to tylko kolejna artystyczna personifikacja czy rzeczywista bohaterska tamtych lipcowych dni? I znowu okazało się, że nie starczy wyobraźni, aby znaleźć prawdziwe ślady, fakty historii. To Elizabeth Thorn (1832-1907). Kiedy w okolicach jej obejścia rozpętała się walka była w zaawansowanej ciąży! Jej mąż, zarządca pobliskiego cmentarza, służył wtedy w 138. Pułku  Piechoty z Pensylwanii ona sama musiała zaopiekować się trójką starszych dzieci i rodzicami. Widząc piekło walki uciekła wraz z rodziną. Głód zmusił ją jednak do powrotu do domu. I wtedy została przymuszona (nie wiem jednak przez którą walczącą stronę) do pochowania blisko stu zabitych żołnierzy. Dokonała tego niemal sama, bo przeznaczeni do pomocy mężczyźni (jeńcy?) po prostu uciekli! Została sama. Rzeźbiarz Ron Tunison uwiecznił zmęczoną Elizabeth z łopatą, w chwili dokonania ostatniego pochówku.

 

 

 

7. The monument to the 88th Pennsylvania Volunteer Infantry Regiment

 

Sugestywność tego pomnika, jak bardzo innego, od tych, które dotychczas pokazuję. Rzekłbym uniwersalne artystycznie ujęcie: orzeł zrywający się do lotu lub szykujący się do walki.  W ten sposób w 1889 r. uwieczniono miejsce, w którym nastąpiła koncentracja 88. Pułku z Pensylwanii. 

 

 

 

8. 11th Pennsylvania Volunteer Infantry Monument

 

Pewnie nie zwróciłbym uwagi na ten pomnik. Taki sobie. Stoi żołnierz na cokole. A tu niespodzianka. Zaskoczyła mnie postać leżącego (warującego) pod cokołem psa. To suka o imieniu: "Sallie" (1861-1865).  Była swoistą maskotką i wierną towarzyszką walk 11. Pułku. Okazuje się, że przed samą bitwą wycofano ją w obawie, że mogłaby zginąć. Niestety 6 lutego 1865 r. zabrakło jej szczęścia w bitwie pod Hatcher’s Run. Mimo ostrzału jaki prowadzili wtedy konfederaccy żołnierze gen. J. B. Gordona poruszeni śmiercią psicy żołnierze 11. Pułku pochowali ją. Kiedy w 1889 r. stawiano ten pomnik weterani postanowili upamiętnić "Sallie". Nie znam się na rasach psów, ale na angielskojęzycznej stronie Wikipedii podaje się: Staffordshire Terrier, ale też amerykański Pitbull oraz bulterier. [3] Czy można kłaść znak równości między tymi nazwami?  Aha! pełne brzmienie nazwania dzielnej "Sallie" brzmi: Sallie Ann Jarret!

 

9. The State of Maryland monument / Brother vs. Brother

 

To kolejny, moim zdaniem wyjątkowy, krok ku upamiętnieniu wielkiej tragedii, jaką była wojna secesyjna / civil war. Pomnik poświęcono żołnierzom z Maryland. I co z tego? - słyszę zdziwienie. Tylko, że oni są w dwóch wrogich sobie mundurach: konfederackim i jankeskim! Bo niestety synowie tego samego stanu walczyli przeciwko sobie. Zaraz przypomina mi się wiersz Edwarda Słońskiego "Ta, co nie zginęła", a tam m. in. padają słowa: "...w dwóch wrogich sobie szańcach / stoimy - ja i ty". Pomnik stanął na polach Gettysburga dopiero 13 XI 1994 r. Co dziś myślą przy nim synowie Maryland, gdy odwiedzają Gettysburg National Military Park? Bardzo bym chciał wiedzieć. W końcu to Brat strzelał do Brata!...

10. State of Louisiana monument / Spirit Triumphant

 

Bardzo sugestywny. Bardzo poruszający. Pomnik wobec, którego nie można przejść obojętnie. Wiem, że umieszczę tu jeszcze kilka z nich. 1 % z całości? Wiem, że to niewiele. Ale, co mam robić? I tak nadużywam gościny facebookowych stron. Czy muszę pisać dlaczego pomnik, który stworzył Donald DeLue zostawia tu swój ślad? Kobieta, która dmie w surmę, to Duch Konfederacji. W prawej dłoni wznosi płonącą armatnią kulę. U jej stóp leży ranny żołnierz z Nowego Orleanu (Washington Artillery). Tuli do piersi bojowy sztandar Konfederacji. Pomnik jest oddaniem czci i pamięci blisko ośmiuset żołnierzy (na polub bitwy było ich przeszło 3000) poległych i rannych.

 

 

11. The monument to Union Brigadier General John Buford

 

Okazuje się, że to jeden ze starszych pomników Gettysburg National Military Park. Pochodzi jeszcze z XIX w. Stanął w miejscu skąd baterie generała Johna Buforda oddały pierwsze strzały. O ile mnie pamięć nie zawodzi, to właśnie Buford był pierwszym z jankeskich dowódców, który nadciągnął i ustawił się do walki. Posąg wykonał James Kelly, którego dzieła (o zdecydowanie historycznym, ba! wojskowym zabarwieniu) stoją m. in. w New York, Arlington, Wilmington, Portsmouth. [4] Ci, którzy oglądali film "Gettysburg" może pamiętają, że w rolę gen. J. Buforda wcielił się Sam Elliott. Warto dodać, że jankeski generał padł ofiarą... tyfusu, zmarł pod koniec tegoż 1863 r. Miał zaledwie 37. lat. Pomnika strzegą autentyczne armaty artylerii Buforda, niemi świadkowie dramatu 1-2-3 VII 1863 r.

 

 

 

12. State of  26th North Carolina Monument

 

Okazuje się, 26th North Carolina Regiment stanowił trzon Armii Północnej Wirginii. Zasłynął m. in. broniąc konfederackiej stolicy, czyli Richmond, stoczył ostatnią bitwę pod gen. Robertem E. Lee pod Appomattox (1865). Pod Gettysburgiem to żołnierze tego pułku wzięli udział w desperackim ataku gen. G. Picketta, który jak wiemy zakończył się miażdżąca klęską konfederackich wojsk. [5] Na jednej stronie FB, która pomaga mi ogarniać temat, czytam o wzruszeniu zawodników Tennessee Titans, którzy słuchają opowieści jakie snuje o bohaterstwie żołnierzy 26th North Carolina Regiment przewodnik Jim Pangburn. Zatem kogoś jeszcze porusza historia sprzed 160-ściu laty.

 

 

 

13. Good morning Gettysburg!

Zbliżam się do końca tej podróży. Dość tego wykładania kto z kim i jak. Zanim zamknę ostatecznie to pisanie to kilka kadrów, jakie wykonał Jim Fredlund. Tytuł zapożyczyłem z jego Facebooka.  Armaty z pierwszej fotografii, jeśli dobrze zrozumiałem, to artyleria (lub ich pozycje) generałów J. Longstreeta i J. Bella Hooda.

14. Zamiast zakończenia...

Wiem, że to moje pisanie, to namiastka namiastek. Kilka kadrów i kilka akapitów nie mogą w przybliżeniu nawet oddać tego, co pieszy turysta obejrzy w czasie czterech godzin historycznego spacerowania. Na koniec (już bez ustalania tematu) kilka innych pomników lub ich fragmentów. Wiele ze znalezionych zdjęć nie mogłem wykorzystać. Po prostu jest ich zbyt wiele. Zdaję sobie sprawę, że dla mnie jest to jedyna taka forma obcowania z Gettysburg National Military Park.

 

 

 

 

[0] https://en-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Alabama_State_Monument?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=sc

[1] https://trek.zone/pl/stany-zjednoczone/miejsca/23217/gettysburg/pomniki-i-posagi

[2] https://pl.tripnholidays.com/2552-gettysburg-us-pa-gettys-pl

[3] https://en-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sallie_Ann_Jarrett?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=sc

[4] https://en.wikipedia.org/wiki/James_E._Kelly_%28artist%29

[5] https://www.facebook.com/26thNorthCarolinaRegiment