historia i ja: aforyzmy

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą aforyzmy. Pokaż wszystkie posty

piątek, czerwca 27, 2025

Myśli wygrzebane - 155 - Christian Friedrich Hebbel

"Był, słowem, naturą wysoce skomplikowaną, nie wolną od rysów zdecydowanie antypatycznych. Był jednak przy tym nieprzeciętnej miary artystą. Artystą przełomu, w którego twórczości pogłosy złożonego do grobu razem z Goethem klasycyzmu i mierzchnącej romantyki, zdradzonej nawet przez jego dawnego chorążego Tiecka, mieszają się z prekursorem nowych szkół, jak realizm, naturalizm, symbolizm" - tak przed laty pisał eseista, krytyk literacki Stefan Lichański (1914-1983). Kto tak został oceniony? Christian Friedrich Hebbel.

Christian Friedrich Hebbel - litografia z 1858 r. - autor J. Kriehuber - domena publiczna [2]

piątek, marca 15, 2024

Przeczytania - 491 - Julian Tuwim "Cyganka..." (Wydawnictwo Iskry)

"U nas to tak ze wszystkim. Dla bogatych to jest. Przyjdzie burżuj ,wywali gotówką piętnaście groszy i ma Sienkiewicza. A ty biedny człowieku za swoje pięć groszy nic" - śmiem twierdzić, że są osoby, które teraz uśmiechają się pod nosem lub pod wąsem (choć wąs z mody już pomiędzy Sarmatów wypadł z obiegu), bo przypominają sobie, że chyba to znają. "Tak, pamiętam!" - klepie się pan w czoło, któremu szron siwizny pobielił skronie. "Kabaret «Dudek»!" - wykrzykuje zaraz. Tak, wspaniałe wykonanie duetu pani Irena Kwiatkowska i pan Janusz Gajos. Tekst nazywa się "Patriota". I znajdziemy go w książce "Cyganka oraz inne satyry i humoreski prozą, teksty kabaretowe i aforyzmy". Śmiem twierdzić, że chyba nie każdy wiedział, że autorem był sam Julian Tuwim (1894-1953). Od teraz możemy sycić się tym humorem do woli za sprawą szacownego Wydawnictwa Iskry!

piątek, lutego 03, 2023

Myśli wygrzebane - 133 - 芥川龍之介

芥川龍之介. Ryūnosuke Akutagawa. Żył w latach 1892-1927. Niczego autorstwa "ojca japońskich opowiadań" n i g d y nie czytałem. Nie wiem czy po tym pisaniu rzucę się do szukania. Wątpię. Odnalazłem "Aforyzmy japońskie", które przed laty wydał PIW w serii Biblioteczki Aforystów. Była tu już wykorzystywana. Niewielki zbiorek, który przygotowali Blanka i Kazuo Yonekawa zapełniły myśli aż czterech pisarzy. Z grzeczności zaczynam wydobywać, to co napisał pierwszy cytowany tu twórca.

środa, lutego 01, 2023

Kalendarzowanie... - odcinek 1

No to mamy styczeń za sobą? 2023 rok nabiera rozpędu. Tu gdzie piszę chwila wytchnienia dla każdego, kto ze szkołą związany: ferie zimowe. Choć onej zimy mało, skromnie i ubogo. Postanowiłem nie gubić dorobku zbieranego na bieżąco, ale wpadła myśl, aby zostawiać ślad na koniec miesiąca. Nie czekać końca roku lub kolejnego początku. A kartki z kalendarza spadają, spadają, spadają jak uschnięte liście. Zatem bądźmy na bieżąco? A, co to szkodzi. Może któraś tu myśl nam żywot osłodzi, natchnie natchnieniem swym lub przerazi?

niedziela, grudnia 04, 2022

...na 155-tą rocznicę urodzin Marszałka - 5 XII 1867 r.

"Pośrednictwo legend to jedna z tajemnic wielkości Piłsudskiego. Dzięki nim w fenomenie Piłsudskiego skupiły się jak w soczewce siły-idee, siły-wzorce płynące z głębin historii. Do pewnego momentu one posługiwały się przyszłym Marszałkiem, potem role się odwróciły" - przed laty użyłem już tego cytatu. To z książki Bohdana Urbankowskiego [1]. Przed laty miałem okazję zresztą poznać Autora. Co ja nowego mogę napisać na okoliczność kolejnej rocznicy urodzin Pierwszego Żołnierza Odrodzonej Rzeczypospolitej? Chyba tylko tyle, że n i e w i e l u interesuje data 5 XII 1867 r. Niestety kolejny rok szkolny i kolejne pokolenie uczniów wybiło mi z głowy (i to dość brutalnie) przeświadczenie, że marszałek Józef Piłsudski, to rozpoznawalność w 100 %. Na pracach klasowych tego roku szkolnego znalazłem podpisanie tym nazwiskiem fotografii: J. Stalina i B. Mussoliniego. I nie były to jednostkowe przypadki.

wtorek, listopada 19, 2019

Myśli wygrzebane (105) Ernest Hemingway

"Potrzeba dwóch lat, aby nauczyć się mówić; pięćdziesięciu aby nauczyć się milczeć" - powoli zbliżam się do wieku, jaki osiągnął Autor tych słów, kiedy odebrał sobie życie. Ernest Hemingway (1899-1961). W tym roku, 2 lipca, minęła 120. rocznica Jego urodzin. 65. lat temu wyróżniano pisarza Literacką Nagrodą Nobla. Zupełnym przypadkiem zrobił się mini-tryptyk wielkich pisarz amerykańskich? Dwa poprzednie odcinku cyklu poświęciłem J. Londonowi i M. Twainowi. Logiczne było, że wreszcie będzie ON?

wtorek, października 22, 2019

Myśli wygrzebane (104) Mark Twain

"Rzadko sprawia przyjemność opowiadanie o samym sobie, czasami jednak czyniąc wyznania odczuwa się rodzaj ulgi. Pragnąłbym więc wyspowiadać się z moich trosk, choć przypuszczam, że idzie mi raczej o skompromitowanie pewnej osoby niż o ukojenie mego boleśnie zranionego serca" - tak przewrotnie zaczynam odcinek tego cyklu*. Za miesiąc, 30 XI, przypadnie 184-ta rocznica urodzin Samuela Langhorna Clemensa, którego cały świat poznał i zapamiętał, jako Marka TWAINA (1835-1910).

sobota, czerwca 22, 2019

Myśli wygrzebane (99) - Arthur Schopenhauer

"konto w żaden sposób nie nakłania ludzi do popełniania samobójstwa lub zrobienia sobie krzywdy. tweety są pisane tylko i wyłącznie w celach humorystycznych. AS" - tak zachęca do swego blogu/portalu Autor, który stworzył stronę pt. "Arthur Schopenhauer". I sypią się humorystyczne przeróbki znanych strof i myśli, aliści kończy się taka niemal każda wizją śmierci, samobójstwa, degradacji. Poziom humoru jest taki, jak choćby ten zapis: "wpadła bomba do piwnicy, wszyscy leżą już w kostnicy". 14,9 tys. obserwujących. Niezły bilans.

wtorek, kwietnia 16, 2019

...na 130 rocznicę urodzin Charlie Chaplina - 16 IV 1889 r.

Charlie Chaplin.

Banalne głupstwo napiszę: ikona kina niemego.

To już pięć lat, jak na tym blogu pojawił się artykuł/tekst/post pt. "Chichot historii, albo grymas losu - czyli dlaczego 16 kwietnia 1889 i 20 kwietnia 1889 ironią trącają i zgrzytają między zębami?". Dość barokowo wyszło. Wiem. Usprawiedliwione chyba będzie i darowane mi zacytowanie tego, co tam zostawiłem: "Opatrzność była w ironicznym nastroju, gdy pięćdziesiąt lat temu zarządziła, aby Charles Chaplin i Adolf Hitler przyszli na świat w odstępie czterech dni... (...) Data ich urodzin i identyczne wąsiki (rozmyślnie groteskowe u p. Chaplina) mogłyby być dane przez naturę dla ujawnienia wspólnego źródła ich geniuszu. (...) Każdy jest zniekształconym zwierciadłem - jeden ku dobru, drugi ku nieopisanemu złu. W Chaplinie prosty człowiek jest klaunem, nieśmiałym, niewydarzonym, nieskończenie zaradnym i jednak oszołomionym światem, który dla niego nie ma miejsca. (...) W działaniach i miłości prawie równy jest aniołom. Ale w panu Hitlerze anioł stał się diabłem. Buty o zdartych podeszwach stały sie butami do konnej jazdy; bezkształtne spodnie - bryczesami, laska szpicrutą; melonik - furażerką. Włóczęga stał się żołnierzem oddziałów szturmowych. I tylko wąsy są takie same".

wtorek, marca 26, 2019

Myśli wygrzebane (97) Oscar Wilde

Gdyby żył w naszych czasach, gdzieś nad Wisłą czy Wartą lub Drwęcą też miałby ciężki żywot. Nikt wprawdzie nie pakowałby Go do więzienia za orientację seksualną, niemniej hieny prawie i sprawiedliwe miałyby używanie. Chyba ostatnimi czasy jeden z najbardziej atakowanych i szarganych skrótów: LGBT. Strach chwalić tęczę. Tym bardziej sięgam po myśli i słowa, które napisał Oscar Wilde (1856-1900). Można ten wybór potraktować, jako swoistą... demonstrację?

wtorek, lutego 12, 2019

Darwin - 210. rocznica urodzin - 12 II 1809 r.

"Nic nie mogło gorzej wpłynąć na rozwój mojego umysłu niż szkoła doktora Butlera, ponieważ była ściśle klasyczna i poza nielicznymi wiadomościami z geografii i historii starożytnej nie uczono w niej niczego więcej. Szkoła nie była dla mnie drogą prowadzącą do wykształcenia. Przez całe życie nie potrafiłem opanować żadnego języka" - nie pochwali mnie koleżeństwo pedagogiczne za taki cytat ze wspomnień wielkiego uczonego. Sam się ze mną spotkał, kiedy tylko otworzyłem jedną z biografii, jaką posiadam. Dziś 12 luty, dzień 210-tych urodzin dwóch niezwykłych osobowości. Jedną z nich był Charles Robert Darwin (1809-1882), drugą Abraham Lincoln (1809-1865). Obydwaj odcisnęli niezwykły ślad na czasach, w których żyli i na kolejnych latach. Fakt, że wracam do NICH o czymś świadczy. Nie, tak naprawdę wracam tylko do tego, który przyszedł na świat w Shrewsbury.

piątek, lutego 08, 2019

Myśli wygrzebane (95) ksiądz Jan Twardowski

Ten tekst pisany był na styczniową rocznicą śmierci Kapłana-Poety. Ale 13 stycznia w Gdańsku pod ciosami mordercy padł prezydent tego miasta pan Paweł Adamowicz (1965-2019). Następnego dnia umarł. Na ten trudny czas odłożyłem swoje pisanie. Teraz, w lutym, wracam do niego. Uważam, że warto.

* * *

Ostatnie spotkanie z myślami księdza Jana Twardowskiego (1915-2006), to 25 maja 2016 r. Dawno. Odcinek 63 tego cyklu. 18 stycznia minie XIII już rocznica, kiedy ten wyjątkowy Duchowny odszedł. Poeta. Zostało - słowo. Inspiracją do powrotu jest... zerwana kartka z kalendarza. I zanim trafiła do śmietnika stała się związkiem przyczynowo-skutkowym. Jak mądrze wyszło. Bo naprawdę szkoda, kiedy tylko przelotnie mijamy się z tak istotnymi aforyzmami. Tak, to ostatnie słowo pojawiło się na owej kartce, z dnia 7 stycznia tego roku, ba! z zaznaczeniem: cz. 1. Część druga kazała na siebie czekać cały tydzień. I ja dopiero po tygodniu piszą ciąg dalszy... Po trudnym dla mnie tygodniu. Tak, zostawiłem ślad na tym blogu, jak i moim FB.

sobota, listopada 24, 2018

Lec(-zenie) fraszką i satyrą - odsłona I

Stanisław Jerzy Lec, pseud. literacki Stach, właściwie baron Stanisław Jerzy de Tusch-Letz – polski poeta, satyryk i aforysta (1909-1966) - taki najkrótszy rys biograficzny można znaleźć, gdy tylko wrzucimy odpowiednią frazę w wyszukiwarkę internetową. Z dziwnie ukształtowanego swą zawartością księgozbioru mego śp. Ojca (1936-2006) wygrzebałem książki różniste, a wśród nich trzy tomiki właśnie Stanisława Jerzego Leca: "Życie jest fraszką. Fraszki i satyry" (Książka, Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1948), "Z tysiąca i jednej fraszki" (Państwowe Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1959), "Do Abla i Kaina" (Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1961). One to staną się podstawą nowego cyklu, pt. "Lec(-zenie) fraszką i satyrą ".

wtorek, listopada 20, 2018

Myśli wygrzebane (93) Kamil Sipowicz

Nie odłożyłem, jak widać na długo lektury, która była bohaterem 275 odcinka "Przeczytań...". Tak, wracamy do książki Kamila Sipowicza: "Ramona, Mila, Bobo i pięćdziesięciu sześciu innych zwierząt", którą wzbogaciła swoimi rysunkami śp. Olga Sipowicz (Kora), a wydały Iskry. Bo już wtedy, dwa dni po śmierci Artystki, kiedy tamten tekst powstawał, było jasne, że książka Jej męża warta jest powrotu. Wtedy skupiłem uwagę na Korze. I już wtedy wiedziałem, że treści zastane na tych niespełna stu pięćdziesięciu stronach niosą wiele cennych i godnych przetrawienia myśli.

niedziela, kwietnia 29, 2018

Myśli wygrzebane (87) - Johann Wolfgang von Goethe

"Każdego dnia trzeba posłuchać choćby krótkiej piosenki, przeczytać dobry wiersz, obejrzeć piękny obraz, a także, jeżeli to mozliwe, powiedzieć parę rozsądnych słów" - Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832). To z okładki serii, którą ostatnio wykorzystuję w tym cyklu*. Warto z mądrym znaleźć, niż z głupim zgubić... Wtedy znajdziemy taką mądrość: "W obecnych czasach nikt nie powinien milczeć ani ustępować; trzeba mówić i być czynnym, nie żeby zwyciężyć, ale żeby się utrzymać na swoim stanowisku; czy w opinii większości, czy mniejszości, to obojętne".

I znowu te same dylematy? Co wybrać? Obiektywnie i uczciwie. Kiedy jednak już dokonujemy podobnych wyborów łapiemy sie na tym, że piszemy o... sobie. To chyba jedna z prostszych form odzierania siebie z pewnej intymności. Pewnie, że nie można pójść na całość, bo to by było samobójstwo.

poniedziałek, marca 12, 2018

Myśli wygrzebane (86) Mikołaj Gogol / Николай Васильевич Гоголь

Tak, wracam do wydawanej w latach 80-tych XX wieku serii Państwowego Instytut Wydawniczego "Aforyzmy". Tym razem "Gogol", wybór Zbigniewa Podgórzeckiego. I najstarszy z zachowanych przez mnie tomików, bo z 1980 r. Nie dość na tym. Ówczesne siedemnastolatek, jakim byłem wtedy, zaznaczył ołówkiem i piórem zaskakujące dla niego (czyli dla mnie) aforyzmy.

Николай Васильевич Гоголь (1809-1852)

środa, stycznia 24, 2018

Myśli wygrzebane (85) profesor Tadeusz Kotarbiński

Nie mogłem być studentem Profesora. Kiedy umierał 3 X 1981 r. miałem zaledwie 18-ście lat. Głowę miałem pełną różnych obrazów. I uczuciowych, i politycznych. Dookoła świat wirował z nieziemskim przyspieszeniem. Trudno jednak, abym już wtedy nie słyszał o takich tuzach intelektu, jak Kotarbiński czy Tatarkiewicz.

Profesor Tadeusz Kotarbiński (1886-1981)

Strony