historia i ja: 1863

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą 1863. Pokaż wszystkie posty

sobota, stycznia 21, 2023

Spotkanie z Pegazem - 192 - Maria Konopnicka "Branka" i "Partyzantka"

Nie po raz pierwszy w tym cyklu robię miejsce dla poezji Marii Konopnickiej (1842-1910). Mamy rzadką okazję wrócić do wierszy o tematyce patriotycznej. Rocznica styczniowej insurekcji jest wyjątkową: 160-tą. Każde moje z tej okazji pisanie czy przypominanie ma przypomnieć o tym zrywie niepodległościowym. Wcześniej Włodzimierz Wolski, teraz Maria Konopnicka. Nie czarujmy się: z twórczości tej poetki i pisarki żywa już tylko została "Rota". Dla mnie to też coś z bajek, np. Stefek Burczymucha lub Pimpuś Sadełko. Kogo dziś wzrusza los sierotki Marysi, co pasała gąski?

czwartek, stycznia 19, 2023

Marszałek Józef Piłsudski o powstaniu styczniowym...

„Niewola moskiewska tym się różni od wszelkiej innej, że oprócz krzywdy i ucisku naród ujarzmiony znosić musi stale upokorzenia” - pierwszy raz czytałem te słowa przeszło czterdzieści lat temu, kiedy mój ówczesny wychowawca w wielkim sekrecie, pożyczył mi kilka przedwojennych, pożółkłych tomów. Sam nie wierzyłem w swoje szczęście: ściskałem „Pisma zbiorowe. Wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych” Józefa Piłsudskiego z 1937. Trudno o większy dowód zaufania, na jaki mógł się porwać nauczyciel w PRL-owskiej szkole. Emocje rosły z każdą przeczytaną stroną. Poznawałem świat zakazany, bo związany z J. Piłsudskim. Świat nieznany, bo związany z jego działalnością socjalistyczną, publicystyczną i historyczną. Nie wolno nam zapominać, że w tym okresie publikacja tych pism, to było nieziszczalnym marzeniem, a na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu karty biblioteczne opatrzone były pieczątkami, jak na dziełach... dr J. Goebbelsa: za specjalnym pozwoleniem...

wtorek, stycznia 17, 2023

Spotkanie z Pegazem - 191 - Włodzimierz Wolski "Marsz powstańców"

Ależ to już było! - odezwie się głos niezadowoleństwa.Wiem. Sprawdziłem. Odcinek 64 tego cyklu. Z 22 stycznia 2016 r. Trochę lat minęło. Nie żebym nie szanował swoich Czytelników i Miłośników. Zapomniałem, że pisałem? Postanowiłem dać jego zmodyfikowaną wersję, jak wydanie drugie jakiejś książki? No właśnie.

160-ta rocznica wybuchu powstania styczniowego pcha mnie do pewnych działań. Jedną z nich jest: pieśń. Bodaj czy nie jedna z najbardziej utożsamianych z rokiem 1863. Próbowałem: moi uczniowie nie znają. Namówienie do wspólnego odśpiewania też mi raczej nie wypadło. Zatem jest dla kogo przypomnieć pisanie sprzed siedmiu już lat. Oto poniższe jest powrotem, choć tylko częściowym do tego, co zostawiłem już na tym blogu. Oczywiście zapraszam do przeczytania pierwodruku.

niedziela, stycznia 15, 2023

Paleta - LXVI - Artur Grottger

Sprawdziłem, bo nie wierzyłem. Tyle odcinków tego cyklu, a ja żadnego nie poświęciłem twórczości i życiu Artura Grottgera (1837-1867). Nie znaczy to, że nigdy nic, ani jednego zdania. Trudno pisać o roku 1863 i nie wspomnieć o malarzu. Bo tak, jak jest z Matejką, którego wizje zawładnęły pamięcią historyczną pokoleń, tak samo jest z kartonami Grottgera, gdy myślimy o powstaniu styczniowym. Dawno minął czas, kiedy zdobiły miejsca wzrastania pokoleń Polaków. Dziś niewielu ma w swoich zbiorach albumy z tą twórczością. Coraz gorzej jest z rozpoznawalnością tej charakterystycznej kreski. Od czasu do czasu dochodzą do mnie głosy, że piszę o sprawach oczywistych, znanych, wręcz oklepanych. Nieprawda! Tego nauczyło mnie wykonywanie belferskiego zawodu, że nie ma niczego oczywistego! I kiedy podsunąłbym te reprodukcje przed oczy młodzieży XXI w., to odpowiedzią byłoby milczenie. Jak w grobowcu rodzinnym...

piątek, grudnia 30, 2022

...na 190-tą rocznicę urodzin księdza-generała Stanisława Brzóski - 30 XII 1832 r.

Za kilkanaście dni ważna rocznica: 160-ta wybuchu powstania styczniowego. Dziś przypada 190-ta urodzin ostatniego dowódcy tej insurekcji, księdza-generała Stanisława Brzóski (1832-1865). Okazuje się, że w 2012 r. ksiądz S. Brzóska stał się bohaterem mego pisania. Powstał wtedy tekst niezbyt obszerny objętościowo. Może tak właśnie powinienem pisać: krótko, zwięźli, lapidarnie, lakonicznie. A, jak ja już się dorwę do stukania w klawiaturę, to niemal końca nie widać. I kto to wtedy chce czytać? Sam zniechęcam do odbioru historii?

Zatem daję ów tekst sprzed dziesięciu laty. Wpadam w ciąg powtórek? To i owo usuwam (np. ilustracje), dokonuję niezbędnego retuszu, coś dokładam. Czy warto TO robić? Po prostu trzeba! Wiem, jako belfer, że jedną z metod pracy jest powtarzanie treści, utrwalanie ich przy tej okazji. Nie łudzę się, że każdy dziś pamięta i wie kim był dzielny ksiądz-generał, dowódca insurekcji AD 1863!

wtorek, grudnia 13, 2022

...na 10-tą rocznicę debiutu blogu "Historia i ja" - 15 XII 2012 r.

"Zapraszam do wspólnej wędrówki po drogach i rozdrożach historii. Aż dziw, że tak późno zasiadłem do tworzenia tego blogu" - to zdanie znalazło się na tym blogu równe dziesięć lat temu, 15 grudnia 2012 r. Już gorszej daty znaleźć nie mogłem na moje tu pisanie? W 1948 r. tegoż 15 grudnia powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR). Poproście współczesnego nastolatka, aby wyjaśnił ten skrót. Oj! będzie się działo. Wiem, co piszę. Mam to na co dzień.

niedziela, grudnia 19, 2021

Saga rodzinna - XXIII - Józef Głębocki z Wyhołowicz koło Głębokiego (1843-?)

Kiedy mówię, że dla mnie powstanie styczniowe skończyło się 4 lipca 2001 r., to każdy patrzy na mnie z lekkim... politowaniem. "Że niby jak?" - pan z widocznym rumieńcem też nie wierzy. Też bym pewnie nie wierzył. Otóż tego dnia zmarła moja ukochana babcia, Maria z Głębockich Poźniakowa (1913-2001). "I, co z tego?" - pan niecierpliwi się. Otóż była ostatnią osobą, która pamiętała wizyty stryja swego ojca, Józefa Głębockiego (1843-?), który przybywał bodaj pod opieką swego syna Stanisława Głębockiego z Wyhołowicz do majątku Trepałowo, czyli domu rodzinnego babci Marii.

wtorek, stycznia 29, 2019

Wódz Naczelny Józef Piłsudski na 56. rocznicę wybuchu powstania styczniowego - rozkaz...

"Byłem wychowany wśród wspomnień roku 1863 i przez jego uczestników. Żołnierzy obecnych uważam za duchowych synów powstańców i dlatego wydałem już rozkazy, aby wojsko wzięło udział w uczczeniu pamięci powstania" - tymi słowy sto lat temu, 13 stycznia 1919 r., Józef Piłsudski zwrócił się do weteranów styczniowej insurekcji. Po raz pierwszy w naprawdę wolnej Polsce (jej skrawku mozolnie odbudowywanej) obchodzono rocznicę jej wybuchu. 56-tą. Te zdania zamieścił dnia następnego "Kurier Poranny"*.

środa, czerwca 27, 2018

155-ta rocznica śmierci Zygmunta Sierakowskiego - Wilno 27 VI 1863 r.

"Zapatrzony w idee rewolucyjne, wierzył, że w Rosji można wzniecić wojnę chłopską, i sądził, że powodzenie powstania jest możliwe. Niestety, przyszłość pokazała, jak płonne były te nadzieje" - tak oceniają Zygmunta Sierakowskiego (1827-1863) współcześni historycy litewscy*. Kiedy przed laty byłem z Córką w Wilnie musiałem Ją zabrać na plac Łukiski / lit. Lukiškių aikštė. Uważałem to za swój obowiązek. To tam w 1863 r. kat Litwy Michaił Murawiow (1796-1866) bezwzględnie egzekwował niesubordynację zbuntowanych Polaków i Litwinów. Car-reformator Aleksander II (1855-1881) nie miał złudzeń, co do mianowanego generała gubernatora, pisał do brata wielkiego księcia Konstantego Mikołajewicza (1827-1892): „Ty znajesz, czto ja k jego licznosti nikogda nie imieł bolszoj simpatii, no ja dołżen otdat’ jemu połnuju sprawiedliwost’, czto w samoje korotkoje wriemja on umieł dat sowsiem drugoj poworot diełu”**. Spuszczony z łańcucha pognał na Litwę, aby siać śmierć i zniszczenie! Od 26 maja 1863 r. nastał czas zgrozy...

poniedziałek, stycznia 22, 2018

Spotkanie z Pegazem (114) Cyprian Kamil Norwid "Konfederatka"

Nie wiem. Moje niedopatrzenie. W cyklu nie zaistniał NORWID? Dziś rocznica wybuchu styczniowej insurekcji. Rok 1863! To 155 lat. Po raz kolejny chwycono za broń. Jaką kto miał: szablę, pistolet, dubeltówkę! Symbolem tamtego czasu obok żałobnej biżuterii narodowej była konfederatka. Stąd taki wybór.

"Konfederatka" - niech będzie przy nas w ten wyjątkowy dzień. Widzimy ją na obrazach i kartonach Artura Grottgera, płótnach Maksymiliana Gierymskiego czy Józefa Chełmońskiego i wielu innych malarzy. W wolne Polsce stanie się wojskową rogatywką. Zbyt silnie związana z walką o polskość, by Sowieci zdzierżyli ją w LWP. Aż dziw, że zostawili ją jako czapkę polową.

niedziela, czerwca 18, 2017

Przeczytania... (219) Monika Piątkowska "Prus. Śledztwo biograficzne" (Wydawnictwo Znak)

"Duszy powieści Ogniem i mieczem stanowczo brak cech wielkich i nowych, nade wszystko zaś jest ona koślawą, gdyż nieprawdziwą" - zdecydowana negacja! Tak miażdżył swą dziennikarską krytyką najnowsze dzieło Henryka Sienkiewicza dziennikarskim piórem Aleksander Głowacki. Pozytywizm, to między innymi starcie tych dwóch Mistrzów, niemal rówieśników (Henryk - 1846, Aleksander/Bolesław - 1847). Głowacki atakował jeszcze inną narodową świętość (bo w takich kategoriach trzeba traktować i rozumieć twórczość Tytanów XIX w.), a w biografii czytamy: "...występując zarówno przeciwko Matejce, jak i Sienkiewiczowi, wydawał się kimś, kto nie rozumie świata, w którym żyje; jego postawa zdawała się wynikać z osobistych powodów i siłą rzeczy nie mogła budzić aprobaty". Będę miał problem z książką, która mnie wciąga, gdyż uwielbiam twórczość Bolesław Prusa (1847-1912) i cenię "Trylogię", jako narrację (mitologizację?) Henryka Sienkiewicza (1846-1916). Pani Monika Piątkowska napisała biografię genialnego pisarza: "Prus. Śledztwo biograficzne" (Wydawnictwo Znak). Już samo sformułowanie "śledztwo" wprowadza nas w pewną orbitę niesamowitości, nieprzewidywalności. Mamy poznać życie wspaniałego obserwatora życia Warszawy w XIX w., autora nowel, opowiadań, bez którego powieści ("Faraon", "Lalka" czy "Emancypantki") nasze inteligencnienie byłoby nie pełne, puste, bezbarwne! Będę miał problem z książką, bo ja po prostu kocham "Lalkę"! I gdybym miał zabrać ze sobą dziesięć książek na bezludną wyspę, to była by to przede wszystkim "LALKA" BOLESŁAWA PRUSA!...

poniedziałek, stycznia 23, 2017

Spotkanie z Pegazem... - 88 - Leon Chrzanowski "Grób wygnańca na Syberyi"

"A teraz odzywamy się do Ciebie, Narodzie Moskiewski: tradycyjnym hasłem naszym jest wolność i braterstwo Ludów, dlatego też przebaczamy Ci nawet mord naszej Ojczyzny, nawet krew Pragi i Oszmiany, gwałty ulic Warszawy i tortury lochów Cytadeli. Przebaczamy Ci, bo i Ty jesteś nędzny i mordowany, smutny i umęczony, trupy dzieci Twoich kołyszą się na szubienicach carskich, prorocy Twoi marzną na śniegach Sybiru. Ale jeżeli w tej stanowczej godzinie nie uczujesz w sobie zgryzoty za przeszłość, świętych pragnień dla przyszłości, jeżeli w zapasach z nami dasz poparcie tyranowi, który zabija nas, a depcze po Tobie! Biada Ci, bo w obliczu Boga i świata całego przeklniemy Cię na hańbę wiecznego poddaństwa i mękę wiecznej niewoli, i wyzwiemy na straszny bój zagłady, bój ostatni europejskiej cywilizacji z dzikim barbarzyństwem Azji" - nie wiem po ilekroć i od kiedy czytam moim uczniom ten fragment Odzewy Rządu Narodowego z pamiętnego dnia 22 stycznia 1863 r. Od przeszło trzydziestu laty. Wtedy wykorzystywałem przeźrocza, na których utrwalono faksymile oryginalnego druku. Teraz starczy kliknięcie myszką, aby odnaleźć w zasobach Internetu. Nie zapominam o wybuchu najkrwawszego z narodowych powstań XIX w.! Jestem to winien moim litewskim (kresowym, wileńskim) krewnym, którzy wycinali Moskali w litewskich borach dawnego województwa wileńskiego! Jestem to winien prapradziadowi, który wytrwał tortury samego "Wieszatiela"!

sobota, lutego 09, 2013

Joshua Chamberlain - Lion of Little Round Top - jeden dzień z życia bohatera spod Gettysburga

Śmiem twierdzić, że wielu z nas na dźwięk nazwiska "Chamberlain" widzi: starszego, dystyngowanego pana, który albo ściska się z Hitlerem, albo podpisuje dokument układu monachijskiego lub stojącego na lotnisku i machającego kartą, a przy tym nawinie twierdzącego: "Przywiozłem pokój". Ale tym razem nie chodzi o ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Arthur Neville Chamberlain z lat 1937-1940! Bohaterem tego postu, z woli i wyboru głosujących na ankietę "Wybierz generała wojny secesyjnej, a ja o nim napiszę..." został generał Armii Stanów Zjednoczonych .Joshua Lawrence Chamberlain (8 IX 1828 – 24 II 1914)! Każdy z zaproponowanych przeze mnie generałów (przegrani to: James Longstreet, Thomas „Stonewall” Jackson, Winfield Scott Hancock) godny jest poznania! Na pewno jeszcze pojawią się kiedyś w moim pisaniu.

Strony