Spotkanie z Pegazem - 225 - Włodzimierz Zagórski "Mumia"

poniedziałek, lipca 07, 2025

Spotkanie z Pegazem - 225 - Włodzimierz Zagórski "Mumia"

Po raz kolejny sięgnął po tom poezji, pt. "Zbiór poetów polskich XIX w.", w opracowaniu Pawła Herza. Nie wiedziałem na kogo... trafię. Spotkałem Włodzimierza Zagórskiego. Do dziś kompletnie mi nie znanego. Ani zabiegałem o tę znajomość, ani literki nie znałem z tej twórczości. A teraz? A teraz siedzę i zastanawiam się, który wiersz wybrać. Bo to czas letniej kanikuły i chce się inaczej odetchnąć. Zrazu w oko wpadł mi wiersz, pt. "Nam już robić głupstw nie wolno".  Nawet ucieszyłem się, bo to i taki moralitet i napisany lekka ręką. Ale... Zwykle owo ale ma ogromne znaczenie. Na pouczankę czas przyjdzie po żniwach! I może i później, w listopadzie. Tak w cyklu "Polonia Restituta" (jeśli nie zapomnę o tych strofach). Pasowałby na mur! Co wybrałem? I znowu wahania: między "Lojalnością", a "Mumią"! Prawda, że tytuły zachęcające? Mnie bardzo. Jednak stawiam na...

Co wiadomo o Autorze? Wychodzi na to, że 13 lutego przypadła 123. rocznica śmierci Poety. Miał lat nieomal-że siedemdziesiąt, gdyż zjawił się miedzy swemi 7 XI 1834 r., w galicyjskiej wsi Czechy, to gdzieś w powiecie brodzkim. Zupełnie nie wiem gdzie to. Mapy! Edukację podjął w królewskim mieści Krakowie w gimnazjum św. Anny. Ale mnie co innego zaskoczyło w biografii. Był ci Włodzimierz Zagórski inżynierem wojskowym. Niestety nie wiem, jakiej profesji, a z letniego lenistwa nie chce mi się nawet szukać. W każdym bądź razie był oficerem armii JCM Franciszka Józefa I (1830-1916). I jako taki wziął udział w wojnie z Królestwem Sardynii w 1859 r.! I tu pojawia się smaczek godny uwagi: bił się pod Solferino, pamiętnego  24 czerwca 1859 r. Na tym nie koniec! Po wojnie ostał się w Italii i... jakże pokrętne ścieżki wiodły naszych rodaków w XIX w. ku chwale: znalazł się u... G. Garibaldiego! Nie wiem czy pośród tysiąca czerwonych koszul, zdobywał Sycylię, a potem Neapol? Już w 1862 r. wraca do Galicji, osiada we Lwowie, by na koniec zamieszkać w... Warszawie, gdzie zmarł był w dniu, o którym już wspominałem Roku Pańskiego 1902.

Zatem mamy personę dość ciekawą. Że zapomnianą, to chyba jasne. Sam należę do tych, którzy dopiero spotykają po raz pierwszy tę twórczość. I kto wie, może nie po raz ostatni sięgam po nią, do niej, bo widzę, że to sensowne pisanie. Zatem niech będzie "MUMIA":

Ja jestem mumia! Ma tysiąc lat,

Mowy mej nikt nie rozumie

I nie rozumie nikogo już,

Więc niemy błąkam się w tłumie. 

Za dni Ramzesa złożono mnie

W ciemną framugę grobową

I wyrzeźbiono na grobie znak:

Potężne - Zmartwychwstań! - słowo.

Złoty Anubis siadł mi u głów,

W mogilne szepcząc marzenia

Śpiącemu w ciszy wesołą wieść

O wielkim dniu wyzwolenia.

I śniłem - śniłem przez tysiąc lat

o Słońcu, co ze snu zbudzi,

Aż mnie z grobowych wyrwano bram

I porzucono wśród ludzi.

 

Jamami oczu patrzę na świat;

Mowy mej nikt nie rozumie

I nie rozumiem nikogo już,

Więc niemy błąkam się w tłumie.

 

I gwarnym życiem wre wkoło tłum,

Lecz obcym jest mi to życie,

I nie ma czaru, który by mógł

Grobowe przerwać mi śnicie.

 

Mówcie, czyż wskrześnie Oziris wstał?

Załobyż czasy skończone?

I czemu z świętych Izydy lic

Płocho zdzieracie zasłonę?

 

Co znaczy zgiełk wasz? Co znaczy śpiew?

Co wesołego gwar śmiechu?

I czemu zdobyć - powiedzcie mi -

Nie mogę piersiom oddechu?

 

Szalony miota łonem mym gniew

I wściekły błąkam się w tłumie,

I chciałbym krzyczeć, i chciałbym kląć!

Darmo! Czyż kto mnie zrozumie?

W grobowy znów mnie znieście chram,

W śmiertelne złóżcie powicie

i śnić pozwólcie... O, milsza śmierć

Niż upiorne to życie!*

 

A może należało zostawić ten wiersz na... 1 listopada? Niech tam. W końcu jakiś procent nas właśnie teraz odpoczywa w cieniu piramid, kupuje figurki Ozyrysa i Anubisa, czyta o którymś z Ramzesów. Przypominam tego, którego nam unieśmiertelnił na kartach swej powieści Bolesław Prus, Ramzesa XIII nigdy nie było. Nic to jednak. dowiaduję się, że Włodzimierz Zagórski był... satyrykiem. Stąd i odcień tej poezji trąca humorem, może nawet lekko czarnym. 

Przyznaję się: spodobał mi się Poeta. Polubiłem Go od pierwszego czytania. Urzekł mnie "Król Salomon". Zostawię tu dwie z niego strofy, aby było to taka zapowiedzią, czego można się po Autorze spodziewać. Choć ostrzegam: refleksyjność tu będzie inna:

Marność jest klątwą ziemi syna,

A dziełem jego - nieświadomość,

A losem jego dzieł - znikomość,

A imię jego - proch i glina!

[...]

 

Mijają ludzkie pokolenia

Jak fale, gdy wiatr morze zmęci -

I nie masz godów ich pamięci,

I nie masz bólów ich wspomnienia!**

 

 

PS: Wstyd się przyznać, ale tekst/post/artykuł przeleżał aż... dwa lata w archiwum blogu! Pierwotnie miał to być odcinek 200. No i o nim zapomniałem. Dodam, że niczego nie zmieniałem oprócz wprowadzenia drobnych poprawek tzw. literówek. 

 

* Zbiór poetów polskich XIX w., oprac. P. Hertz, księga III, PIW, Warszawa 1962, s. 446-448

** j.w., s. 457, 458