wtorek, marca 05, 2024

Kartki z podróży - X - Londyn Melissy

Tak, wracamy do Londynu. Bim! bom!
Tym razem spojrzenie, które zawdzięczam innej mojej uczennicy i wychowanki, Melissy Orum. Pobyt nad Tamizą miał miejsce w dniach 10-16 lipca 2023 r. Zatem już za panowania JKM Karol III. Za komentarz muszą nam wystarczyć informacje, które zbudowałem do konkretnego kadru. Melissa przysłała blisko trzydzieści kadrów. Wybrałem najciekawsze. Że tematyka głównie pomnikowo-historyczna? Taki już urok... mojej profesji. Często moi uczniowie przysyłają mi z kraju i ze świata zdjęcia o ciekawym, poruszającym, ważnym zabarwieniu historycznym. Nie inaczej jest i tym razem. Melissa, jak zresztą wielu innych Autorek i Autorów, zdobywała za swe reportaże odpowiednią ocenę z historii. Teraz wiele dyskutuje się o szkolnych zadaniach domowych. Może zabrzmi to pompatycznie, ale ja tę formę zdobywania stopni już dawno zarzuciłem. Co innego: fotografie! Widziałeś coś ciekawego? - napisz, podziel się, zrób prezentację. I powstawały z tego ciekawe podróże z historią w tle, np. pod Chocim czy do Izraela. Trochę tego legło w zakamarkach mego komputera. Teraz jest czas, aby do tego wracać.
 
The Clock Tower - Palace of Westminster - Elizabeth Tower
 
Autorka zdjęć udzieliła zgody na upublicznienie Jej danych i wizerunku. Dziękuję. Zatem nie ma co odkładać, a sprawdzić czym zakończyła się ta peregrynacja. Na ile czeka nas inne po Londynie spacerowanie, niż to, które nam zaproponował pan Jarosław Taczkowski (patrz odcinek V tego cyklu, z dnia 24 X 2022 r.). Nie ukrywam, że  czeka nas ciekawe zwiedzanie stolicy Zjednoczonego Królestwa.

1. Wellington Arch.
 
Jako bonapartysta z przekonania i zamiłowania (zatem nie tylko imć pan Ignacy Rzecki miłośnikiem Cesarza był) zaczynam dość... prowokacyjnie? Bo od łuku tryumfalnego poświęconego zwycięstwom oręża angielskiego w czasie wojen napoleońskich. Nie miałem pojęcia, że to jedna z londyńskich budowli, którą... przesuwano. Kroczyła sobie, czasy się zmieniały, dodawano kolejne elementy (np. kwadrygę), ba! w jej środku mieścił się kiedyś  posterunek policji! Dzieło powstało w 1825 r., za rządów JKM Jerzego IV (1820-1830). Autorem był jeden z czołowych angielskich architektów i architektów krajobrazu XIX wieku, Decimus Burton (1800-1881). Kiedy zerkam na angielską stronę Wikipedii (polskiej bark), to robi wrażenie i objętość, i zakres prac, jakie po sobie zostawił. Niestety swoim tu pisaniem nie uzupełnię wiedzę na tegoż temat, zresztą inny jest charakter tego cyklu. Od historii jednak uciec się nie da. Fakt.

2. Monument to the Women of World War II.

Znajduję stronę "Zapiski Obieżyświatki", autorstwa nie ustaliłem. Stąd cytat: "Pomnik Kobiet – Monument to the Women of World War II. Jego twórcą jest brytyjski rzeźbiarz John W. Mills. Pomnik przedstawiający ubrania kobiet z różnych sfer społecznych stoi przy londyńskim Whitehall. To ujęcie kobiety poprzez kapelusze, czepki, chusty, płaszcze, torebki jest fantastyczne. Przychodzi mi na myśl średniowieczny danse macabre tyle, że w odniesieniu do kobiet wszystkich stanów". Tak, wymowny pomnik. Wychodzi na to, że dzieło nie musi emanować ani okrucieństwem, ani ilością wylanych łez, aby poruszyć swoją treścią. Zmusza do zadumy. Widać, że Melissa również nie przeszła obojętnie przy tym pomniku. Nie znam niestety odczuć Autorki. Szkoda. Dzieło Johna Millsa (rocznik 1933) odsłoniła w 2005 r. JKM Elżbieta II (1952-2022).
 
 
3. RAF Bomber Command Memorial.
 
Skoro wywołany został temat II wojny światowej, oto przed nami  pomnik, który znajduje się na terenie Green Park:  RAF Bomber Command Memorial. Dzieło Liama O'Connora (rocznik 1961), stanęło 28 VII 2012 r. Pomnik poświęcono pamięci 55 573 lotników bombowców RAF-u, którzy polegli w czasie działań wojennych. Trzeba przyznać, że niezwykły w formie. Czy Was też nie zaskoczyły polskie lotnicze szachownice pośród wieńców? Okazuje się, że polskie dywizjony bombowe (300, 301, 304 i 305) podlegały brytyjskiemu Bomber Command. Jest okazja, aby w tym momencie przypomnieć, że sierżantem bombardierem 300 i 305 dywizjonu był przyszły aktor, pan Mieczysław Pawlikowski (1920-1978), niezapomniany Onufry Zagłoba z filmu "Pana Wołodyjowskiego" i serialu TVP "Przygody pana Michała". 
 



 
4. Statue of the Viscount Montgomery.
 
"Niemcy byli jakby w butelce, a polska dywizja była korkiem, którym ich w niej zamknęliśmy" - śmiem twierdzić, że każdy miłośnik II wojny światowej zna ten cytat. Tak wyraził się marszałek sir Bernard Law Montgomery, 1. wicehrabia Montgomery of Alamein (1887-1976) o Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka (1892-1994), która dzielnie walczyła pod Falaise, w 1944 r. Pomnik stoi  przed budynkiem głównym Ministerstwa Obrony w Whitehall. Jego autorem był pochodzący z Chorwacji Oscar Nemon, de facto Oscar Neumann (1906-1985). Stoi od 1980 r. Raczej Polacy mają dość mieszane uczucia, gdy przychodzi do oceny, jakie rozkazy wydawał "Monty". Jaskrawy i tragiczny skutek w planowaniu operacji desantowej na Holandię ("Market Garden"), gdzie poważne straty poniosła Samodzielna Brygada Spadochronowa generała Stanisława Sosabowskiego (1892-1967). 
 
 
5. Statue of Alan Brooke, 1st Viscount Alanbrooke.
 
Pozostajemy w Whitehall przed  gmachem Ministerstwa Obrony. Pilnuje go kolejny pomnik, kolejnego marszałka polnego armii Jego Królewskiej Mości Jerzego V. Tu już emocji żadnych i dreszczyku nie odczujemy. Alan Francis Brooke (1883-1963) nie wywołuje w Polaku, jak mniemam, żadnych energetyzujących skojarzeń. Co innego Amerykanie? Należał do bliskiego grona współpracowników premiera Winstona Churchilla. Od 1941 r. stał się szefem Imperialnego Sztabu Generalnego / Chief of the Imperial General Staff, czyli naczelnym wodzem Armii Brytyjskiej! I tyle nam starczy. Osobistą ciekawostką dla mnie jest fakt, że zmarł kilkanaście dni po moim urodzeniu, tj. 17 czerwca 1963 r. Mój dzień urodzenia: 29 maja. No i raczej wątpliwe, abym zapomniał, kiedy marszałek Brooke zmarł. To jest kapitalna metoda nauki dat: poprzez skojarzenia, np. z samym sobą. Dodajmy autorami pomnika, który stoi od 1993 r. byli: Ivor Roberts-Jones & David Kindersley.

 
6. Earl Haig Memorial, Whitehall.
 
Jeszcze nie opuszczamy Whitehall, bo przed  gmachem Ministerstwa Obrony pomnik za pomnikiem? Tym razem coś bardziej dostojnego. Na mnie takie wrażenie robią najczęściej tzw. pomniki konne. Czytelnicy kontrowersyjnie dziś odbieranej lektury szkolnej, jaką jest w "Pustyni i puszczy" H. Sienkiewicza na pewno pamiętają, że losy Nel i Stasia zostały wplecione w autentyczne wydarzenia historyczne. Chodzi o powstanie Mahdiego (1881-1899). I to w trakcie jego tłumienia/pacyfikowania Douglas Haig (1861-1928), u boku Horatio H. Kitchenera, zdobywał oficerskie awanse, od porucznika do majora! Walczył m. in. w bitwie pod Omdurmanem (1898 r.), niestety jego poczynania w czasach I wojny światowej nie powinny przynosić dumy z jego dowodzenia, bo zyskał raczej opinię tego, który nie liczył się z ilością poniesionych ofiar (patrz przebieg bitwy nad Sommą - 1916 r.!). W 2020 r. w czasie ataków kolonialnych symboli Londynu i ten pomnik dopadły ręce i farba protestujących! Na cokole pojawił się napis: "God Save Gaza"! Dzieło Alfreda Franka Hardimana (1891-1949) stoi na swoim miejscu od 1928 r.
 
 
7.  Victoria Memorial.
 
Opuszczamy już Whitehall. Teraz czas na imperializm najwyższych lotów, bo domu hanowerskiego! Dzieło, którego Melissa nie ominęła stoi przed Pałacem Buckingham / Buckingham Palace. Upamiętnia prapraprababkę JKM Karola III, czyli królową Wiktorię! Na to upamiętnienie trzeba było m. in. 2300 ton białego marmuru! Projekt zrodził się w umyśle sir Astona Webba (1849-1930), rzeźbę zaś wykonał Thomas Brock (1847-1922). Ciekawe, że to hołd pamięci dwóch wnuków zmarłej monarchini: cesarza Niemiec Wilhelma II (1888-1918) i następcy na brytyjskim tronie Jerzego V (1910-1936). Smutne, że zaledwie trzy lata po odsłonięciu pomnika babki kuzynowie i ich armie wzięli się za łby w morderczej I wojnie światowej (1914-1918). Żałować tylko należy, że nie mamy dzieła Webba & Brocka z bliższego ujęcia, że o poszczególnych detalach nie wspomnę.
 
 
8. Statue of Spencer Compton Cavendish, 8th Duke of Devonshire. 
 
A jednak wracamy na Whitehall? "SPENCER COMPTON EICHTH DUKE OF DEVONSHIRE K-C BORN 1833 - DIED 1908" - taki napis zdobi cokół jednego z brytyjskich polityków przełomie XIX i XX w., o którego istnieniu raczej polski uczeń nie dowiaduje się nic a nic. Moja wiedza na tegoż temat jest równa zeru. No to czytam i dowiaduję się, że był nieprzejednanym przeciwnikiem autonomii dla Irlandii! W 1882 r. został zamordowany w wyniku zamachu jego brat i to miało nie tylko pogłębić ową niechęć, ale nawet doprowadzić, do rozłamu w Partii Liberalnej i powstania Partii Liberalno-Unionistycznej. Parokrotnie odmówił przyjęcia funkcji premiera rządu JKM Wiktorii! Ciekawe co by na to powiedzieli nasi żądni władzy, stanowisk i synekur politycy? Dodajmy, to dzieło Herberta Hamptona (1862-1929) i zaistniało na swoim miejscu w 1911 r.
 

 9. The Duke of Yorks Column. 

"Kolumna Księcia Yorku to pomnik [...] poświęcony księciu Fryderykowi, księciu Yorku, drugiemu najstarszemu synowi króla Jerzego III. Autorem projektu był Benjamin Dean Wyatt. Stoi w miejscu, gdzie Regent Street spotyka się z The Mall, na celowo szerokim końcu Regent Street, znanym jako Waterloo Place and Gardens, pomiędzy dwoma tarasami Carlton House Terrace i ich zadrzewionymi placami. [...] Budowę kolumny ukończono w grudniu 1832 roku, a pomnik księcia Yorku, autorstwa Sir Richarda Westmacotta, został podniesiony 10 kwietnia 1834 roku" - takie cenne szczegóły znalazłem na kolejnej stronie/portalu. Z ciekawostek życia owego: jego żoną była Fryderyka Hohenzollern(-ówna), córka króla Fryderyka Wilhelma II (1786-1797), a że stadło stworzyli nieciekawe więc książę Yorku wolał szukać miłości w objęciach kochanki(-ek). Po śmierci legalnej żony nie chcąc zawrzeć legalnego i państwowo ważnego małżeństwa sam wykluczył się z sukcesji do tronu po swym ojcu Jerzym III (1760-1820). Tym samym pośrednio utorował drogę do tronu swej bratanicy Aleksandrze Wiktorii Hanowerskiej.
 
 
10. Statue of Robert Burns.
 
Żegnaj cała Szkocka sławo,
Prastara żegnaj chwało!
Imię Szkocji żegnaj nawet,
Choć sławne wojny znałaś!
Tam gdzie piaskami Sark płynie
A Twid do morza wchodzi
Zabór się Anglii zaczyna -
Jest tylu niecnych ludzi w narodzie!
 
Takiego dopisania do pomnika nikt się zapewne nie spodziewał. Poetyckie! Aż dziw, że poeta Robert Burns (1759-1796), który budził ducha narodowej dumy wśród Szkotów (wiele lat później tą ścieżką pójdzie prozaik Walter Scott) doczekał takiego uczczenia w angielskiej stolicy. To dzieło sir Johna Roberta Steella (1804-1891), autora m. in. dostojnego pomnika wspominanego Waltera Scotta w Edynburgu. Ciekawe, bo podobne pomniki szkockiego barda stoją również Nowym Jorku (USA), Dundee (Szkocja) i Dunedin (Nowa Zelandia). Londyński pomnik został odsłonięty 26 lipca 1884 r. W zbiórce pieniędzy wziął udział m. in. ówczesny książę Walii, Albert (przyszły król Edward VI, najstarszy syn królowej Wiktorii).


11. The equestrian statue of Charles I at Charing Cross.
 
Pamiętam, jak za panowania Elżbiety II (1952-2022) książę Walii Karol deklarował nieomalże, że jeśli przyjdzie mu panować, to przyjmie imię Jerzy, po ukochanym dziadku. Stwierdził też, jak pamiętam, że imię Karol nie przynosiło szczęścia władcom Zjednoczonego Królestwa. Na pewno do szczęściarzy nie należał JKM Karol I Stuart (1625-1649). Jak wiemy monarcha popadł w konflikt z Parlamentem, przyczynił się do wybuchu wojny domowej, a w konsekwencji doprowadził do swej tragicznej śmierci (30 I 1649 r.) i upadku monarchii. Niemniej zaskakujący był los pomnika, który stoi na Charing Cross. Okazuje się, że jego historia była niemniej burzliwa niż dzieje samej Anglii w XVII w. Pomnik był dziełem francuskiego rzeźbiarza Huberta Le Suera (1580-1658) i stanął w Londynie już w 1633 r.  Nie powinno nikogo dziwić, że za rządów lorda protektora Olivera Cromwella (1653–1658) pomnik został skazany na zagładę. Aktu dewastacji miał dokonać kowal John Rivet, aliści ów z tego się nie wywiązał, ba! z jakichś powodów ukrył go. Ponoć zakopał. Co nim kierowało? Trudno spekulować. Był w głębi serca monarchistą i wierzył w powrót Stuartów, urzekł go artyzm francuskiego rzeźbiarza? Nie wiem. Faktem jest, że pomnik w 1675 r. postawiono na Charing Cross. Raz jeszcze zniknął ze swego miejsca, gdy wybuchła II wojna światowa. Względy bezpieczeństwa sprawiły, że ustawiono go wtedy w Mentmore Park. "Miejsce, w którym stoi pomnik, uważa się za centrum Londynu, od którego mierzone są odległości widoczne na znakach drogowych. Na pomniku widnieje nawet tablica ze stosowną informacją" - taką cenną informację znalazłem na portalu, którego treści pomogły mi szerzej spojrzeć na los pomnika nieszczęsnego króla Karola I Stuarta.  
 

 *      *      *
 
Pomnikowa peregrynacja za nami. Zmęczeni? Ja - nie. Wiem, że nie wykorzystałem wszystkich kadrów, jakie wykonała Autorka. I bez tego mieliśmy przy okazji mały kurs historii Anglii i Wielkiej Brytanii w ujęciu politycznym, kulturowym i artystycznym. Jedenaście upamiętnień, a ilu zaistniały przy tej okazji bohaterów? Przeszło... czterdziestu! Ilość stron, na które zerkałem nie kłamią. Pewnie byłoby ich więcej, gdyby dodać, to co wyskakiwało mi z głowy. Jak zatem widać nie jest to, jak chcą niektórzy, tylko opisywanie obcych obrazków. Sprawdzenie, przeczytanie i uzupełnienie narracji trwało. Proszę samemu sprawdzić. Stan zdrowia nie pozwala mi na maraton pisania. Tekst powstawał w częściach. Efekt mamy jaki mamy. Dziękuję Melissie Orum za sprowokowanie mnie do pracy nad tą "Kartką z podróży", ba! dziesiątą w tym cyklu. Zdjęcie Autorki z Jej zbiorów.
 
 
________________________________
Linki podaję w kolejności ich wykorzystania, daty dostępu 31 I - 2 II 2024 r.:
 
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wellington_Arch
https://en.wikipedia.org/wiki/Decimus_Burton
https://www.obiezyswiatka.eu/pomnik-kobiet/
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Mills_(sculptor)
https://pl.wikipedia.org/wiki/RAF_Bomber_Command_Memorial
https://en.wikipedia.org/wiki/Liam_O%27Connor_(architect)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczys%C5%82aw_Pawlikowski
https://en.wikipedia.org/wiki/Statue_of_the_Viscount_Montgomery,_London 
https://en.wikipedia.org/wiki/Oscar_Nemon
https://pl.wikipedia.org/wiki/Alan_Brooke
https://pl.wikipedia.org/wiki/Naczelni_dow%C3%B3dcy_British_Army
https://pl.wikipedia.org/wiki/Douglas_Haig
https://www.irishnews.com/news/uknews/2023/10/28/news/graffiti_daubed_on_field_marshal_haig_statue_in_london_pro-palestinian_protest-3735324/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Victoria_Memorial
https://pl.wikipedia.org/wiki/Aston_Webb
https://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Brock
https://pl.wikipedia.org/wiki/Spencer_Cavendish 
https://en.wikipedia.org/wiki/Herbert_Hampton
https://trek.zone/pl/wielka-brytania/miejsca/70396/duke-of-york-column-londyn
https://pl.wikipedia.org/wiki/Fryderyk_August_Hanowerski
https://www.mojaszkocja.com/epitafia-lamenty-i-wiersze-robert-burns/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Robert_Burns 
https://www.layersoflondon.org/map/records/statue-of-robert-burns-in-embankment-gardens
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Steell
https://tropter.com/pl/wielka-brytania/londyn/city-of-westminster/pomnik-karola-i 
https://en.wikipedia.org/wiki/Hubert_Le_Sueur
on
Labels:
, , , , , , , , , , ,

Brak komentarzy:

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)