Spotkanie z Pegazem - 180 - Marian Załucki "Bardzo długi metraż"

wtorek, lutego 15, 2022

Spotkanie z Pegazem - 180 - Marian Załucki "Bardzo długi metraż"

Czy to przypadek, że w 2022 r. debiutuję w cyklu "Spotkania z Pegazem" wierszem Autora, który odchodząc w 1979 r. miał tyle samo lat, co ja teraz? Z humorem w Nowy Rok. A co nam innego pozostaje? Kolejna palpitacja serca na widok rachunku w sklepie, podwyższające się ciśnienie, bo inkasent na progu i trzeba wysupłać więcej i więcej za energię i gaz? Zaraz się dowiem, że swoim pisaniem drenuję wychudłą sakiewkę, bo siedzę godzinami przy komputerze. Mam-że w to miejsce wspierać jakiegoś monopolistę od nałogów i uzależnień? 

Biblioteka Stańczyka, cenna seria wydawana przez Iskry, w 1961 r. opublikowała tomik/książkę "A nie mówiłem?" Mariana Załuckiego (1920-1979) [1]. Nie był to jednak mój zakup, a część księgozbioru, który należał do mego Ojca. Kiedy zmarł w 2006 r. zabrałem to i owo dla siebie, np. kilka tomów "Kapitału" K. Marksa czy książeczek z serii Nike. Ale też były zbiory aforyzmów S. J. Leca. No tym sposobem i trafił się mi też M. Załucki.

Przez lata nie zajrzałem nawet do tych blisko stu czterdziestu stron (ilustrowanych przez Jerzego Flisaka), ba! nawet nie pamiętam, abym wcześniej spotkał się z twórczością Mariana Załuckiego. No, trochę mnie zmroziło, że znalazł się w gronie krakowskich literatów, którzy w 1953 r. podpisali się pod tzw. "Rezolucją Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego". Smutne, tym bardziej, że znalazłem wiele innych nazwisk tam figurujących, np. K. Bunscha, L. Herdegena, J. Kurka, J. Przybosia, A. Świrszczyńskiej. No i mam klina. Bo, co dopisze ktoś, komu nie w smak moje wybory? Że lewactwo, stalinizm, po prostu literacka swołocz? Z jednej strony L. Tyrmand, a z drugiej M. Załucki? Dziwnymi ścieżkami podążali narodowi literaci. Za S. J. Leca też powinienem oberwać.  

Wybrałem na debiut M. Załuckiego "Bardzo długi metraż". "Warum?" - zapyta Hans znad Renu lub innej Lubeki. Z treści wyniknie dlaczego. I wcale Hansu nie będzie do śmiechu, bo... pójdziemy na "Krzyżaków" A. Forda, wg. H. Sienkiewicza. Niech Hans słucha. Jest na sali tłumacz, aby sens przetłumaczył?...

Wzięliśmy prowiant do plecaków,

rodzinę-śmy uściskali,

przyjaciół-śmy pożegnali

i poszliśmy na film...

Na "Krzyżaków".

Sąsiedzi z okien zamaszyście

kiwali do nas -

"A piszcie!

A piszcie!

To będzie bardzo długi metraż -

dłuższy, niż jest rzeczywiście!"

 

A tam - na miejscu naszej pracy,

opustoszałem na amen,

w miejscu tabliczki "Remanent"

wisiała tabliczka "Krzyżacy"...

Interesanci, co byli na liście,

płakali gorzko i rzęsiście-

"To będzie bardzo długi metraż -

dłuższy, niż jest rzeczywiście!"

 

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

Zbyszko z Bogdańca

walczy z niedźwiedziem...

(A my tu siedziem,

siedziem, siedziem...)

Jungingen dzika

ze srebrnych tac je...

(A my - z plecaków:

Obiad... Kolację...)

 

Krzyżacki zamek

w technikolorze...

(A tam już pewnie

wiosna na dworze!...)

 

Tu krwawej walki

moment doniosły...

(A w domu dzieci.

Pewnie urosły?...)

 

Tu Krzyżak w zbroi,

Polak w opończy...

(Nie płaczcie wnuki!

Kiedyś się skończy...)

 

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

Aż wreszcie wyszliśmy A żona

rzecze rozpromieniona:

- Na drugi rok na   u r l o p

pójdziemy na "Faraona"!

 

Ciekawe, bo film J. Kawalerowicza pt. "Faraon", wg. B. Prusa, pojawił się  w kinach dopiero w 1966 r. Zatem pięć lat po ukazaniu się tomiku/książki. Był-że M. Załucki prorokiem czy jakieś wtedy rozsiewano pogłoski, że coś się będzie kręciło? Z chęcią bym dopełnił ten zapis o prozę Stefana Wiecheckiego -"Wiecha" (1896-1979), bo jeden z humorystycznych felietonów był poświęcony filmowi "Krzyżacy". 

No i warto czytać. Sięgać po kolejne volumeny. Żadne odkrycie? Tylko, że wcześniej nie zwróciłem uwagi na takie oto wspominanie prof. Jerzego Bralczyka: "Ważny dla mojego pokolenia satyryk Marian Załucki mówił w specjalny sposób, szczególnie dopowiadając tylko puenty. Ten rodzaj mówienia był dla niego bardzo charakterystyczny" [2]. To przykład w odniesieniu do twórczości Wojciecha Młynarskiego. Jeśli chcemy poczuć klimat głosu i interpretacji, nic trudnego, jak włączyć sobie YT, a tam ku zaskoczeniu nieuświadomionego szperacza sporo autorskich wykonań, np. "Hipochondryk" , "Rozwód po polsku" czy "Polacy wszędzie". Ubaw po pachy!

_____________________________________

[1] Załucki M., A nie mówiłem, Iskry, Warszawa 1961, s. 98-100

[2] Mistrz. Absolutnie o Wojciechu Młynarskim, zebrała K. Skrzydłowska-Kalukin, Czerwone i Czarne, Warszawa 2017, s. 117