Seneka - myśli znalezione (28)

poniedziałek, października 07, 2013

Seneka - myśli znalezione (28)

Zapraszam na drugie spotkanie z wielką rzymską filozofią. I tym razem pole oddaję Senece. "O życiu szczęśliwym / De vita beata", to część wspaniałych "Dialogów". Tyle oczywistości w tym, co powstawało na początku I w. n. e.? Wyrwane z szeregu zdania na pewno są ubogimi krewnymi całości. Trudno jednak, abym cytował całe dzieło. W końcu czas nas pogania. Jesteśmy jego niewolnikami. Co innego przyswoić sobie zdecydowane zdanie. Nazywamy je wtedy "mottem". Tych kilka fragmentów za takowe możemy traktować. Jeśli słyszeliśmy o wpływie filozofii Seneki na rozwój chrześcijaństwa, to teraz będziemy mieli okazję to zweryfikować. Śmiem twierdzić, że wiele mądrości, które były tworem przemyśleń wielkiego filozofa mogłyby być potraktowane, jako dzieła chrześcijańskich ideologów.
Mam nadzieję, że nie nudzę tymi okrawkami myśli filozoficznej, gdyż to nie jest ostatnie spotkanie z wychowawcą Nerona.

• Życie szczęśliwe, wszyscy pragniemy, ale nie wszyscy potrafią zdać sobie jasno sprawę, na czym polega szczęście.
• Ocalejemy, jeżeli się tylko odgrodzimy od tłumu.
• ...jedna rzecz wtrąca nas w największe nieszczęście, że się naginamy do opinii ogółu, w tym przekonaniu, że najlepsze jest to, co zostało przyjęte z wielkim uznaniem, że się wzorujemy na przykładach pospólstwa, że, słowem, żyjemy nie według nakazów rozumu, ale według norm naśladownictwa.
• Szukajmy zatem jakiegoś dobra, nie takiego jednak, które mieni sie pięknymi pozorami, ale trwałego i prawdziwego, od strony zaś bardziej ukrytej - tym wspanialszego.
• Ja także mam prawo do myślenia - własnym rozumem!
• ...życie szczęśliwe jest to zycie zgodne z natura człowieka.
• Każde okrucieństwo lęgnie się ze słabości. 
• W dniu, w którym ktoś dozna rozkoszy, dozna również cierpienia.
• ...szczęśliwym można także nazwać człowieka, który z pobudek rozumu ani nie pragnie, ani też się nie leka, bo przecież również kamienie nie doznają leku ni smutku, a tak samo zwierzęta, nikt jednak z tego powodu nie nazwie szczęśliwymi tych istot, którym brak jest rozumnej świadomości szczęścia.
• O nikim (...) nie można powiedzieć, że jest szczęśliwy, kto się znajduje poza granicą prawdy.
• Czymś wspaniałym, wzniosłym, królewskim, niepokonanym i niestrudzonym jest cnota; czymś nikczemnym, niewolniczym, bezsilnym i znikomym jest rokosz, której siedzibą i wylęgarnią są spelunki rozpusty i jadłodajnie.
• Szlachetny umysł nigdy nie jest chwiejny w postanowieniach ani nie staje się godny pogardy dla siebie, ani niczego nie zmienia ze swego najlepszego sposobu życia.
• Żyjemy zgodnie z naturą, jeżeli wszystkie zalety ciała i właściwości zdolne zaspokoić wrodzone potrzeby będziemy zachowywać w doskonałym stanie - starannie, ale bez niepokoju, jako dobra dane na krótko i szybko przemijające (...).
• Niech rozum szuka prawdy za pośrednictwem wrażeń zmysłowych, a czerpiąc z nich pierwiastki poznania - nie ma bowiem w swoich wysiłkach żadnego innego punktu oparcia ani skądinąd nie może czerpać siły lotu do prawdy - niech jednak wchodzi z powrotem w głąb siebie.
• Poszukuję szczęścia człowieka, nie szczęścia żołądka, który u bydląt i dzikich zwierząt ma jeszcze większe rozmiary.
• ...ten rodzaj życia, który ja nazywam przyjemnym, może sie spełnić pod warunkiem, że będzie towarzyszyć mu cnota.
• ...im kto głupszy, tym obficiej doznaje tych waszych rozkoszy, że nawet nieprawość opływa w przyjemność, że wreszcie sama dusza dostarcza nikczemnych, a do tego licznych i różnorodnych rozkoszy?
• Niech tylko przewodzi cnota, a każdy krok będzie bezpieczny!
• Żadne to dobro, które ugina się pod ciężarem własnej wielkości.
• ...stworzeniom, które z woli losu mają rozumną naturę, jakie większe dobro można zaoferować niż rozum?
• Zawsze niech cnota idzie przodem i ona niech niesie chorągiew, wcale mniej nie będziemy mieli przez to rozkoszy, ale staniemy się jej panami oraz władcami.
• Kto bowiem dąży do rzeczy złych zamiast do dobrych, dla tego dojście do celu jest niebezpieczne.
• Dobro najwyższe musi więc być wzniesione na taką wysokość, z której by go żadna siła nie mogła strącić, dokąd nie może mieć dostępu ani ból, ani nadzieja, ani lęk, ani żadna rzecz, która by je mogła naruszyć i uszczuplić.
• Cokolwiek musimy znosić w następstwie istniejącego układu wszechświata, przyjmujmy to wielkim sercem.
• ...jeśli jesteś mężczyzną, patrz z uszanowaniem nawet na upadki tych ludzi, którzy się wysilają na wielkie czyny.
• Tego, co posiadam, nie chcę ani z chciwości pilnować, ani z rozrzutnością rozpraszać.
• Świadczonych dobrodziejstw nie będę oceniał ni według liczby, ni według wagi, ni według innej miary, lecz według oceny przyjmującego.
• Niczego nie uczynię dla rozgłosu, ale wszystko uczynię dla sumienia.
• Kresem mego jedzenia i picia będzie zaspokojenie potrzeb natury, nie zaś napełnienie i wypróżnienie żołądka.
• Nikt nie skazał mądrości na ubóstwo.
• Mędrzec żadnemu denarowi nie pozwoli przestąpić swego progu, o ile wchodzi w sposób niegodziwy, ale tenże sam nie wzgardzi wielkimi bogactwami, darem szczęścia i owocem swej cnoty, ani ich nie odrzuci.
• Błądzi, kto myśli, że świadczenie dobrodziejstw jest rzeczą łatwą.
• Gdzie jest człowiek, tam wszędzie jest sposobność do świadczenia dobrodziejstw. 
• Twierdzę, że bogactwa nie są dobrem, ponieważ gdyby nim były, czyniłyby ludzi dobrymi.