historia i ja: "Krzyżacy"

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą "Krzyżacy". Pokaż wszystkie posty

środa, lipca 15, 2020

Tryptyk grunwaldzki - 02 - brat Zbigniew

Bitwa pod Grunwaldem wrosła w pamięć pokoleń. Ponoć przeciętny Polak wie, co wydarzyło się 15 lipca AD 1410. Muszę uzupełnić tę (nie-)wiedzę: nie zawsze. Budzi się we mnie belfer? Rzadko kiedy na lekcji pytam o pełną datę. Przy Grunwaldzie prawie zawsze. I? I budzą się koszmary. Przeładownie programu nie pozwala na drobiazgowe omówienie przebiegu bitwy. Dobrze, jeśli uczeń słyszy o dwóch mieczach (heroldowie mieli na tunikach Gryfa i cesarskiego Orła -uwaga na obrazy W. Kossaka i M. Byliny), jakie niecierpliwy mistrz Ulrich von Jungingen przysłał i upadku Wielkiej Chorągwi Ziemi Krakowskiej. Często pewnie przychodzi im oglądać fragment ekranizacji "Krzyżaków" wg. A. Forda. Ale, jak wiemy to kilka scenek godnych zapamiętania, a tak to mamy jakąś kopaninę pośród porzuconego rynsztunku, kolejne przewroty w przód (nie piszcie: fikołki) rozpędzonych wierzchowców. Co się działo na wzgórzu, na którym stał poczet królewski już niewiele (są gońcy, z których jeden błaga, aby władca nadciągnął z odsieczą i ratował wojsko w potrzebie). I kropka! A przecież stało się tam coś, co mogło odmienić losy bitwy, kampanii, historii Polski i Litwy. Przesadzam?

J. Matejko "Zbigniew z Oleśnicy" - rysunek, fragment.

wtorek, grudnia 29, 2015

Herbowe opowieści... - odc. 3 - Półkozic

"Szlachcic to był, służący dawnych zamku panów,
Pozostały ostatni z Horeszki dworzanów;
Starzec wysoki, siwy, twarz miał czerstwą, zdrową,
Marszczkami pooraną, posępną, surową.
Dawniej pomiędzy szlachtą z wesołości słynął;
Ale od bitwy, w której dziedzic zamku zginął,
Gerwazy się odmienił i już od lat wielu
Ani był na kiermaszu, ani na weselu;
Odtąd jego dowcipnych żartów nie słyszano
I uśmiechu na jego twarzy nie widziano.
Zawsze nosił Horeszków liberyją dawną,
Kurtę z połami żółtą, galonem oprawną,
Który, dziś żółty, dawniej zapewne był złoty.
Wkoło szyte jedwabiem herbowne klejnoty,
Półkozice, i stąd też cała okolica
«Półkozicem» przezwała starego szlachcica".

Tym razem Adam Mickiewicz! Tak, "Pan Tadeusz" i księga II pt. "Zamek". Pewnie, że Klucznik, Gerwazy! Bo któż by to inszy mógł być? Co na sejmikach swym "Scyzorykiem" popłoch budził pomiędzy wszytkie Soplice, ich krewne i powinowate! "W polu czerwonym głowa ośla srebrna wprost. W klejnocie nad hełmem w koronie pół kozła srebrnego" - czytamy w "Herbach szlachty polskiej" (szczegóły patrz odc. 2 pt. Jastrzębiec). Połkoza, Połukoza, Pułkoza, Ośla Głowa, Żebro - to różne jego nazwania. Autorzy nie są zgodni, co do najstarszego występowania klejnotu? znajduję dwie daty: 1354 i 1398. Fakt pozostaje niezmienny: XIV w.

piątek, lipca 17, 2015

Paleta (V) - Halina Kaźmierczak - królowa Jadwiga...

Kolejne zaskoczenie z Internetu? Chcąc pisać o niezwykłej polskiej monarchini, królu Polski świętej Jadwidze Andegaweńskiej (1384-1399) chciałem cały post wypełnić... fragmentami z "Krzyżaków". Tak, Henryka Sienkiewicza. Dla tych, którzy znajomość z dzielnymi rycerzami z Bogdańca czy Jurandem ze Spychowa ograniczają do filmu A. Forda może być zaskoczeniem, że znajdziemy w książce w i e l e o pierwszej żonie Olgierdowicza, czyli Władysława II Jagiełły (1386-1434): "Szczególniej od kilku lat surowe, pokutnicze życie Jadwigi sprawiło, że obok czci, winnej królowej, oddawano jej cześć niemal religijną. Z ust do ust między panami i ludem chodziły głosy o cudach spełnianych przez królowę. Mówiono, iż dotknięcie jej dłoni leczyło chorych: ludzie pozbawieni władzy w rękach i nogach odzyskiwali ją po włożeniu starych szat królowej. Wiarogodni świadkowie zapewniali, iż słyszeli na własne uszy. jak raz Chrystus przemówił do niej z ołtarza".

Halina Kaźmierczak

Strony