Spotkanie z Pegazem - 200 - Wojciech Młynarski "Ballad o kasjerze"

czwartek, października 05, 2023

Spotkanie z Pegazem - 200 - Wojciech Młynarski "Ballad o kasjerze"

"Ballada o kasjerze Wojciecha Młynarskiego pochodzi sprzed prawie dwudziestu lat. Zaskakujące jest to, że ta mistrzowska literacko, a przede wszystkim nadzwyczaj trafna socjologicznie diagnoza jednej z przywar polskiego społeczeństwa wydaje się dziś wcale nie mniej aktualna" - pisała w opublikowanej w 2014 książce pt. "Polska dla średnio zaawansowanych. Współczesna polskość codzienna" Agata Bisko. [1]

 

Tak, zaglądaliśmy do tej wyjątkowej książki i jest tego ślad w 329 odcinku cyklu "Przeczytań". Z każdego rozdziału, a jest ich osiem (czy jak mówiono w XIX w.: ośm), wybierałem po kilka myśli. Nie mogłem wtedy zacytować Wojciecha Młynarskiego. Teraz, gdy wróciłem do tej samej książki, nadrabiam tę zaległość, bo i wiersz raczej z tych, które nie zapadły w zbiorowej pamięci pokolenia. Ja (rocznik 1963) w każdym bądź razie nie pamiętałem tych strof. Spory fragment w swej książce pani Agata Bisko cytuje. Ja odnajduję całość.

Zatem "Ballada o kasjerze". W całej swej okazałości!

 

Mała poczta w małym mieście 

i na poczcie mała przerwa, 

kasjer szybkę przymknął wreszcie, 

plik banknotów liczyć przerwał, 

rozrzucone dokumenty, 

w szklance po herbacie denko, 

a on czujny, a on spięty, 

obserwuje swe okienko.

 

     Wtem otworzył. W przód się rzuca
      i zaprychał, i zatupał,
      i zakrzyknął co sił w płucach:
      "Kto powiedział: Kasjer dupa?".

 

A na poczcie cicho, pusto, 

drzemią paczki niewysłane, 

pachnie barszczem i kapustą, 

bo garkuchnia jest przez ścianę, 

w głębi jakiś pan łysawy 

adresuje list, a bliżej 

gość wbił w sufit wzrok kaprawy 

i pocztowy znaczek liże.

 

      Jakiś facet paczki wtaszcza,
      brudno, zaduch, muchy, upał,
      nikt nie mówi nic, a zwłaszcza
      nikt nie krzyczy: "Kasjer dupa!".

 

Kasjer krzyczał tak z pół roku, 

po okresie zaś półrocznym, 

z urzędowym błyskiem w oku, 

wezwał go naczelnik poczty, 

i powiada zły okropnie: 

"Co pan się kompromituje?
Nikt się aż do tego stopnia 

panem nie interesuje, 

żeby w takim mieście małym, 

wołać wśród tych much, w upale, 

wołać, choćby dla kawału:
Kasjer prawda i tak dalej".

 

I nasz kasjer krzyczeć przestał,

rozleniwił się, rozziewał.
Lecz gdy w święta jest orkiestra, 

on coś nadal podejrzewa.
Myśli, że ten tamburmajor 

regimentu strażackiego 

swą buławą wywijając, 

też przyczepia się do niego.

Gdy strażacka trwa parada 

i mosiężna trąbi grup - 

kasjerowi się podkłada 

pod rytm marsza: Kassss-jer dupa, kasss-jer dupa

 

Puenta zaś wierszyka mego 

w takich słowach się zawiera, 

że znam cały kraj, co tego 

przypomina mi kasjera.
Mały kraj, co tak uważa 

z pokolenia w pokolenie, 

że ktoś ciągle go obraża, 

że ktoś wciąż go nie docenia

 

     Czasem mu ktoś prawdę kropnie:
     "Kraju mój, źle kombinujesz.
     nikt się aż do tego stopnia
     tobą nie interesuje.
     Skończ te siupy, bo cię wpiszą
     do Guinnessa czy Gallupa".
     A kraj okno – trach! I dyszy
     "Kto powiedział: Kasjer dupa?". [2]

 

Ten wiersz został wykorzystany w rozdziale "Patriotyzm", a sumienniej w podrozdziale: "Martyrologia". Trzeba przyznać, że lektura tej książki może być dla 100 % Polaków ciosem między oczy? Zachęcam. Bardzo To przeszło czterysta stron, aby to i owo przemyśleć, zrozumieć, odrzucić zapleśniałe stereotypy, stać się krok po kroku otwartym na świat, który dookoła nas. Że kogoś osaczy? Że wytrąci z równowagi samozadowolenia? I oto w tym wszystkim chodzi. Dlatego wyjątkowo daję okładkę tej książki, a nie zdjęcie Poety/Autora. 

[1] Bisko A., Polska dla średnio zaawansowanych. Współczesna polskość codzienna, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2014, s. 411

[2] Młynarski W., Od oddechu do oddechu, Prószyński i S-ka, Warszawa 2017, s. 361-363