historia i ja

środa, listopada 26, 2025

...na 170-tą rocznicę śmierci Adama Mickiewicza - 26 XI 1855 r.

26 listopada 1855 r. w Konstantynopolu zmarł Adam Mickiewicz. Wieszcz miał umrzeć w wyniku zarazenia się cholerą. Jakoś trudno mi w to... uwierzyć. Czy sprowadzenie ciała Poety nad Sekwanę nie byłoby jednoznaczne że sprowadzeniem epidemii? To była przecież jedna z tych chorób, których w XIX w. bardzo się obawiano.

Cyprian Kamil Norwid zostawił nam dwa poruszające wiersze, jakie napisał po śmierci A. Mickiewicza. Tym najważniejszym jest "Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie". Chyba mniej znanym jest "Duch Adama i skandal". Po niego sięgam w tym dniu 170-tej rocznicy zgonu autora m. in. "Grażyny".

Oto ten samym, który bez-dumna

W kościoła wnętrzu czerniła się trumna,

Zmartwychwstał w Ś ł o w o...

I "K o c h a ja m y s i ę" wyrzekłszy przy zgonie,

Po zgonie jeszcze w swym ukrywa łonie

H a ń b ę - d o m o w ą!

Więc pokazał się naprzód Magdalenie,

Podobny P A N I , jak swym wzorom cienie

Podobne wiernie...

I na Emaus idącym powiada,

Jak się to pismo niejasne wykłada,

Że Laur - to nie ciernie

Wiersz Autor opatrzył dopiskiem: "Pisałem po powrocie z pogrzebu Adama Mickiewicza, 1856, w Paryżu". Niewielkie w formie i treści pisanie? Nie ma nut żałobnych, ni surm bojowych, ani płaczek? Nie ma. Zamknęła się wielka karta polskiej poezji, polskiej literatury. Norwid trafnie ujał, że tę trumnę jeszcze odekmną powrotnie. Tułaczka Wielkiego Poety zakończył się na Wawelu.

niedziela, listopada 16, 2025

Wędrówki z Jerzykiem - cz. 3 pt. "Zamek krzyżacki w Świeciu"

...to stąd komtur Henryk von Plauen (1370-1429) ruszył pod Malbork, kiedy dotarła doń wieść o pogromie pod wsią Grunwald! Niewiele zostało do XXI wieku z ducha epoki. Jest fragment zamku. Jest wieża.

Trochę historii zapisanej nie zaszkodzi. Warto to i owo wiedzieć o miejscu, które zwiedzamy, poznajemy. W końcu nie chodzi tylko o to, żeby pospacerować wokół szacownych murów. Nie chodzi też, jak mniemam, o tzw. zaliczenie atrakcji historycznej.

Problemem takich miejsc (czytaj: średniowiecznych zamczysk) jest... przestrzeń. Wypełnić je treścią. Eksponatów jak na lekarstwo. A i że pewnie tylko na Wawelu lub innych muzeach. Tu muszą nam starczyć artefakty, które wyszły spod zdolnych dłoni współczesnych nam rzemieślników, płatnerzy itd. One godnie dopełniają klimatu i oddają gotyckiego ducha minionych stuleci.

Tak, można poczuć się jak... Jan Żiżka z płótna mistrza Jana "Bitwa pod Grunwaldem" lub imć Longinus Podbipięta. A, co? Nie wracają literackie opowieści o zdarciu trzech czubów z krzyżackiego hełmu? Nie wierzę.

Muszę uderzyć się w pierś: zawaliłem sprawę! Do 5 października była na zamku wystawa autorstwa Juliusza Sokołowskiego, pt. "Powidoki". Na miejsce ekspozycji wybrano zamkową kaplicę. Mrok. Ciemność. Do tego niezwykła muzyka. I "...obrazy i duchowej treści". Zaczarowało nas. Na tyle skutecznie, że dwukrotnie wchodziliśmy, aby znaleźć się wyczarowanym świecie sztuki! Jak obrazy kół mogą mieć w sobie tak niezwykłą moc? "Trzynaście prezentowanych tworzy symboliczny układ - dwanaście z nich odwołuje się do postaci Apostołów, trzynasta, monumentalna, przywołuje obecność Chrystusa jak duchowe centrum" - czytamy w folderze. Nie wiedziałem, że to taka interpretacja dzieł.

Niezwykła barwa dźwięku i wyobraźni. A wszystko w gotyckiej scenerii! Szkoda, że to już czas miniony. Taka symbioza: historyczność miejsca i siła współczesnej sztuki, to wspaniały mariaż smaku.

Trzeba iść na wieżę. Brzmi jak nakaz? O ile ktoś nie ma lęku wysokości rzecz jasna. Oto kolejna wspinanie się w krzyżackim zamku.

Widok z wieży na Świecie przedni! Niestety i tu znajdziemy ślady po wyznawcach... uczuć wszelakich! Taki turystyczny wandalizm? Nie ukrywam, że zwykłem uwieczniać te ślady. Choć zabrzmi to dziwnie w ustach nauczyciela historii, ale z czasem, to też będą cenne ślady przeszłości.

Dużo? Tylko część. Ciekawe na ile trwałe były lub są to związki. Nie pochwalam mimo wszystko takiego obnoszenia się ze swoimi uczuciami, ale skoro już są, to archwizuję je i piszę o nich.

Ale my ruszamy z Jerzykiem dalej. Gdzie? Ano tam...

czwartek, listopada 13, 2025

Capstrzyk Niepodległościowy - Warszawa 10 XI 2025 r.

Dziękuję Karolowi Obolewiczowi. Nasz niezawodny korespondent warszawski przysłał fotograficzną relację z tego, co podejrzał na ulicach Stolicy 10 listopada tego roku. Jeszcze bez fanfar, krzykliwych przemówców, hord z racami i nacjonalistycznymi hasłami. Spokój, cisza, może chwila zadumy i refleksji? Bardzo cenię sobie współpracę z Karolem (rocznik 1990).

Jestem dumny, że pamięta, odwiedza miejsca ważne. Jest czujnym obserwatorem świata, który jest dookoła. A do tego pisze do mnie i pozwala na udostępnienie cennych zasobów ikonograficznych. Grób Nieznanego Żołnierza, którego setna odsłonięcia rocznica przypadła w tym roku. Niezwykła soczewka patriotyzmu, która skupia na sobie uwagę pokoleń. A w grobie obrońca Lwowa...

Smutne, że tak ważne dla nas święto zostało zawłaszczone przez jedną, agresywną i pozbawioną tolerancji opcję polityczną. Rok w rok słyszmy oszczerstwa, kalumnie, podłe insynuacje i oskarżenia wobec każdego kto odważy się myśleć inaczej.

Tyle razy pisałem: nie wolno manipulować historią! Nie ma zgody na jad, nienawiść, potwarz! Nie wolno wybiórczo traktować historii i ciskać w twarz drugiemu Polakowi, że on niegodny! że on to chwast! że nie jest Polakiem! Moje pokolenie (rocznik 1963) pamięta jak 11 listopada nie istniał przecież jako święto wolnych Polaków. Czy naprawdę trzeba to każdego roku przypominać w te listopadowe dni?

Swoją drogą ciekawe jestem ilu z demonstrujących na ulicach Warszawy umiałaby zidentyfikować Ojców Polskiej Niepodległości? Tak, tych z bilbordów, plakatów. Aż się boję takiej konfrontacji. Bo wiem jakby wypadła...

Obchody 11 listopada 2025 r. - za nami. Ile z tego refleksji i wniosków. Przeszło sto tysięcy na ulicach Warszawy? W Bydgoszczy skromniej. Chcę wierzyć, że minie czas wzajemnej niechęci czy patologicznej wrogości i znowu będzie, to czas wspólnego świętowania. Bo to święto nas WSZYSTKICH!!!

Strony