Błogosławiony Stanisław Papczyński (1631-1701)

czwartek, stycznia 24, 2013

Błogosławiony Stanisław Papczyński (1631-1701)

Bł. S. Papczyński "Pisma..."

Bł. S Papczyński (1631-1701)

Od serdecznego przyjaciela rodziny, księdza Waldka (MiC), otrzymałem latem 2012 r. książkę błogosławionego Stanisława Paczyńskiego "Pisma zebrane". Nie jestem miłośnikiem literatury teologicznej. Jeśli pogrzebać w moim księgozbiorze, to oprócz Biblii, pism papieża Jana Pawła II, jednego zbioru homilii księdza prymasa Józefa Glempa, to właściwie nic więcej się nie znajdzie. 

Waldek sprawił, że pisma założyciela Zgromadzenie Księży Marianów skupiły moją uwagę i zmusiły do lektury, której bez jego wskazania nigdy bym nie poznał. Żyjący w latach 1631-1701 duchowny był mi kompletnie nieznany! Wstyd może przyznać się, ale z pism staropolskich "głosicieli chwały Pana" czytałem jedynie księdza Piotra Skargę oraz bardziej "zbeletryzowane" i "upolityczniono-historyczne", których autorami byli duchowni Jędrzej Kitowicz i bp. Ignacy Krasicki oraz Adam Naruszewicz i Hugon Kołłątaj! Uff... Trochę mi się ta lista wydłużyła... O! jeszcze mam pisma Szymona Starowolskiego!

Bł. S. Papczyński - faksymile rękopisu (1)

Bł. S. Papczyński - faksymile rękopisu (2)

 Liczący 1543 tom, to skarbnica wiedzy! Teologicznej, historycznej, krasomówczej! Pewnie wielu zaskoczyłoby jak wiele z opisanych zasad retoryki, o których pisał w XVII w. błogosławiony myśliciel nic nie straciło ze swej aktualności. Wichry dziejowe przetoczyły się przez Rzeczpospolitą,  a one trwają. Wrzucę tu jeden przykład z dzieła "Zwiastun królowej sztuk", rozdział II pt. "Odpieranie zarzutów, podważanie znanych i przewidywanych kontrargumentów przeciwnika". Prawda, że sam tytuł jest intrygujący? Czytamy w pierwszym zdaniu: "Odpieranie zarzutów jest to część mowy, która uzasadnioną już sprawę osłabia i podaje w wątpliwość, wykazując przy tym, że spraw ma się zupełnie inaczej, niż ją przedstawiono".

Nie pójdę tą drogą. Stop! Chcę tu pozostawić kilka historycznych wypowiedzi Papczyńskiego! Czytający sam oceni na ile jego myśli przystają do obrazu XXI Rzeczypospolite Polskiej, ba! na ile są nieaktualne? A jeśli są? To chyba należało uderzyć się w pierś i powtarzać w pokorze: "MEA CULPA!"

Stanisław Kaczor Batowski "Szarża husarii"

• Co za wspaniała wolność, by nie rzec wprost - samowola. Bo rzeczywiście któż uwierzy, że właściwe polskiej wolności jest to, że gdy Rzeczpospolita uważa się za najbardziej wolną, wtedy popada w największą niewolę?
• Czyż zatem, Polsko, mogę cię nazwać wolną, kiedy jeden człowiek, przemawiając długo i bełkotliwie, może kiedy tylko zechce, wymóc coś na zebranych?
• O Polsko, (...). Wstyd mi tej twojej hańby, jaką ci często gotują i przysparzają twoi wolni [obywatele]. Jakże źle jesteś odbierana przez cudzoziemców z racji niczym niepohamowanej wolności swoich obywateli?
• Moim zdaniem ludzie skłonni do gniewu nie zasługują na to, by ich dopuszczać do towarzystwa ludzi spokojnych i dlatego należałoby właściwie usunąć ich z najbliższego otoczenia. Nigdy bowiem nie przestaną mącić spokoju publicznego, od którego nie ma na świecie bardziej korzystnego, nic przyjemniejszego. Ponieważ sami sieją wokół siebie niepokój, wydaje im się, że i inni robią to samo, a to dlatego, że z jednej strony nie chcą, aby tylko im przypisano obłędną zapalczywość, a z drugiej strony nie chcą pozbawić się radości z cudzego nieszczęścia, które przypomina im własne wady.



J. Matejko "Jan II Kazimierz Waza"

• Złota jest wolność szlachty polskiej, naprawdę złota. Dlatego tak kłuje w oczy niewolników. Mało ją sobie cenić mogą tylko małe umysły, mali ludzie, małe osądy.
• Cóż może być godniejszego, pożyteczniejszego, bardziej pożądanego od poznania samego siebie? Czy może przewyższyć to poznanie któraś spośród sztuk wyzwolonych czy dyscyplin naukowych?
• Na pomniki wiecznej pamięci, (...), zasługują sobie ci, którzy dla ocalenia ojczyzny oddają swe życie; im też słusznie należy się niewiędnący wieniec chwały.
• ...wznieś już teraz, najukochańsza Matko-Polsko, synom, którzy oddali za ciebie życie, nieśmiertelne pomniki nie na polu Marsowym, lecz raczej w swym sercu, bo zasłużyli sobie na to, przelewając za ciebie swą krew.
• Nie może, waszmościowie, odnieść żołnierz większego zwycięstwa niż to, kiedy na zbroczonym krwią polu walki ponosi śmierć za ojczyznę.
• Narodziliśmy się nie dla samych siebie, lecz dla ojczyzny. Nie jest obywatelem państwa ten, kto żyje tylko dla siebie, chociaż z trudem się powiedzieć o kimś, że żyje dla siebie, jeśli nie żyje dla nikogo innego.
• Prawdziwych mężczyzn nam potrzeba, a nie nicponi, nie mętów społecznych. Dajcie ojczyźnie Polaków, nie pachołków, to jest dajcie ludzi silnych, odważnych, zdolnych do wielkich wysiłków, zaprawionych do walki, przygotowanych do brania udziału w naradach. 

Juliusz Kossak "Wierny towarzysz"

Cyceron

Pisma bł. S. Papczyńskiego, to dla mnie też doskonała ściąga z klasyków, ukochanego starożytnego Rzymu. ile tu Seneki, Horacego, Cycerona i innych filozofów! Uczta dla ducha!

• Horacy - Muza nie da umrzeć mężom godnym chwały.
• Seneka - Właściwością wielkiego ducha jest okazywanie pogardy wszystkiemu, co wielkie, i obieranie rzeczy raczej miernych niźli nadmiernych.
• Cyceron - Spośród wszystkich spraw ludzkich (...) nie ma nic wspanialszego, nic znakomitszego, niż dobrze zasłużyć się państwu.

Warto dotrzeć do "Pism zebranych" bł. St. Papczyńskiego. Nawet wypisując te cytaty, wybierając je z morza słów i przemyśleń zachodziłem w głowę: dlaczego jeszcze kolejnego nie zapodać? Blog by tego nie udźwignął, a Czytelnik uszedłby przed natłokiem myśli znalezionych...

Serdeczne Bóg zapłać księże Waldemarze za możliwość obcowania z tak wytrawną, mądrą i poruszająca lekturą.

Na koniec zamknę ten post ostatnim cytatem, które powinno pchać ku czynom i gwiazdom niekoniecznie tylko historyków: "NA BOGA!, JAK WIELKA, JAK WIELKA JEST POTRZEBA HISTORII, BEZ KTÓREJ CAŁY ŚWIAT POZOSTAŁYBY GŁUCHY, ŚLEPY I NIEMY". 

J. Suchodolski "Obrona Częstochowy"