historia i ja: Było to za Kościuszki czasów

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Było to za Kościuszki czasów. Pokaż wszystkie posty

poniedziałek, marca 04, 2019

Było to za Kościuszki czasów... - część III

Śmiem twierdzić, że Szczekociny wyparte zostały z narodowej świadomości. Że klęska? To większość z nas wie. Tak, jak to, że ciężko raniony Bartosz Głowacki zmarł kilka dni później. Przełomowy moment insurekcji. A przy okazji rys do biografii Naczelnika, który wierzył, że przyjdzie mu się raz jeszcze zetrzeć z Moskalem sam na sam. 15 000 żołnierza, 33 armaty miały zagwarantować victoryję? Tylko, że przeciw miał 26 500 Moskali i Prusaków oraz 134 ich ziejących ogniem armat. Szkoda, że do potoczności nie przedarły się heroiczne słowa bohaterów: „Dzieci, krok w tył bez rozkazu, a wyrzeknę się was! Pamiętajcie!” lub „Bracia, brońcie ojczyzny! Śmiało brońcie, zwyciężycie!”. Oto, jak nie dbamy o własne cytaty. Gdyby rzecz szła o Austerlitz czy Waterloo – byłoby inaczej. Jak wiemy, nie zwyciężono. Atak kosynierów nie powiódł się. Nie było drugich Racławic. Jeśli wierzyć Prusakom „…oceniali straty polskie na 1250 poległych, 750 rannych i 500 wziętych do niewoli; podawali też, że zdobyli 17 armat”. Dzień po bitwie Jedlicki zanotował: „Więcej niż tysiąc poległych i rannych dogorywających na pobojowisku, pół tysiąca w pruskiej niewoli, osiem armat straconych, najmężniejsi z jenerałów Wodzicki i Grochowski zabici, Madaliński i Poniński ranieni, plac boku nieprzyjacielowi pozostawiony, armia Kościuszki tylko pospieszną rejteradą ocalona przed zupełnym zniszczeniem […]”. Szukał śmierci na polu bitwy. Nie znalazł. Na szczęście dla niego samego, okaleczonej i rozbitej armii król pruski Fryderyk Wilhelm II nie ruszył z pościgiem za ustępującym wojskiem polskim.

sobota, marca 02, 2019

Było to za Kościuszki czasów... - część II

Żagiew insurekcji rozpalała się. Tego huraganu wolności nikt powstrzymać już nie mógł! „…przysięgamy Panu Bogu Wszechmogącemu w Trójcy Ś Jedynemu, jako Ojczyźnie życiem i majątkiem najgorliwiej służyć będziemy, władzom, Aktem Powstania Narodu ustanowionym, najwierniej posłusznym będziemy i to wszystko, co z nas należeć będzie do mocy obrony niniejszego Aktu Powstania Narodu, gorliwie i poczciwie dopełnić nie omieszkamy, a co nam od władzy którejkolwiek, z niniejszego Aktu będącej, powierzonym zostanie, nie tylko sekretu dochowamy, ale też w całym powstaniu naszym nigdy o partykularnego względu, lecz ogólne dobro kraju mieć będziemy; tak nam Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego” – taką przysięgę składali insurgenci w Wilnie. 24 IV 1794 ogłoszono Akt Powstania Narodu Litewskiego, pod którym podpisało się 2328 osób. Warto by było i do niego zajrzeć. Głównym jego sygnatariuszem był Jakub Jasiński. Tego samego dnia ogłoszono „Uniwersał do województw i powiatów Prowincyi Wielkiego Księstwa Litewskiego i miast wolnych” i tam znajdujemy m. in.: „Słuchaj, Narodzie Litewski, co Ci donosi nie król słaby z słabszego jeszcze tronu, nie swawolna gromada, nic prócz marnego tytułu nie mającego ludu, albo spokojny Związek życzliwych twoich synów, którzy długo na oswobodzenie twoje pracowali wtedy, kiedyś Ty już o nim rozpaczał”. Ciekawe, że w dalszej części tego dokumentu znajdziemy odwołanie się do wydarzeń rewolucji francuskiej. Radykalizm Jasińskiego ujawnia się z pewną konsekwencją. Warto i kiedyś nad tym żywotem pochylić się, bo jeśli o Kościuszce jest coraz bledszy obraz, to co dopiero o Jakubie.

piątek, marca 01, 2019

Było to za Kościuszki czasów... - część I

Dawno i nieprawda. Oburzenie? Wkrótce przypadnie ważna, acz nie okrągła rocznica. A o takich zwykliśmy pamiętać. W końcu nie chodzi o Święto Niepodległości czy zwycięstwo nad bolszewikami. 225-ta wybuchu insurekcji kościuszkowskiej większości nie obchodzi. Temu będzie służył ten cykl, aby nie przeoczyć. Stąd jego publikacja niema z miesięcznym wyprzedzeniem. Nie wierzę, że na jakimś warszawskim placu odbędzie się narodowe śpiewanie. Ile pieśni lub wierszy z tego okresu wydobędziemy z pamięci? Prosta sprawa: nie identyfikujemy się z rokiem 1794. Miałem przed laty przyjemność uczyć potomka samego... Jana Kilińskiego. I to był jedyny przypadek, że ktoś mógł powiedzieć, że przodek był insurgentem owe 225 lat temu. Warto chyba przy tej okazji rozejrzeć się dookoła siebie i sprawdzić, czy w historię naszego miasta nie wpisało się to wydarzenie.

Na tym wszystkich jedne głosy:

„Dosyć ten niewoli.

Mamy Racławickie Kosy,

Kościuszkę, Bóg pozwoli”.

To z „Mazurka Dąbrowskiego”. Zwrotka autorstwa J. Wybickiego, której nie śpiewamy. Kanon kończy się na Baśce, co to której ojciec zapłakany o tarabanach rzecze. Przy okazji traci Kościuszko. Szkoda.

Strony