środa, listopada 14, 2018
Polonia Restituta - XX - Adam Mickiewicz "Litania pielgrzymstwa polskiego"
100-na rocznica odzyskiwania przez Polskę niepodległości na pewno wbiła wielu w szukanie... repertuaru. Bo to jakaś wieczornica. Bo to rocznicowe obchody. A do tego gablota do wypełnienia? Prawda? Prawda! I zaczyna się grzebanie. I zaczyna szukanie. Dziś, to żadna filozofia. Pozostaje albo jakaś zgrabna antologia "na okoliczność" lub internet. Nawet autora nie trzeba szukać. Sam się znajdzie. Ja znajduję Adama Mickiewicza (1798-1855).
Nie mogło na owo 100-lecie zabraknąć takiego Mocarza Słowa. Musiał się tu stawić i świadczyć. I to nie z "Dziadami", czy "Panem Tadeuszem". Adam Mickiewicz jeden z filarów kulturowej Wielkiej Emigracji napisał wiele, ale ja sięgam po strofy wyjątkowe: "Litanię pielgrzymstwa polskiego". Dla mnie na dobre zaistniały, kiedy siedziałem w nie istniejącym kinie "Polonia" wbity w fotel, bo usłyszałem utwór. Tak, usłyszałem. Nie, wysłuchałem recytacji. Bo oto inny syn ziemi wileńskiej Czesław Niemen (1939-2004) wyśpiewał słowa Mickiewicza. Jaki to film? "Polonia Restituta" w reż. B. Poręby. Sceneria cmentarna. Widzimy mogiły i krzyże. Daty powstań. I przejmujący tembr głosu Niemena! Gdybym mógł postawiłbym panu Czesławowi za to wódki kolejek mnogo.
Jeśli nie znamy tej interpretacji, to nic straconego. Włączamy YT i już wszystko wiadomo*. Słyszymy: "Przez rany, łzy i cierpienia wszystkich niewolników...". Zamykamy oczy. I jesteśmy pośród tych, których nie oszczędzono w ponurym okresie niewoli...
Kyrie elejson, Chryste elejson.
Boże Ojcze, któryś wiódł lud Twój z niewoli egipskiej
I wrócił do Ziemi Świętej,
Wróć nas do Ojczyzny naszej.
Synu Zbawicielu, któryś umęczony i ukrzyżowany, zmartwychwstał i królujesz w chwale,
Zbudź z martwych Ojczyznę naszą.
Matko Boska, którą ojcowie nasi nazwali Królową Polski i Litwy,
Zbaw Polskę i Litwę.
Święty Stanisławie, opiekunie Polski,
Módl się za nami.
Święty Kazimierzu, opiekunie Litwy,
Módl się za nami.
Wszyscy święci Opiekunowie Rzeczypospolitej naszej,
Módlcie się za nami.
Od niewoli moskiewskiej, austriackiej i pruskiej,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo trzydziestu tysięcy rycerzy barskich poległych za Wiarę i Wolność,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo dwudziestu tysięcy obywateli Pragi, wyrżniętych za Wiarę i Wolność,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo młodzieńców Litwy, zabitych kijami, zmarłych w kopalniach i na wygnaniu,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo obywateli Oszmiany, wyrżniętych w kościołach Pańskich i w domach,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo żołnierzy zamordowanych w Fischau przez Prusaków,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo żołnierzy zaknutowanych w Kronsztadzie przez Moskali,
Wybaw nas Panie.
Przez krew wszystkich żołnierzy poległych za Wiarę i Wolność,
Wybaw nas Panie.
Przez rany, łzy i cierpienia wszystkich niewolników, wygnańców i pielgrzymów polskich,
Wybaw nas Panie.
O wojnę powszechną za Wolność Ludów,
Prosimy Cię Panie.
O broń i orły narodowe,
Prosimy Cię Panie.
O śmierć szczęśliwą na polu bitwy,
Prosimy Cię Panie.
O grób dla kości naszych w ziemi naszej,
Prosimy Cię Panie.
O niepodległość, całość i wolność Ojczyzny naszej,
Prosimy Cię Panie.
W Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen
Boże Ojcze, któryś wiódł lud Twój z niewoli egipskiej
I wrócił do Ziemi Świętej,
Wróć nas do Ojczyzny naszej.
Synu Zbawicielu, któryś umęczony i ukrzyżowany, zmartwychwstał i królujesz w chwale,
Zbudź z martwych Ojczyznę naszą.
Matko Boska, którą ojcowie nasi nazwali Królową Polski i Litwy,
Zbaw Polskę i Litwę.
Święty Stanisławie, opiekunie Polski,
Módl się za nami.
Święty Kazimierzu, opiekunie Litwy,
Módl się za nami.
Wszyscy święci Opiekunowie Rzeczypospolitej naszej,
Módlcie się za nami.
Od niewoli moskiewskiej, austriackiej i pruskiej,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo trzydziestu tysięcy rycerzy barskich poległych za Wiarę i Wolność,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo dwudziestu tysięcy obywateli Pragi, wyrżniętych za Wiarę i Wolność,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo młodzieńców Litwy, zabitych kijami, zmarłych w kopalniach i na wygnaniu,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo obywateli Oszmiany, wyrżniętych w kościołach Pańskich i w domach,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo żołnierzy zamordowanych w Fischau przez Prusaków,
Wybaw nas Panie.
Przez męczeństwo żołnierzy zaknutowanych w Kronsztadzie przez Moskali,
Wybaw nas Panie.
Przez krew wszystkich żołnierzy poległych za Wiarę i Wolność,
Wybaw nas Panie.
Przez rany, łzy i cierpienia wszystkich niewolników, wygnańców i pielgrzymów polskich,
Wybaw nas Panie.
O wojnę powszechną za Wolność Ludów,
Prosimy Cię Panie.
O broń i orły narodowe,
Prosimy Cię Panie.
O śmierć szczęśliwą na polu bitwy,
Prosimy Cię Panie.
O grób dla kości naszych w ziemi naszej,
Prosimy Cię Panie.
O niepodległość, całość i wolność Ojczyzny naszej,
Prosimy Cię Panie.
W Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen
Słowa pisane w XIX wieku uderzają, jak stalowe krople. Jak bardzo musiał być zniewolony Naród i ukrzywdzony, że oto największy z Poetów błagał Boga o... wojnę powszechną! Już wtedy w I połowie tamtego stulecia zdawał sobie sprawę, że nie będzie wolnej Rzeczypospolitej bez światowego konfliktu! Jakie to smutne.
Uwielbiam, kiedy Cz. Niemen śpiewając niejako wylicza pobożne życzenia pielgrzyma i chwyta za gardło, kiedy padają słowa: "O grób dla kości naszych w ziemi naszej...". A niech tam się i śmieją, że mam teraz ciary na ciele. Nie potrafię nie przeżywać i tej interpretacji, i tych strof. Bez Niemena nie wracałabym do "Litanii...". Jestem tego prawie pewien. Cudowna symbioza dwóch kresowych wielkości.
A, co jest smutne w tym wszystkim? Że nikogo już nie poruszają takie daty, jak 1830, 1846, 1848, 1863, 1905. Są jakieś huczne obchody, jak 1 VIII każdego roku? 11 XI 1918 r, to wszystko na co nas stać? Młodzież nie zna pieśni narodowych. Obnoszą na bluzach, banerach i flagach pompatyczne hasła, usta maja pełne Polski, ale czy czytali "Myśli-mowy-rozkazy" lub "Myśli nowoczesnego Polaka"?...
*https://www.youtube.com/watch?v=TBqkRNLFPdM (data dostępu 31 X 2018)
Ważny tekst. Dziękuję. Jedna tylko uwaga: Niemen nie był synem ziemi wileńskiej a grodzieńskiej, na Białorusi.
OdpowiedzUsuńNiemen ściśle mówiąc był synem ziemi nowogródzkiej, jak Adam Mickiewicz. W dawnym rozumieniu tych terytoriów było to Wielkie Księstwo Litewskie. Czesław Wydrzycki urodził się w wolnej i niepodległej Rzeczypospolitej, a na pewno nie na Białorusi. Proszę mi wierzyć, ale używając określenia współczesnego geograficznie i politycznie robi Pani przykrość tym, dla których Kresy (te wileńskie) stanowią wartość. Proszę nie zapominać, że do 1989 r. w dokumentach Kresowiaków pisano: "urodzony w ZSRR". Do takiej retoryki chyba nie chcielibyśmy wracać.
UsuńNie czytali i nie będą czytać.
OdpowiedzUsuńPrawdziwy, a jednocześnie prosty patriotyzm jest dziś śmiesznym anachronizmem. Teraz dominują krzykliwe upolitycznione hasła - słyszymy je codziennie.
Jedynie jeszcze dom rodzinny ma szansę na wychowanie młodych w duchu patriotycznym, ale jak to zrobić przy takim przebiciu z zewnątrz?
My śpiewaliśmy rodzinnie umiejąc grać na fortepianie, gitarze... ale dziś trudno niektórym w to uwierzyć, że tak można... że nie potrzeba do tego specjalnych wielkich masowych imprez wspólnego śpiewania
Piękny wpis. Wiesz, ja w ogóle uważam, że Mickiewicz był niesamowity. Jego twórczość ma w sobie coś wręcz mistycznego. I to dobrze, że masz ciary, słuchając tego utworu. Ja tez mam ciary z podobnych okazji.
OdpowiedzUsuńMuszę ;oszukać na YT tego wykonania.
Skoro Polska nie jest Ci obojętna, to może dołączysz do pewnej akcji? Akcja jest malutka, chodzi tylko u umieszczenie logo 100. rocznicy niepodległości na swoim blogu. Skromnie, ale zawsze jest to jakieś zaakcentowanie, ze Polska nas obchodzi. Szczegóły na moim blogu. Zajrzyj, jeśli chcesz. Pozdrawiam :))