Myśli wygrzebane (87) - Johann Wolfgang von Goethe

niedziela, kwietnia 29, 2018

Myśli wygrzebane (87) - Johann Wolfgang von Goethe

"Każdego dnia trzeba posłuchać choćby krótkiej piosenki, przeczytać dobry wiersz, obejrzeć piękny obraz, a także, jeżeli to mozliwe, powiedzieć parę rozsądnych słów" - Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832). To z okładki serii, którą ostatnio wykorzystuję w tym cyklu*. Warto z mądrym znaleźć, niż z głupim zgubić... Wtedy znajdziemy taką mądrość: "W obecnych czasach nikt nie powinien milczeć ani ustępować; trzeba mówić i być czynnym, nie żeby zwyciężyć, ale żeby się utrzymać na swoim stanowisku; czy w opinii większości, czy mniejszości, to obojętne".

I znowu te same dylematy? Co wybrać? Obiektywnie i uczciwie. Kiedy jednak już dokonujemy podobnych wyborów łapiemy sie na tym, że piszemy o... sobie. To chyba jedna z prostszych form odzierania siebie z pewnej intymności. Pewnie, że nie można pójść na całość, bo to by było samobójstwo. 

Stefan Lichański, który przygotował wykorzystany tu tomik tak napisał o znaczeniu Goethego: "Jest uniwersalistą w zasadniczym rozumieniu tego słowa. Jest uniwersalistą dlatego, że jego zainteresowania jako artysty i myśliciela obejmują całe universum. [...] Wszystkie myśli, jakim dał w swoich dziełach, nie wyczerpywały bez reszty jego kolosalnej osobowości". Robi się wobec takiej opinii malutcy, marni i podrzędni. I niech tak zostanie.  

• Natura zachowała w sobie tyle swobody, że całą naszą znajomością rzeczy i wiedzą nie jesteśmy w stanie zgłębić jej do końca ani nią owładnąć. 
• Kwiaty są pięknymi słowami i hieroglifami natury, którymi daje nam ona poznać, jak bardzo nas kocha.
• Czas jest także żywiołem.
• Nie uważalibyśmy naszej wiedzy za zbieraniną ułamków, gdybyśmy nie mieli poczucia całości.
• Żyjemy wśród rozpraszających nasza uwagę zjawisk i nie wiemy, jak dojść do pytania o istotę rzeczy. 
• Gdyby wieczność była dla nas obecna w każdej chwili, nie przynosiłoby nam cierpienia przemijanie czasu. 
• Długo zajmowano się krytyką rozumu; co do mnie, pragnąłbym krytyki rozsądku.
• Natura i idea nie dadzą się rozdzielić bez zniszczenia zarówno sztuki, jak i życia. 
• Przedstawienie obrazowe: królestwo poezji; objaśnienie hipotetyczne: królestwo filozofii. 
• Każdy człowiek ma swój własny krąg, w którym może działać w sposób sobie tylko właściwy, a im mniejsze jego królestwo, tym bardziej skupiona jego siła.

Ciekawe ilu z nas polemizuje teraz z Poetą? Dla mnie polemiką jest już wydobywanie tych myśli. I chwilami swarzenie się z nimi. niestety też przyznawanie Autorowi racji.  I dlatego ten cykl żyje. cytowanie dla samego cytowania, to byłoby bez sensu.

• Własna wola czyni człowieka wielkim lub małym.
• Każdy dzień daje nam powody, aby coraz jaśniej pojmować doświadczenie i oczyszczać ducha.
• Kiedy się człowiek zastanawia nad swoim stanem fizycznym albo moralnym, to zwykle stwierdza, że jest chory.
• Od czasu do czasu napada człowieka niecierpliwość i wtedy lubi czuć się nieszczęśliwym.
• Jeżeli młodość jest wadą, to taką, której pozbywamy się bardzo szybko.
• Głupcy i ludzie przyzwoici są unieszkodliwi. Najniebezpieczniejsi są pólmędrkowie i półgłupki. 
• Kto nie umie kochać, musi się uczyć pochlebstwa, inaczej nic nie zwojuje.
• Ludzie, którzy całkiem spodleli, odczuwają jedynie radość z cudzego nieszczęścia.
• Życie wielu ludzi składa się z plotkowania, zarobkowania, intryg na krótką metę.
• W słuchaniu także trzeba się kształcić. 

Romantyzm. Któż nie uległ jego urokowi? Musiałby być Pinokiem lub laską plasteliny. Tu pewna odmienność. I cały czas, co za każdym razem powtarzam, aktualność. Oto siła epoki, przed którą chwilami może się i bronimy, ale bez której bylibyśmy pustką, skorupką, wydmuszką. a ja tak nie chcę! A ja się na to nie godzę!... Przyszły rok będzie (w Niemczech?) rokiem Goethego? Poeta urodził się w 1749 r., 270-ta rocznica, to nie w kij dmuchał.

• Zwierzenie się to natura; przyjmowanie zwierzenia tak,jak zostało przekazane, to kultura.
• Kto chce coś zrobić dla świata, nie powinien się z nim spoufalać.
• Żyjemy naprawdę tylko wtedy, kiedy sie cieszymy ludzką życzliwością.
• Dobrowolna zależność jest najpiękniejszym stanem, a czy byłoby on możliwy bez miłości? 
• Autorytet: trudno człowiekowi istnieć bez niego, a przecież przynosi on też tyleż błędów, co prawdy. 
• Każda idea, która się zjawia na świecie jako ewangelia, jest dla zacofanego, małostkowego tłumu zgorszeniem, a dla niedouczonych mędrków głupstwem. 
• Życie ideą to znaczy traktować niemożliwe, jakby było możliwym.
• Wielkość to zdolność do działania słusznego lub niesłusznego, bez oglądania się na nagrodę i karę.
• Nie wolno dać sie pozbawić swoich praw.
• Ten tylko zasługuje na wolność i życie, kto co dzień musi je zdobywać.

I na koniec raz jeszcze  Stefan Lichański: "Najważniejszym zainteresowaniem dla Goethego jest człowiek, żywy, konkretny, wzięty z dobrodziejstwem inwentarza, ze wszystkimi swoimi ułomnościami i całą swoją słabością [...]". I stąd te trzy dziesiątki cytatów. Chwilami dreszcz przebiega ciało, bo one takie... aktualne? Może któreś przylgną do nas na dobre i pójdą z nami dalej w życie. A jeśli ja będę miał w tym swój udział, to tylko radość, że czas spędzony nad lekturą, a potem klawiatura komputera nie poszedł na marne (jak zresztą wielu uważa). Rok 2019 powinien też być rokiem... Napoleona! Boć to będzie 250-ta rocznica urodzin Napoléona  le Grand. Wielki Goethe napisał:

"LUDZIE NIEZWYKŁEJ MIARY, JAK NAPOLEON, WYKRACZAJĄ POZA SFERĘ MORALNOŚCI. DZIAŁAJĄ JAK ŻYWIOŁY PRZYRODY, JAK OGIEŃ I WODA".

* Goethe J. W., Aforyzmy, tłumacz. i wybór S. Lichański, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1984