Spotkanie z Pegazem (114) Cyprian Kamil Norwid "Konfederatka"

poniedziałek, stycznia 22, 2018

Spotkanie z Pegazem (114) Cyprian Kamil Norwid "Konfederatka"

Nie wiem. Moje niedopatrzenie. W cyklu nie zaistniał NORWID? Dziś rocznica wybuchu styczniowej insurekcji. Rok 1863! To 155 lat. Po raz kolejny chwycono za broń. Jaką kto miał: szablę, pistolet, dubeltówkę! Symbolem tamtego czasu obok żałobnej biżuterii narodowej była konfederatka. Stąd taki wybór.

"Konfederatka" - niech będzie przy nas w ten wyjątkowy dzień. Widzimy ją na obrazach i kartonach Artura Grottgera, płótnach Maksymiliana Gierymskiego czy Józefa Chełmońskiego i wielu innych malarzy. W wolne Polsce stanie się wojskową rogatywką. Zbyt silnie związana z walką o polskość, by Sowieci zdzierżyli ją w LWP. Aż dziw, że zostawili ją jako czapkę polową. 

  Kończy się era starego oręża,

Czas jej ucieka...

Nie człowiek dziś jest kuty dla oręża:

Oręż dla człeka.

Zato i rycerz, nie lada gwałtownik,

Lecz ów, co czeka;

I niekoniecznie atletą - pułkownik,

Prędzej kaleka.

Amarantową włożyłem na skronie

Konfederatkę; 

Bo to jest czapka, którą Piast w koronie,

Miał za podkładkę.

I nie dbam wcale, że już zapomniano,

Skąd ona idzie?

Ani dlaczego spospolitowano

Tę rzecz, o! wstydzie!

A jednak widać, że znam klejnot wielki,

Rzeczypospolitej:

skoro przenoszę, ponad wieniec wszelki,

Z baranka wity!*

Jestem zdania, że twórczość Cypriana Kamila Norwida (1821-1883) jest dla wielu bardzo... niewygodna. Zbyt boleśnie i jednoznacznie pisał o Polsce, Polakach i polskości. Będzie okazja, w maju, aby wrócić i do strof, i do tego, co pisał wielki Poeta. Tym razem ograniczyłem się tylko do jednego wiersza. Nim po raz kolejny oddaję hołd moim przodkom i krewnym, którzy mieli odwagę na Litwie zbrojnie wystąpić przeciw Moskalom, udowadniać kto jest gospodarzem nad Wilią, za Niemnem, nad Naroczą. 

Nie powstrzymuję się, aby po raz kolejny zacytować Marszałka, jednego z pokolenia "pogrobowców powstania styczniowego". Zdania tym ważniejsze, że rok 1863 nie jest już otoczony taką pamięcią, jak na przełomie XIX i XX w., w II Rzeczpospolitej. Inne tragedie zasłoniły obraz tego powstania. Zapomnieć o 22 stycznia 1863 r. nie wolno.

 „ROK 1863 STOI NA PRZEŁOMIE NASZYCH DZIEJÓW; STARA POLSKA UMIERA – NOWA SIĘ RODZI.NA PRZEŁOMIE DZIEJÓW STAJE EPOKOWE ZDARZENIE – POWSTANIE NASZEGO NARODU,WALKA ORĘŻNA, DŁUGO TRWAJĄCA,

DŁUGO ZALEWAJĄCA KRWIĄ I POŻOGĄ ZIEMIĘ NASZĄ.

NA PROGU NOWOCZESNEGO ŻYCIA SPOŁECZNEGO STOJĄ 

WYDARZENIA 1863 R.

WYRASTA MUR OLBRZYMI, DZIELĄCY POKOLENIA OD POKOLEŃ, 

CZYNIĄC NOWE ŻYCIE, ZAMYKAJĄC STARE –

MUR, 

NA KTÓRYM TRYSKAJĄ OGNIEM CYFRY

1, 8, 6, 3”. 

* "Ojczyzna w pieśniach poetów polskich głosy poetów o Polsce zebrał Władysław Bełza" (Lwów 1906)., s. 309-310; pisownia, interpunkcja i składnia za oryginałem