Przeczytania... (184) George Gilder "Wiedza i władza" (Wydawnictwo Zysk i S-ka)

wtorek, stycznia 17, 2017

Przeczytania... (184) George Gilder "Wiedza i władza" (Wydawnictwo Zysk i S-ka)

"Większość ludzi zdaje sobie sprawę z tego, że ich życie gospodarcze jest pełne niespodzianek. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć jutrzejszej wartości posiadanych przez nas domów czy mieszkań ani cen akcji na giełdzie. [...] Wiadomości nieustannie nas zaskakuje. Niemal w ogóle nie umiemy przewidywać przyszłości" - tak zaczyna się kolejna ekonomiczno-gospodarcza książka, jaka zjawia się na tym blogu i w cyklu "Przeczytania...". Trudna to dla humanisty podróż po książce, która dotyka tych zagadnień. Do dziś dostaję wysypki na wspomnienie egzaminu z ekonomii politycznej czy demografii i statystyki historycznej na UMK w Toruniu. Tym bardziej, pchany swoją ignorancją sięgnął po książkę, które autorem jest George Gilder "Wiedza i władza", w tłumaczeniu Jacka Langa (Wydawnictwa Zysk i S-ka). Jest też podtytuł, którzy rzuca światło na sam tytuł: "Informacyjna teoria kapitalizmu i wywołana przez nią rewolucja". O! jest coś rewolucyjnego w książce? Technokracja spotka się gdzieś z historią? Książkę poleca Forum Obywatelskiego Rozwoju.

Ale George Gilder nie jest nie znanym wnikliwym Czytelnikom cyklu "Przeczytania...". Odcinek 32 tegoż, to książka ""Bogactwo i ubóstwo", autorstwa tegoż samego G. G. Po raz kolejny stajemy wobec lektury, która nie jest nadto prosta, łatwa i nieskomplikowana. Czego szukam na tych czterystu kilku stronach? No właśnie tego o czym każdy historyk zdaje sobie sprawę, jak bardzo władza jest wprzęgnięta w zdobytą wiedzę. Nie trzeba kończyć Jagiellonki czy Oxfordu, aby wiedzieć, że światem oprócz pieniądza zawsze rządziła wiedza, rozum. Proszę daleko nie szukać, a sięgnąć po "Farona" B. Prusa. Jak sprytnie kasta kapłanów potrafiła manipulować tłumem. Z czego brała się ich władza? Z wiedzy! Dla mnie książka G. Gildera ma stanowić swoiste wygrzebywanie myśli ekonomicznych, które prędzej czy później pozwolą mi się poruszać w świecie ekonomii i coraz dzikszego kapitalizmu.

• Stała cecha ludzkiej natury powoduje, że człowiek z pasją poszukuje systemu w doświadczeniu, zastępując zaskoczenie porządkiem.
• Eliminacja niespodzianek w pewnych dziedzinach to warunek kreatywności w innych. Świat kurczy się do tajemnicy pogody i fal.
• Cudy niedopuszczalne w deterministycznej fizyce nie tylko są czymś normalnym w ekonomii, lecz stanowią najważniejsze wydarzenie gospodarcze.  
• niedawny kryzys finansowy był przypuszczalnie pierwszym w  historii, który spowodowali ekonomiści. 
• Im więcej wolności w gospodarce, tym bardziej uwidoczni się to cechujce ludzi zróżnicowanie.
• Wojna między centryfugą wiedzy a dośrodkową siłą władzy pozostaje zasadniczym konfliktem we wszystkich gospodarkach. 
• Podziwiamy fizykę, ponieważ w porównaniu z biologią jest stosunkowo kompletna. 
• Wszelka informacja jest zaskoczeniem; tylko zaskoczenie może uchodzić za informację.
• Z punktu widzenia celów ekonomii najważniejszym wglądem teorii informacji jest ten, że informację mierzy się stopniem jej nieoczekiwalności.
• Przedsiębiorca jest twórcą i zarządcą koncepcji biznesowej, którą chciałby urzeczywistnić w czasie i przestrzeni. 
• Przedsiębiorca rozważający własny wynalazek i możliwości osiągnięcia sukcesu musi szacować możliwą rentowność przedsięwzięcia.
• Stopy procentowe zbliżone do zera powodują hipertrofię finansów, gdyż uprzywilejowani kredytobiorcy reinwestują fundusze rządowe w rządowe papiery dłużne.
• nowy produkt bądź firma przedsiębiorcy wywołują zaskoczenie w gospodarce, a jego korzyści też są zaskakujące - to zaburza równowagę istniejącego porządku. 
• Podstawowym czynnikiem napędzającym postęp gospodarczy jest przedsiębiorca, który samodzielnie -  bez sugestii władz, konsultacji z ekspertami, a nawet bez określonego rynku - tworzy nowe towary, usługi, plany działalności biznesowej i przedsięwzięcia.
• Przedsiębiorczość polega na tworzeniu nowych towarów i usług.
• Kreatywność zawsze zaskakuje.
• ...zamożność bierze się z rozszerzania zakresu informacji i uczenia się, powiększania zysków i kreatywności, które potęgują ludzkie cechy w tych, którzy dzięki niej zyskują, gdy ona ich wzbogaca.
• Triumf wolności niesie z sobą jednak poważny koszt.
• Dzisiaj jeden telewizor z dużym ekranem zawiera biliony tranzystorów, więcej niż wszystkie telewizory świata kilkadziesiąt lat temu.
• W szczytowym okresie rewolucji przemysłowej towary i usługi będą cyfrowo zwirtualizowane i wyspecjalizowane, aby je dostosować do każdego indywidualnego użytkownika.

Trudno, abym, jako zupełny laik, mierzył się z materią ekonomiczną. Tych -naście stwierdzeń mają mi być pomocne, a by się w niej nie poruszać, jak słoń w składzie porcelany. Nie powiem, że płynąłem po treści, jak po jakimś uśpionym akwenie! Bo tak - nie było. Dla mego humanistycznego umysłu ogarnianie  tych dziwnych zwrotów, wiara w potęgę fizyki - to był trud! Ale proszę zauważyć: starałem się mu podołać. Nie uciekałem przed nim. Nie kapitulowałem. Czego i każdemu mniej wprawionemu w ekonomiczno-gospodarcze tematy Czytelnikowi życzę. To nic, że będziecie po kilka razy rozgryzać różne argumenty i przykłady.

• Rynki powiększają się tak, że stają się uniwersalne.
• Podaż tworzy własny popyt poprzez upowszechnienie towarów i usług wzdłuż krzywych uczenia się, entropii i wyobraźni.
• ...opodatkuj coś, a dostaniesz tego mniej. Gdy opodatkujesz światło, wkracza ciemność. 
• Kreatywna działalność biznesowa i inwestycje dokonywane na podstawie odpowiednich informacji napędzają gospodarkę i giełdę. 
• Gotowość do oszczędzania świadczy o tym, że konsumenci od obecnych towarów i usług wolą to, aby produkty dostarczono im w przyszłości.
• Przedsiębiorca jest zbawcą systemu, ponieważ dokonuje kapitalizacji samego siebie.
• Aby tworzyć zamożność, trzeba zapewnić fuzję wiedzy i władzy.
• Zysk osiągany dzięki przedsiębiorczości, zysk entropowy, nie jest po prostu przekształceniem nakładu w produkt; to powodująca zaskoczenie wyższość produktu nad złudzeniem.
• Prawnicy wykorzystują prawo, aby zyskała na tym izba adwokacka. 
• Entropia ma twarz Janusa.
• Dobro wyłączalne to rzecz, którą tylko jedna osoba może wziąć w posiadanie w danym czasie.
• Dziwnym świadectwem naszego życia akademickiego jest jednak to, że naukowcy uważają również za konieczne odmawianie kreatywności ludziom.
• Na potrzeby ekonomii jednak mniejsze znaczenie ma to, kto czy co zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii bytów, niż ludzka zdolność osądu i kreatywność na niższym poziomie. 
• System logiczny nigdy nie mógłby podporządkować sobie wolnego umysłu, który go zapoczątkował.
• W każdym przypadku środowisko materialne jest rzeczywistością determinującą.
• Nowa biologia i informatyka wykazują, że informacja zawarta w genomie to oprogramowanie, które jest niezależne od wszelkiego konkretnego nośnika, czyli substratu. 
• Działalność gospodarcza nie jest iteratywna ani ergodyczna; nieustannie się zmienia.
• Z przeszłością łączą nas nasze wspomnienia, a z przyszłością - dokonywane przez nas wybory.
• Gdy prawo staje się wysokoprocentowe, przypływ informacji staje, a wiedza zanika.
• Kryzysy finansowe nie są wynikiem podłych machinacji w stopniu większym niż huragany.
• Wybuchy paniki finansowej są [...] w pewnej mierze nieuchronne.

Nie wiem nawet czy George Gilder pisze przystępnym językiem, czy to tylko zasługa kunsztu polskiego tłumacza. Do teraz nie wiedziałem o istnieniu wielu tu odnalezionych terminów, jak np. entropia Shannona, hipertrofia finansów, zysk entropowy, keynesowski model gospodarki, zasada Kaleckiego, prawo Parkinsona, ogniwa fotowoltaiczne. Mój  humanistyczny umysł przyswoił sobie i będzie wracał do takich stwierdzeń: "Stopy procentowe mają ogromne znaczenie w analizie ekonomicznej zgodnej z zasadami  teorii informacji, gdyż są wskaźnikiem faktycznych warunków gospodarczych. Jeżeli rząd zacznie manipulować stopami, będą wysyłały błędne sygnały, powodując dezorientację, która szkodzi przedsiębiorczości".

• W przeciwieństwie do wody, która staje się przezroczysta, gdy przybiera płynną postać, instrumenty finansowe są coraz mniej przejrzyste,gdy zbliżają się do płynności pieniądza. 
• Banki na ogół cechują się skąpstwem.
• Charakterystyczną cechą pieniędzy i depozytów jest brak zaskoczeń.
• Gdy pieniądze i bankowość cechują się ekspozycją na świat, władze zawsze się rzucą zakryć własną nagość.
• Pieniądze są wyrazem świadczonych produktywnych usług, ale z definicji różnią się od usług, które są źródłem ich wartości.
• Przez stulecia historii pieniądza lekiem na niestabilność pieniądza zawsze było złoto.
• Banki z konieczności są spółkami powierniczymi, a gdy podkopują zaufanie społeczeństwa przez schadzki z kolesiami z rządu, zagrożona zostaje najważniejsza rola banków.
• Oparty na złocie miernik pieniądza może w ekonomii odegrać taką rolę, jaką w dziedzinie prawa powinna odgrywać konstytucja.
• Kapitaliści są właścicielami, którzy z natury rozumieją, co posiadają.
• Kapitalizm nie zależy od wolności wyboru, lecz od swobodnego przepływu informacji w całym niskoprocentowym nośniku. 
• W ekonomii zasadniczą sprawą nie jest zgranie bodźców z jakimś rzekomym dobrem publicznym, lecz zgranie wiedzy z władzą.
• Sieć przepisów zachęca do korupcji i podkopywała uczciwość w bankach.
• Inną nazwą niemych pieniędzy i regulacji jest popyt.
• ...wysokoentropowy popyt na szczególne technologie zniekształca i zubaża całą informacyjną tkaninę systemu.  
• Kapitaliści inwestujący w nowe przedsiębiorstwa są najcenniejszymi finansistami amerykańskim, ponieważ finansują najbardziej kreatywne eksperymenty w przedsiębiorczości.
• Nie jestem tak cyniczny, aby myśleć, że moi kapitalistyczni herosi przeznaczyliby 31 milionów dolarów na ratowanie swoich chorobliwie zielonych portfeli, gdyby nie sądzili, że w tym procesie czynią wiele dobra.
• Kiedy rozwiązujecie problemy, na  końcu napędzacie własne porażki, głodząc swoje mocne strony i osiągając kosztowną miernotę.
• Gigantyczne banki z Wall Street, posłuszni tancerze federalnego grajka, nie były daleko za organizacjami sponsorowanymi przez rząd, jeśli chodzi o rządowe łaski. 
• Amerykańscy przedsiębiorcy żyją w świecie, w którym żyją również cztery miliardy ludzi ubogich.
• Dlaczego amerykańskie psy i koty mają jeść lepiej niż przeciętny mieszkaniec tej niesprawiedliwej planety?
• Wszyscy wiemy, że życie nie jest sprawiedliwe, ale wielu ludzi sądzi, iż te ogromne różnice to pogwałcenie wszelkich norm proporcji i przyzwoitości.

Pewnie, że wiele z cytowanych tu (przeszło 60-ściu) myśli, to dla nas oczywistości. Odpowiedzmy sobie uczciwie, czy nie znajdujemy tu i takich, które nas... przerażają. Mogę tylko żałować, że tak mało wyłowiłem ich. Książka G. Gildera nie jest ekonomiczno-gospodarczą spekulacją. Znajdujemy tu bardzo wnikliwe analizy kryzysu 2008 r., tego co w Stanach Zjednoczonych dokonywał rząd Baracka Obamy, wiele cytatów wybitnych ekonomistów. Tych ostatnich nie cytuję, bo to zbyt obszerne wypowiedzi i jest ich trochę [polecam obszerny cytat z wypowiedzi Andy Kesslera, jaka ukazała się w "Wall Street Journal" z 3 I 2012 - pouczająca lekcja]. Ufam, że i bez tego "Wiedza i władza" powinna przykuć uwagę nie tylko ekonomistów i polityków. Można by było sprawę sprowadzić do jednego zdania: chcesz zrozumieć pewne mechanizmy, to czytaj G. Gildera!
Chciałbym wierzyć, że po książkę, którą dla nas napisał George Gilder sięgają politycy. Warto byłoby podsunąć im takie motto do działania, przemyślenia i przerobienia: "W kapitalizmie władza nie może być bezumysłowa. Jeżeli nie jest powiązana z wiedzą, zwykła potęga gospodarcza lub pieniądze są jałowe". Byłoby bez wątpienia z korzyścią dla nas wszystkich.

Warto chyba na koniec przyswoić sobie naukę wielkiego Thomasa Jeffersona: "Gdy ktoś otrzymuje ode mnie pomysł, otrzymuje pewną naukę, nie umniejszając mojej wiedzy, podobnie jak ktoś odpalający pochodnię od mojej nie pozbawia mnie światła. [...] Pomysłów nie można zamknąć ani przywłaszczyć sobie tak, aby nie miał ich nikt inny". I starać się żyć w zgodzie z nią?