Droga bez powrotu Roberta F. Scotta (29 III 1912 r.)

piątek, marca 28, 2014

Droga bez powrotu Roberta F. Scotta (29 III 1912 r.)

"Przyczyn naszego nieszczęścia potrzeba szukać nie w złej organizacji wyprawy, lecz w tych nieustannych niepowodzeniach, jakie spotykały nas na każdym kroku. Przede wszystkim strata koni w marcu 1911 roku, znacznie opóźniła nasz odjazd, a co najważniejsze zmusiła nas znacznie zmniejszyć zapasy, jakie zamierzaliśmy wziąć ze sobą w drogę do bieguna" - pisał kapitan Robert Falcon Scott (1868 - 1912). A jednak mylił się. Ten błąd nazywał się "kuce". Jego przeciwnik Roald Amundsen (1872-1928) wziął psy. Pierw stanowiły zaprzęg, a później (w miarę pokonywanych mroźnych kilometrów) również strawę dla Norwegów. Ktoś zauważył, że Anglicy, którzy kochali się w psach nigdy nie sprowadziliby się do roli psożerców? No to koniki nie dość, że były gorszego sortu, to jak sam zauważył Scott padały!... Czy nie mamy tu do czynienia z butą i cynizmem synów Albionu?...

"...zła pogoda, która ciągle prześladowała nas, a przeważnie straszna śnieżyca, która spotkała nas na 83 stopniu szerokości południowej i zatrzymała w drodze, wreszcie sypki śnieg, wszystko to przeszkadzało posuwać się bardziej pospiesznym krokiem" - kiedy czytam podobne wyrzuty, to mam odnieść wrażenie, że Norwegom było łatwiej? Ich nie spotykały zawieje i zamiecie, mróz nie hamował stawianych kroków? To żale do pogody chyba są nie na miejscu. Kapitan Scott w końcu był wśród wiecznej zmarzliny, a nie w okolicach. "Zwalczaliśmy - pisał dalej - wszystkie trudy i przeciwności i bez wątpienia zwycięstwo byłoby po naszej stronie, gdyby nasze zapasy żywności nie malały z każdym dniem". To nie jest zła organizacja wyprawy? Jak to nazwać? Jak ktoś obliczył racje żywności? A może ktoś wyprawę polarną pomylił z piknikiem w trawiastej Anglii?

Robert Scott na Przylądku Evansa - wrzesień 1911 r.

Ze Scottem na Biegun wyruszyli:  Henry Bowers,  Edgar Evans, Lawrence Oates oraz Edward Wilson: "...powrócilibyśmy w dobrym stanie, gdyby nie fatalny wypadek, z jednym  z naszych towarzyszy, Evansem, którego uważaliśmy za najbardziej wytrzymałego". Edgar Evans pośliznął sie na lodowcu, niefortunnie "...upadł, dostając wstrząśnienia mózgu. Umarł on, prawda, zupełnie naturalna śmiercią, lecz zadał naszemu gronu straszny cios". 

R. Scott i jego towarzysze na Biegunie Południowym

 Znowu następuje oskarżenie groźnej pogody! "...pomimo wszystkich tych strasznych warunków, zwyciężylibyśmy gdyby nie ciężka choroba Oastesa, gdyby jakimś dziwnym, niezrozumiałym zbiegiem okoliczności i w naszych składach nie zabrakło opału i gdyby wreszcie, nie  groźna burza, która powaliła nas w 11 milach od tego schroniska, gdzie znajdowały się zapasy w dostatecznej ilości dla naszego ocalenia".

Jeżeli ktoś myśli, że tylko w kiczowatych filmach umierający bohater nadmiernie się egzaltuje, wypowiada hymny pochwalne o Ojczyźnie, to jest w błędzie. Żebyśmy się źle nie zrozumieli, broń Boże nie ironizuję wobec okrucieństwa śmierci tak dzielnych ludzi. Ale proszę zwrócić uwagę: Scott jest na krawędzi życia i śmierci, ale jego imperialny umysł dyktuje takie frazy: "Zeznając, że umieram, wcale nie żałuję, iż puściłem się w tę podróż, ona bowiem pokazała mi, ile Anglik potrafi przenieść trudów i niepowodzeń, jak pomagać jeden drugiemu w chwili niedoli, jak śmiało spotyka przybliżającą śmierć". 

R. Amundsen

R. F. Scott

Śmierć była bezlitosna. Można podziwiać, że Scott miał tyle siły, determinacji i jednak odwagi, aby kreślić słowo za słowem: "Gdybym żył dłużej, to opowiedziałbym o tych strasznych cierpieniach, o tej wytrzymałości i męstwie mych towarzyszy podróży, opowiedziałbym tak, iż bez wątpienia poruszyłoby się śnieżne serce pustyni. Ocalenie było niedaleko, skostniałe ciała dopowiedzą wam resztę o nas (...)". Nie zapomniał o bliskich, ba! wezwał Anglię do czynu opiekuńczego nad wdowami i sierotami: "... tak wieli i bogaty naród, jak nasz, powinien w należytym stopniu zabezpieczyć los tych naszych bliskich, którym nas zabraknie, a którzy potrzebowali naszej pomocy. 29-go marca 1912 roku Robert Scott".

...tu zastała ich mroźna śmierć.

Cisza i mrok spowiły ostatnie chwile odważnych Anglików. 

PS: Fragmenty z dziennika R. F. Scotta zaczerpnąłem z przedwojennej publikacji prof. dr St. Nowakowskiego "Kapitan Scott. Dzieje wyprawy do bieguna południowego", wydanej z serii Biblioteczki historyczno-geograficznej nr 19.