Dymitriaszka... - czyli kilka myśli po lekturze "Samozwańca" tom I Jacka Komudy

czwartek, lutego 20, 2014

Dymitriaszka... - czyli kilka myśli po lekturze "Samozwańca" tom I Jacka Komudy

Dymitr Samozwaniec

...suplement?

Przeczytałem.

Przebrnąłem.

Chciałem napisać wiele dobrego o zwieńczających całość "Przypisach". Rzadkość to ogromna w dzisiejszych czasach. Bywało w dawniejszych wydawaniach literatury polskiej takie "dodatki", jak "Posłowie" czy "errata". Nie ukrywam, że ta część książki mogłaby stanowić bardziej cenną stronę całego tomu I "Samozwańca". W końcu pan Jacek Komuda wykazuję się tutaj rewelacyjną znajomością rzeczy. Bo i jak dowiadujemy się jest doskonale  obyty z rynsztunkiem, końmi i historią sadzenia kartofli (ziemniaków) w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Ma Autor rację, że niechlujstwo historyczne, ba! ignorancja wielu niby-twórców lub niby-ekspertów jest zatrważająca. Mnie życie nauczyło jednego: nic nie jest oczywiste. To tylko dla znających się na rzeczy jest jednak różnica między hetmanem koronnym, a litewskim. Może uniknęlibyśmy gaf typu "polski hetman Janusz Radziwiłł". Sam, jako półkrwi historyczny Litwin obruszam się, kiedy widzę machanie ręką przy podobnych nieścisłościach itd, itp.

Po przeczytaniu "Przypisów" doszedłem do przekonania, że pan Komuda powinien napisać "Alfabet szlachecki" lub jakiś poradnik "Sarmackie ścieżki"? Nie znam twórczości Autora, może już coś podobnego napisał. Na półce syna tyle tytułów!... Sami starzy, historyczni znajomi - o! diabeł Stadnicki i jakiś Bohun? Reszty nie wymienię, bo nie będę lokował produktu. W końcu "Fabryka Słów" mnie nie utrzymuje.

J.K.M. Zygmunt III Waza na tle zdobytego Smoleńska (mal. T. Dolabella)

H. Sienkiewicz

Jest jednak zgrzyt. Popatrzyłem na zdjęcie Autora przy szabli... Raz, że znać człek nabytych umiejętności, a w leciach młódszy o dekadę - mokra plama ze mnie. Cóż odróżniłbym perszerona od araba, ale pewnie na tym moja znajomość ras końskich się kończy. A, że lubię koński wdzięk, to zapraszam na mego Facebooka.   Wprawdzie przodek mój u boku JKM Stefana Batorego bił się pod Połockiem i zdobył  swój "dziadowski herb", co później następca JKM Zygmunt III Waza potwierdził go, ale... No nie chciałbym stawać na ubitej ziemi. Co za zgrzyt?
Jakiej trzeba pychy (dumy? zadufania? wiary w siły swoje i maleńkość adwersarza?), żeby na s. 466 owych cennych przypisów napisać: "Aby zaś Czytelnik nie pomyślał, że historia ta pochodzi z arcycnotliwej pisaniny niejakiego Sienkiewicza albo innej Marii Konopnickiej (...)". Brzmi... szelmowsko? Oczko puszczone pod publikę? "A to dogrzałem Sienkiewiczu!" - i można zacierać ręce? Na Boga! jakiego trzeba teraz obskurnego języka się  imać, żeby nie być "arcycnotliwym"?! Rozumiem, że jak nasza młódź, co drugie słowo nie rzuci k...mi, ch...mi, p...mi, to dialog niepełny i przez rówieśników niepojęty? A tu na stronach skrzy się od "staropolszczyzny". Na otwartej bez zastanawiania się i wertowania s. 240 znajdujemy taką "pyskówkę" (cytuję za oryginałem): "A chuj jemu w żopu w miesto ukropu!", "Poszoł w pizdu, Lach durak!", "Jajca by w kokoł zwonili...". Czy na tym ma polegać nasza znajomości kultury sarmackiej? Rozumiem, że bohaterowie "Trylogii" zbyt rozmodleni i płaczliwi, ale... Nie tak uczyli mnie epoki Mistrzowie tej miary, co J. Tazbir i J. Maciszewski, J. Staszewski i Z. Wójcik. Napisanie o Sienkiewiczu "pisaniny niejakiego"? Dość prymitywne, jak na kogoś kto ma ambicje literackie. Ciśnienie mi się podnosi? Tym bardziej, że czy się to komu podoba czy nie - bije z powieści "Samozwaniec" tom I takim Sienkiewiczem, że płatki opadają z mego rodowego klejnotu... Chyba, że ja już mam tak zdegenerowane półkule, że wietrzę za każdym rogiem diabła... Ależ nawet zakończenie przypomina sławetne "Bar wzięty!". Wiele jest "kalek". Jeśli ktoś szydzi z Sienkiewicza - wolno mu! - to na świętych patronów i męczenników niech nie bierze jego dialogów przez swoje sito i nie umieszcza u siebie. Pisałem o tym w pierwszym "Dymitriaszce...".
Nie wiem czy sięgnę po kolejne tomy. Życzę panu Komudzie (jeśli dobrze widzę na reprodukowanym autografie - herbu "Kościesza"?), aby Jego powieści osiągnęły takie sukcesy, jak dla pokolenia z przełomu XIX i XX w. była twórczość H. Sienkiewicza. A jeśli dożyję sędziwej starości imć Onufrego herbu Wczele Zagłoby i ujrzę, jak Autor otrzymuje literacką Nagrodę Nobla, to ochotnie wzniosę toast "detronizacja Sienkiewicza! vivat nowy Król - Jacek I Komuda!".