Przeczytania... (320) Jonasz Kofta "Jej portret" (Prószyński i S-ka)

piątek, października 18, 2019

Przeczytania... (320) Jonasz Kofta "Jej portret" (Prószyński i S-ka)

Jonasz Kofta (1942-1988) tylko raz jeden zjawił się na kartach tego blogu: w odcinku 3 cyklu "Spotkanie z Pegazem". Nie dość na tym, to przecież tę twórczość na uczczenie moich 50-tych urodzin. Tak, tekst ukazał się 29 maja 2013 r. I potem ani nigdy? Sam się sobie dziwię. Nie rozumiem. Przepraszam.

Po co to kajanie się? Bo wiele we mnie z mistrza Jonasza. Wtedy, pięć late temu, napisałem m. in.: "Zanim uświadomiłem sobie, jak wiele zasłyszanych piosenek, to Jego dzieła, istne perły - prędzej stał mi się bliższy, jako satyryk! Jego dialogi ze Stefanem Friedmannem, to była dopiero uczta dla słuchu! «Dialogi na cztery nogi» i niezrównani «Fachowcy», co to «czy słońce czy śnieżek czy słota!» snuli swoje opowieści. «Docent» w jego wykonaniu był po prostu obrazem polskiej (peerelowskiej) inteligencji! Na przeciwwagę miał swojego niezrównanego i doświadczonego «Majstra»! Dziś wiele współczesnych kabaretów (w większości pospolitych wygłupiaczy!) mogłaby się od Nich wiele nauczyć"*. Cytowanie siebie jest dziwne?

Leży przede mną blisko trzysta pięćdziesiąt stron piękna. Cudownej poezji, która pod różną postacią jest ze mną. "Jej portret", to tytuł tomu jaki wydał w tym roku Prószyński i S-ka. To nie pierwszy raz to cenne Wydawnictwo daje nam do rąk dzieła geniuszu poetyckiego, jakim był Jonasz Kofta. Gdybym miał stawiać na jednym szczeblu twórczości wspaniałości słowa, to powstała by triada: Osiecka - Młynarski - Kofta.

Nie da się tych strof czytać bez emocji. Czytelnik w moi wieku (rocznik '63 XX w.) przyzna, że znajduje tu siebie, swe uniesienia, swoje klęski, swe rozczarowania, odejścia i powroty. Co zatem mogę zrobić? Wybrać kilka(-naście?) wersetów. Tak wydrzeć je i rzucić na samotność cytowania. Przepraszam Autora za takie okaleczenie. Bo kaleczę tę poezję. Trzeba ją cytować w 100 %! Trzeba ją poznać od pierwszej do ostatniej literki. Postawiłem znak zapytania w ostatnim postawionym tu nawiasie. Bo ja naprawdę nie wiem ile wyłowie czaru z "Jej portretu". Zostanie niedosyt? Musi. Ciekawe, jaki zostanę ja tu ukazany?

Gdy spadają jak liście
Kartki dat z kalendarzy
Kiedy szaro i mgliście
Trzeba marzyć
W chłodnej pustej godzinie
Na swój los się odważyć
Nim Twe szczęście Cię minie
Trzeba marzyć

Naprawdę jaka jesteś nie wie nikt
To prawda nie potrzebna wcale mi
Gdy nie po drodze będzie razem iść
Uniosę Twój zapach snu
Rysunek ust, barwę słów
Niedokończony, jasny portret Twój

Tych piegów było 

Trzydzieści
A może trzydzieści dwa
W tym czasie 

Się mieści
Blondynka, plaża i ja

Kochać znaczy żyć
oglądać z tobą świat
Wszystko albo nic
o taką stawkę gram
Kochać znaczy żyć
i pobiec razem przez deszcz
tam, gdzie chcesz
gdzie tylko chcesz

Pytasz mnie o to, jak żyłem
Póki cię nie spotkałem
Sam nie wiem, jaki byłem
Myślałem, kochałem, spałem
Taki sam byłem i inny
Nie jesteśmy na szczęście niezmienni
Mam jeszcze przed tobą, miła
Kilka niewielkich tajemnic

*     *     *

Taką cię wymyśliłem
Wśród tylu słów bezimienną
Kiedy ciszy motywem
Niebo szarzało nade mną
Kiedy za dużo chciałem
W swoim łagodnym obłędzie
Wtedy nie przewidziałem,
Że będziesz
Los dobrze się ze mną obszedł
Przy tobie wszystkiemu sprostam
Tylko o jedno cię proszę –
POZOSTAŃ!

Tą ulicą doszedłem aż do baru
Było pusto poza jedną ładną parą
On coś mówił głupawego
Niewidzialny siadłem obok
Ona tak wpatrzona w niego
Że już być przestała sobą
I poczułem żal do losu
Że jest miłość, ta prawdziwa
Żal niemądry, że w ten sposób
Nigdy na mnie nie patrzyłaś
By im nie przeszkadzać, cicho
Zamykałem baru drzwi
To był fatalny dzień
Nie chcę więcej takich dni
To był fatalny dzień

Tą kobietą byłaś ty 

Wypij do dna
Gorzkie wino samotnych
Wypij
Niech czarny blask
Zamigoce we szkle
W świecie ze ścian
Tylko siebie usłyszysz
W ciszy
Gorzkie wino samotnych
Wypij do dna

Chciałbym umieć
Być jak wiatr
I rozumieć cały świat
Obok drogi
Słuchać długo
Co mi powie
Szelest traw
Nad płynącą wolno strugą
Swoich dni obmyślić plan

Kochajcie starszych panów
To dobry sposób
Żeby się poczuć damą
Uśmiechem losu 

*     *     * 

Nie oślepiaj! – Przymruż oczy na chwilę
Nie oślepiaj! – Bo drogę pomylę
Nie oślepiaj! – Bo mi wszystko przesłaniasz
Nie oślepiaj! – Włącz światła mijania
Nie oślepiaj! – Promienna, urocza
Nie po oczach, kochanie, nie po oczach

Kiedy serce śpi, miłość zbudzi je
Znów tęsknota, lęk, gorycz, radość
W nie, wejdzie w nie
Kiedy serce śpi, daj odpocząć mu
Przecież czeka je nowy ból
Na czas jakiś wejdź w codzienności tło
Mniejsze dobro w niej, mniejsze zło
Pośród zwykłych spraw niech mijają dni
A ty żyj!
Kiedy serce śpi, daj odpocząć mu
Przecież czeka je nowy ból  

Wiem to, czuję

Życie mnie nie mija

Obok ciebie

Ważna każda chwila

Żyję znów

Gdy jesteś tu

W obłoku snu

Piękny świat

znów mam sens

Naprawdę jest

to takie proste

Przeliczę piasek w dłoniach twych
A z niego wielość dni wywróżę
Może cierpliwa jestem zbyt
Chcę, by to trwało jak najdłużej
Zagarnij piasku jak najwięcej
Ile się da na jeden raz
Może za małe mamy ręce
Żeby zagarnąć nimi czas

Wróć, gdziekolwiek jesteś
Tam trawy szept

Oddechu wiew
Kiedy myślę - szczęście
Wiem, gdzie to jest
Daleko stąd 

I najbliżej stąd
O wielki czas, o mały błąd
Mój albo twój

Nie wiem 

*      *      *

Ziemio, do której nie wrócę
Pozostań ziemią niczyją
Ogrodzie moich zasmuceń
Niech obcy gdzie indziej żyją
Niech drzewa twoje dziczeją
Niech cierpną twoje owoce
Trawa zarasta ścieżki, nadzieje
Świty, wieczory i noce

Miałem sen
Dziwny sen
Byłaś w nim
Inna i
Nieznajoma
Może stąd
Niepokój
W jasnym świetle
Szukam smugi mroku
Patrzę na nas dwoje
Jakby z boku

Teraz wszystko już o mnie wiesz
Wciąż jesień i wciąż wieczny deszcz
I z niskich obłoków
Jest światło twych oczu
Zabłysło w mroku

Ile szczęścia, ile męki niesie w sobie serca śpiew
Czas miłości – czas udręki
Wszystko, co tym samym jest
Miód tak słodki – piołun gorzki
W pocałunkach czuje się
Żal bezbrzeżny – śmiech beztroski
Zawsze słońce rzuca cień
Gwiazd jest na niebie
Ile westchnień i łez
Jedna wśród nich
Ukryta jest

Umęczoną, starą zieleń

Spaliła rdza

Czerwona rdza

Razem pogrzeb i wesele

Uśmiech i łza

Tak dobrze znam 

Jesieni znak 

*      *      *

Daj mi słowo

Słowo niezwykłe
Co jutro zakwitnie

Jak sad
Biały sad.
W sercu schowam
Przejść wtedy mogę
Przez ogień i wod,
Bo wiem

Że ja mam
Oczu mową 

Dawno nazwane
Zwyczajne, nieznane 

Tak trwa.
Daj mi słowo
Pierścień ze słońcem

Zgubiony na łące
Już czas!

Nachyl swoją bladą twarz
Pocałunku lodem sparz
Jestem podeptany płaz
A ty to dobrze wiesz
Że mnie ze wszystkim masz
Femme fatale
Ja oszalałem wściekle
Jestem w piekle
Piekle twoich sennych póz
Twoich wrogich ust
Zniszczył mnie twój biust
Zniszczył mnie mój gust
Słyszysz?

Masz mnie kochać
Chociaż trochę, ale zaraz już!

Kloszard, to człowiek
Co rzekł raz sobie
Że chce być wolny
Wolny jak ptak
Przestał się śpieszyć
Życie go cieszy
To nic trudnego, spróbuj tak

Czy pamiętasz, jak ze mną 

Tańczyłeś walca
Patrzył z portretu Matejko Jan
Czy pamiętasz, jak ruszył 

Świat do tańca
Tysiące płócien i ram
Coraz nowe posadzki
Coraz nowe zasadzki
Siemiradzki w przepychu swych ciał
Choć on dla mnie jest wszystkim
Przelatuję poślizgiem
Amfilady, parkiety tych sal
Bo tak trudno zatrzymać

Się jest, kiedy tarcia 

Wciąż brakuje, oparcie
Ucieka spod stóp,
Gdy na filcach 

Nie powstrzyma nikt walca
Raz na twarz, raz na de
Pół na pół

Zmieniamy się z dniem każdym

W sekundzie, w okamgnieniu

By coraz nowe prawdy

Odkrywać w swym istnieniu

Podajmy sobie ręce

By drogi nie zagubić

Będziemy coraz więcej

Potrzebni jedni drugim

Dość! Basta! Czytam. Włączam YT. Kreatywne "Przeczytanie...".  Nie byle przepisanie strof. Gro jednak odkrywana. Nie samo się powtarzanie. Proszę sprawdzić z tym, co napisałem w 2013 r. Ile dubli? Ile nas? Nie jesteśmy z drewna! Nie jesteśmy z plasteliny! Emocje się rodzą. Kilka strof jednak usunąłem. Było bezpieczniej. Łatwo sprawdzić, że płynąłem od wiersza do wiersza. Ułożył mi się cenny materiał do... płyty? Odrębnego tomiku poezji? Tylko mojego? Swoją drogą ciekaw jestem, jaki byłby wybór każdego innego Czytelnika "Jej portretu".

Kiedy chcę

Opowiedzieć o sobie

Wtedy wiem

Zawsze braknie mi słów

Jaka długa droga

Długa i daleka

Od milczenia do słowa

- do człowieka**.

PS: Jestem... gapa. okazuje się, że ja już wcześniej zacząłem pisać ten odcinek. Oto jego cały zapis: "Jonasz Kofta. To między innymi ON zadbał, aby pokolenie lat 60-tych i następnych wzrastało w kontakcie z wysublimowanym smakiem dobrej poezji, poprawnej polszczyzny. Najpierw były bez wątpienia piosenki. Często nie wiedziałem, że oto słucham tekstu Jonasza Kofty. Moim zdaniem swoistą triadę twórczą jednego pokolenia tworzyli: Agnieszka Osiecka, Wojciech Młynarski & Jonasz Kofta.  

Prószyński i S-ka podsuwa nam tom "Jej portret". To chyba ta pierwsza z piosenek, która podbiła mnie, choć miałem przy jej premierze raptem". Tak, nie dokończyłem. wiem. Trudno. 

*https://historiaija.blogspot.com/2013/05/spotkania-z-pegazem-2-jonasz-kofta-czy.html?q=kofta
**  Wykorzystane wiersze: 
- "Trzeba marzyć" (s. 13)
-"Jej portret" (s. 15)
- "Wakacje z blondynką" (s.18)
- "Kochać znaczy" (s. 20)
- "Pytasz mnie o to, jak żyłem" (s. 24)
- "Taką cię wymyśliłem" (s. 28)
- "Popołudnie" (s. 35)
- "Wino samotnych" (s. 42)
- "Być wszędzie" (s. 52)
- "Kochajcie starszych panów" (s.58)
- "Nie oślepiaj" (s. 61)
- "Kiedy serce śpi" (s. 71)
- "Z tobą chcę oglądać świat" (s. 78)
- "Piasek" (s. 82)
- "Ballada o czasie nieutraconym" (s. 86-87)
- "Wygnanie z raju" (s. 89)
- "Miałem sen" (s. 92)
- "Będziesz przy mnie" (s. 109)
- "Tyle szczęścia" (s. 117-118)
- "Smak jesieni" (s. 127)
- "Daj mi słowo" (s. 133)
- "Famme fatale" (s. 141)
- "Opium" (s. 143)
- "Grande valse frottée" (s. 147)
- "Bądź, nadziejo, z nami" (s. 161)