niedziela, października 01, 2023
Bydgoskie abecadło? - część 7 - ulice / straße
Wstyd
się przyznać, ale poprzedni, tj. szósty, odcinek zagościł na tym
blogu... 31 VIII 2019 r. Powiedzieć "dawne dzieje" nie byłoby przesadą.
Zaniedbanie, którego nie potrafię logicznie wytłumaczyć. Tym bardziej,
że utknąłem wtedy na literze "M". Abecadło zaś, jak wiemy, rządzi się
swoimi prawami, tj. po "M" powinno być "N", potem "O", za nim "P", wtedy
dopiero kroczy "R". Nie, nie będę odrabiał teraz zadania z pamiętania
tego uporządkowania. Ostatni ulica, o której nie zapomniałem, to Karola
Marcinkowskiego, która przed 20 stycznia 1920 r. nazywała się:
Fischerstraße und An der Stadschleuse. Zapis wzbogacam, jak przed laty,
zdjęciami mapy Bydgoszczy z 1905 r., a więc czasu, kiedy żaden z moich
przodków jeszcze nie mieszkał tu nad Brdą.
Zatem
kolejne czterdzieści nazw ulic, a właściwie straße? Nie zapominajmy:
wracamy do czasu, kiedy miasto nad Brdą nazywało się: BROMBERG. O Brdzie
pisano, że to: BRAHE. A jedynym czynnym katolicki kościołem była wtedy
Fara. Jest chyba jedne wyjątek.
MARIACKA - Klosterstraße
MARKWARTA R. ks. - Freiherr von Richthofenstraße
MATEJKI J. - Schloss straße
MAZOWIECKA - Heynestraße, Memelerstraße
MENNICA - Munzwerderstraße
MICKIEWICZA A. - Bülowstraße
MIEROSŁAWSKIEGO L. - Nietzschestraße
MIŃSKA - Bahnstraße
MŁYŃSKA - Wilhelmstthalerstraße
MODRZEWIOWA - Fichtenweg
MONIUSZKI S. - Brahmsstraße
MOSTOWA - Brükenstraße
MOŚCICKIEGO I. - Schopenhauer Allee
NAD KANAŁEM - Am Kanal
NADRZECZNA - Badeweg
NAKIELSKA - Nakelerstraße
NARUSZEWICZA A. - Holzhofstraße
NA WZGÓRZU DĄBROWSKIEGO - Aufgang nach Wismannshohe und Wismannsluft
NIEDŹWIEDZIA - Bärenstraße
NIEMCEWICZ URSYNA J. - Lessinstraße
NIZINY - Tieflandstraße
NOWODWORSKA - Neuhoferstraße
NOWOGRODZKA - Neue Schulstraße
NOWY RYNEK - Neuer Markt
OBROŃCÓW BYDGOSZCZY - Petersona
OGIŃSKIEGO M. K. - Turnerstraße
OGRODOWA - Gartenstraße
ORLA - Adlerstraße
ORZESZKOWEJ E. - Agnes Miegel straße
OSSOLIŃSKICH - Hohenzollernstraße
PADEREWSKIEGO I. J. - Schillerstraße
PARKOWA - Grunstraße
PAWIA - Pfauenstraße
PESTALOZZIEGO - Pestalozziegostraße
PIASKI - Bergstraße
PIJARÓW - Schulstraße
PIOTROWSKIEGO M. - Conradstraße
PLATER E. - Theodor Körnerstraße
PLAC KOŚCIELECKICH - Hann von Weyhernplatz
PLAC KOŚCIUSZKI - Hindenburgplatz
Nie mam pewności czy przed 1920 r. Agnes Miegel (1879-1964) mogła być
patronką bydgoskiej ulicy? Skojarzenia mam raczej... nazistowskie. Takie wątpliwości są przykładem, jak krucha jest nasza wiedza, jakie w niej braki. Nie wstydzę się o nich pisać i mówić. Głupotą byłoby stroić się w omnibusa. Proszę o uściślenie i wskazanie źródła. Nie ukrywam, że zainteresował mnie inny patron bydgoskiej ulicy: Theodor Körner (1791-1813). Zastanawiałem się też czyżby w Bydgoszczy nie było ulicy poświęconej Paulowi von Hindenburgowi (1847-1934). Była. Tu jeszcze tego nie zdradzam, ale jest wzmianka o placu mu poświęconemu. Przypomnę tylko, że dawna ul. I. Mościckiego, to obecnie ul. Sportowa.
Jedyny ślad po Bülowstraße...
Nawet nie zdajecie sobie sprawy, jak bardzo wciągający może być spacer po znajomości nazw ulic miasta własnego. To nie tylko mechaniczne wklepywanie kolejnej straße. Nad wieloma z nich wcale nie zastanawiamy się. Pewnie, że pruscy czy niemieccy patroni musieli odejść, ale miejmy też świadomość, że wiele nazw ulic po prostu przetłumaczono na język polski. Patrząc tylko na spis tej części odnajdujemy np. Brükenstraße, Neuhoferstraße, Pfauenstraße, Tieflandstraße. I niech ktos jeszcze powtórzy, że historia jest nudna.